Có nên một Cơ đốc nhân hợp tác kinh doanh với người không tin Chúa?

Trong thế giới kinh doanh đa dạng và phức tạp ngày nay, một câu hỏi thực tiễn mà nhiều tín hữu phải đối mặt là: “Là một Cơ đốc nhân, tôi có nên hợp tác làm ăn, góp vốn, hay thành lập công ty với một người chưa tin nhận Chúa Giê-xu hay không?”. Đây không chỉ là vấn đề về chiến lược kinh tế, mà còn là một nan đề thuộc linh sâu sắc, đụng chạm đến sự kêu gọi nên thánh, lời chứng cho Chúa, và sự khôn ngoan thực hành Lời Chúa trong đời sống thường nhật. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát chủ đề dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích các nguyên tắc nền tảng, rủi ro, phước hạnh tiềm năng, và đưa ra những hướng dẫn thực tiễn cho con cái Chúa.

Lời răn dạy rõ ràng và trực tiếp nhất cho vấn đề này được tìm thấy trong 2 Cô-rinh-tô 6:14 (KTH1925): “Chớ mang ách chung với kẻ chẳng tin. Bởi vì công bình với gian ác có hội hiệp nhau được chăng? Sự sáng với sự tối tăm có thông đồng nhau được chăng?”. Từ “ách” (Greek: zugos) trong nguyên văn chỉ về cái ách dùng để ghép đôi hai con vật (như bò) cùng kéo một cái cày. Hình ảnh này nói lên một sự hợp tác chặt chẽ, cùng chia sẻ một mục đích, một hướng đi, và một gánh nặng. Kinh Thánh cảnh báo chống lại việc tạo nên mối liên minh thân mật, ràng buộc lâu dài (“mang ách chung”) với những người không chia sẻ cùng nền tảng đức tin, giá trị và mục tiêu tối hậu là vinh hiển Đức Chúa Trời.

Nguyên tắc này không chỉ giới hạn trong hôn nhân (là hình ảnh rõ nhất của “cái ách”), mà còn áp dụng cho bất kỳ mối quan hệ nào đòi hỏi sự hiệp một lâu dài về mục tiêu, tài sản, và trách nhiệm – trong đó có quan hệ đối tác kinh doanh. Khi hai bên có “chúa” khác nhau – một bên thờ phượng Chúa Giê-xu, bên kia có thể thờ phượng tiền bạc, thành công, hay chính bản thân – thì xung đột là không thể tránh khỏi (Ma-thi-ơ 6:24). Sự “thông đồng” (Greek: koinōnia) giữa sự sáng và tối tăm là bất khả thi về bản chất.

Để hiểu đầy đủ, chúng ta cần xem xét toàn bộ sự dạy dỗ của Kinh Thánh:

1. Sự Khôn Ngoan Từ Sách Châm Ngôn: Sách Châm Ngôn đầy rẫy những lời khuyên về tính ngay thẳng, trung tín và thận trọng trong giao dịch. Châm Ngôn 22:7 cảnh báo: “Người giàu cai trị kẻ nghèo, và kẻ mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.” Một mối quan hệ đối tác kinh doanh bất bình đẳng về giá trị có thể dẫn đến tình trạng lệ thuộc, mất tự do. Hơn nữa, Châm Ngôn 13:20 dạy: “Kẻ giao tiếp với người khôn ngoan trở nên khôn ngoan; nhưng kẻ làm bạn với bọn điên dại sẽ bị tàn hại.” “Sự khôn ngoan” thật bắt nguồn từ kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm Ngôn 1:7). Nếu đối tác không có nền tảng đó, sự “khôn ngoan” của họ trong kinh doanh có thể dựa trên sự gian dối, tham lam, hoặc thỏa hiệp đạo đức.

2. Gương Của Áp-ra-ham và Lót: Trong Sáng Thế Ký 13, sự xung đột giữa những người chăn chiên của Áp-ra-ham và Lót đã nảy sinh vì tài sản chung quá lớn. Dù Lót là người “anh em” trong gia tộc, nhưng cuối cùng ông đã chọn định cư gần Sô-đôm, một thành phố tội lỗi, dẫn đến nhiều hệ lụy tai hại. Câu chuyện này minh họa cho rủi ro của việc hợp tác kinh doanh (ở đây là chăn nuôi) ngay cả với người thân, khi người đó không cùng chia sẻ sự kính sợ Chúa và dễ bị thu hút bởi những cơ hội trần tục.

3. Lời Dạy Của Chúa Giê-xu Về Sự Trung Tín: Chúa Giê-xu dạy: “Ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn; ai bất nghĩa trong việc rất nhỏ, cũng bất nghĩa trong việc lớn. Vậy nếu các ngươi không trung tín về của cải bất nghĩa, ai sẽ đem của thật giao cho các ngươi?” (Lu-ca 16:10-11). “Của cải bất nghĩa” (hay “của cải đời này”) bao gồm cả tiền bạc và công việc kinh doanh. Chúa muốn chúng ta quản lý nó cách trung tín, như một thử nghiệm để nhận lãnh trách nhiệm lớn hơn (“của thật”). Một đối tác không tin Chúa có thể không xem trọng nguyên tắc “trung tín” theo tiêu chuẩn của Chúa, và có thể đề nghị những phương cách “bất nghĩa” để kiếm lời.

A. RỦI RO:

• Xung Đột Giá Trị & Đạo Đức: Khi phải đưa ra quyết định, Cơ đốc nhân bị ràng buộc bởi Lời Chúa (ví dụ: không nói dối, không hối lộ, đối xử công bằng với nhân viên – Lê-vi Ký 19:13, Cô-lô-se 4:1). Đối tác không tin có thể đề cao hiệu quả tài chính hơn tính chính trực, dẫn đến mâu thuẫn không thể hòa giải.
• Gánh Nặng Thuộc Linh & Sự Đồng Hóa: Ách chung tạo ra sự ràng buộc. Bạn có thể bị lôi kéo vào những bữa tiệc, giao dịch, hoặc văn hóa công ty đi ngược lại với đức tin (1 Cô-rinh-tô 15:33: “Liên hệ với bạn xấu làm hư thói nết tốt”). Áp lực “hòa đồng” để làm ăn có thể khiến bạn thỏa hiệp từng chút một.
• Nguy Cơ Pháp Lý & Tài Chính: Hành vi không trung thực của đối tác có thể khiến cả công ty và bạn phải chịu trách nhiệm pháp lý. Sự tin cậy dựa trên “lời nói” mà không có nền tảng đạo đức vững chắc là rất mong manh.
• Cản Trở Lời Chứng: Nếu bạn phải thỏa hiệp, hoặc nếu đối tác có hành vi xấu, danh tiếng của Chúa và Hội Thánh có thể bị tổn hại. Ngược lại, nếu bạn luôn phản đối các đề nghị sai trái, bạn có thể bị xem như kẻ cứng nhắc, cản trở thành công.

B. PHƯỚC HẠNH TIỀM NĂNG (Nếu Quản Lý Cách Khôn Ngoan):

• Cơ Hội Làm Muối & Sáng: Bạn có thể mang nguyên tắc công bằng, yêu thương và chính trực của Vương Quốc Đức Chúa Trời vào môi trường kinh doanh (Ma-thi-ơ 5:13-16). Điều này trở thành lời chứng sống động về ân điển và sự tin cậy của Chúa.
• Tiếp Cận & Ảnh Hưởng: Mối quan hệ làm ăn chân thành có thể mở ra cánh cửa để chia sẻ Phúc Âm khi có cơ hội thích hợp, bằng đời sống và lời nói (1 Phi-e-rơ 3:15-16).
• Học Hỏi Chuyên Môn: Bạn có thể học được kỹ năng, kiến thức thị trường từ một đối tác giỏi, miễn là không thỏa hiệp nguyên tắc.

Vậy, có phải Kinh Thánh cấm tuyệt đối mọi hình thức hợp tác? Không hẳn. Có sự khác biệt giữa “mang ách chung” (quan hệ đối tác sâu, lâu dài, ràng buộc pháp lý) và các giao dịch thông thường, hợp đồng cung cấp dịch vụ, hay làm việc cho một ông chủ không tin. Chúng ta giao thương với thế gian (1 Cô-rinh-tô 5:9-10), nhưng không để thế gian chi phối các liên minh then chốt của đời sống. Dưới đây là những hướng dẫn thực tế:

1. Phân Biệt Rõ Hình Thức Hợp Tác:

• Nên Cẩn Trọng Cao Độ/Có Thể Tránh: Hợp tác vốn (góp vốn đồng sở hữu), thành lập công ty liên doanh với tư cách đối tác ngang hàng, các cam kết dài hạn chia sẻ lợi nhuận và rủi ro. Đây chính là “cái ách”.
• Có Thể Xem Xét Với Sự Khôn Ngoan Và Ranh Giới Rõ: Quan hệ nhà thầu – khách hàng, nhà cung cấp – người mua, tư vấn chuyên môn. Bạn giữ được sự độc lập tương đối và có thể chấm dứt hợp đồng nếu có xung đột giá trị.

2. Nếu Buộc Phải Xem Xét Hợp Tác Sâu:

• Cầu Nguyện, Tìm Kiếm Ý Chúa Cá Nhân: Mỗi tình huống là duy nhất. Hãy tìm kiếm sự bình an của Đấng Christ để cai trị trong lòng (Cô-lô-se 3:15).
• Tham Vấn Với Các Trưởng Lão Khôn Ngoan Trong Hội Thánh: Những người có kinh nghiệm sống và hiểu biết Lời Chúa có thể giúp bạn thấy rõ những rủi ro tiềm ẩn (Châm Ngôn 11:14).
• Thiết Lập Ranh Giới Rõ Ràng Từ Đầu: Trước khi bắt tay, hãy trung thực về đức tin và các nguyên tắc đạo đức không thể thương lượng của bạn. Đưa chúng vào văn bản pháp lý nếu có thể (ví dụ: điều lệ công ty cam kết không tham gia hối lộ, đối xử công bằng với nhân viên).
• Giữ Quyền Quyết Định Sau Cùng Trong Những Vấn Đề Then Chốt: Nếu có thể, hãy cấu trúc sao cho bạn có tiếng nói quyết định trong các lĩnh vực liên quan đến đạo đức, nhân sự, hoặc tài chính lớn.
• Luôn Sẵn Sàng Để Rút Lui: Phải xác định rằng nếu mối quan hệ đòi hỏi bạn phải phạm tội hoặc từ bỏ nguyên tắc của Chúa, bạn sẽ chấp nhận thiệt hại tài chính để vâng lời Chúa (Công Vụ 5:29).

Lời Chúa trong Ma-thi-ơ 10:16 kêu gọi chúng ta: “Hãy ở khôn ngoan như con rắn, đơn sơ như chim bồ câu.” Ứng dụng vào bối cảnh này, sự “khôn ngoan” là nhận biết rõ ràng mối nguy hiểm của “ách chung” và những cạm bẫy trong thế giới kinh doanh. Sự “đơn sơ” (hay trong sạch) là giữ cho động cơ, phương pháp và đời sống mình trong sáng, không mưu mô gian dối, luôn tìm kiếm lợi ích chân chính cho mọi bên liên quan.

Cuối cùng, mục đích tối cao của đời sống Cơ đốc nhân không phải là thành công tài chính, mà là làm sáng danh Chúa và trung tín với Ngài trong mọi nẻo đường (1 Cô-rinh-tô 10:31). Công việc kinh doanh, dù thành công hay thất bại về mặt vật chất, phải là một phương tiện để quản lý nguồn lực Chúa giao, phục vụ người khác, và thể hiện các phẩm chất của Vương Quốc Đức Chúa Trời. Trước khi bước vào bất kỳ mối hợp tác nào, hãy tự hỏi: “Liệu mối quan hệ này có giúp tôi trung tín hơn với Chúa, hay nó sẽ kéo tôi xa Ngài? Liệu nó sẽ mở rộng hay thu hẹp khả năng làm chứng cho Chúa Giê-xu của tôi?”. Cầu xin Chúa ban cho bạn sự khôn ngoen từ trên cao (Gia-cơ 1:5) để bước đi trong sự tin kính và thực tế giữa chốn thương trường.