Thứ Tư Lễ Tro là gì?

Trong lịch phụng vụ của một số truyền thống Cơ Đốc giáo, Thứ Tư Lễ Tro đánh dấu sự khởi đầu của Mùa Chay, một hành trình 40 ngày hướng đến Lễ Phục Sinh. Dấu hiệu đặc trưng là việc dùng tro vẽ hình thập tự trên trán với lời nhắc nhở: "Hỡi người, hãy nhớ mình là bụi tro, và sẽ trở về bụi tro" hoặc "Hãy ăn năn và tin vào Tin Lành". Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta không cử hành nghi lễ này như một mệnh lệnh giáo hội, nhưng chúng ta có thể và nên nghiên cứu thần học đằng sau nó dưới ánh sáng Lời Chúa. Bài viết này sẽ khảo sát ý nghĩa của tro trong Kinh Thánh, tinh thần ăn năn mà nó đại diện, và cách mỗi Cơ Đốc nhân có thể sống với tâm thức về thân phận mong manh của mình cùng sự vĩ đại của ân điển Đức Chúa Trời mỗi ngày.

Tro (אֵפֶר - ‘epher trong tiếng Hê-bơ-rơ; σποδός - spodos trong tiếng Hy Lạp) xuất hiện nhiều lần trong Kinh Thánh như một biểu tượng mạnh mẽ.

1. Tro Nhắc Về Thân Phận Hư Mất Và Sự Phán Xét Của Đức Chúa Trời: Lời tuyên bố "Ngươi là bụi tro, sẽ trở về bụi tro" bắt nguồn từ Sáng Thế Ký 3:19 sau khi con người sa ngã: "Ngươi sẽ làm đổ mồ hôi trán mới có mà ăn, cho đến ngày nào ngươi trở về đất, vì là bụi mà ngươi ra; vì ngươi là bụi, ngươi sẽ trở về bụi". Tro ở đây là hậu quả của tội lỗi, nhắc nhở con người về sự chết thuộc thể và sự hư mất thuộc linh. Các tiên tri thường dùng tro để cảnh báo về sự phán xét (ví dụ, Ê-xê-chi-ên 27:30, Giê-rê-mi 6:26).

2. Tro Là Dấu Hiệu Của Sự Ăn Năn, Tự Hạ Và Thương Khóc Vì Tội Lỗi: Đây là ý nghĩa nổi bật nhất. Người xưa thường xức tro trên đầu, mặc áo bao gốc để biểu lộ lòng ăn năn thống hối. Ví dụ điển hình là lời tuyên bố của Chúa Giê-xu về thành Ty-rơ và Si-đôn trong Ma-thi-ơ 11:21: "Khốn nạn cho mầy, thành Cô-ra-xin! Khốn nạn cho mầy, thành Bết-sai-đa! Vì nếu các phép lạ đã làm giữa bay, đem làm trong thành Ty-rơ và Si-đôn, thì hai thành đó thật đã mặc áo bao gốc, đội tro, ăn năn từ lâu rồi." Hành động "đội tro" (σποδός) gắn liền với sự ăn năn (μετανοέω - metanoeō, nghĩa là thay đổi tâm trí, quay đầu lại).

Gióp, sau khi nhận biết sự hạn hẹp của mình trước mặt Đức Chúa Trời, đã thốt lên: "Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi." (Gióp 42:6). Tiên tri Đa-ni-ên, khi cầu thay cho dân sự, đã kêu cầu Đức Chúa Trời "và hướng mặt tôi về Chúa là Đức Chúa Trời, để tìm cầu Ngài bằng sự cầu nguyện, nài xin, với sự kiêng ăn, bao gốc và tro." (Đa-ni-ên 9:3). Ở đây, tro là biểu hiện bên ngoài của một tấm lòng tan vỡ, khiêm nhường trước mặt Đấng Thánh.

Thứ Tư Lễ Tro mở đầu cho 40 ngày Mùa Chay, gợi nhớ về 40 ngày Chúa Giê-xu chịu cám dỗ trong đồng vắng (Ma-thi-ơ 4:1-2) và 40 năm dân Y-sơ-ra-ên lang thang trong hoang mạc. Đây vốn là thời kỳ chuẩn bị tấm lòng.

1. Sự Tự Xét Và Ăn Năn Thật: Trọng tâm Kinh Thánh không nằm ở nghi thức bên ngoài, mà ở sự thay đổi bên trong. Đấng Christ dạy trong Bài Giảng Trên Núi: "Phước cho những kẻ có lòng khó khăn, vì nước thiên đàng là của những kẻ ấy! Phước cho những kẻ than khóc, vì sẽ được yên ủi!" (Ma-thi-ơ 5:3-4). Tiên tri Giô-ên kêu gọi: "Đức Giê-hô-va phán: Bây giờ hãy hết lòng trở về cùng ta, khóc than, kiêng ăn và buồn rầu. Hãy xé lòng các ngươi, và đừng xé áo. Khá trở về cùng Giê-hô-va là Đức Chúa Trời các ngươi;" (Giô-ên 2:12-13a). "Xé lòng" (קִרְעוּ לְבַבְכֶם - qir‘û ləḇaḇḵem) là mệnh lệnh then chốt, chỉ về sự đau đớn, tan vỡ thật sự trong tâm linh vì nhận biết tội lỗi mình, chứ không phải sự buồn rầu thế gian (2 Cô-rinh-tô 7:10).

2. Kiêng Ăn Với Tấm Lòng Đúng Đắn: Chúa Giê-xu dạy về sự kiêng ăn trong Ma-thi-ơ 6:16-18: "Khi các ngươi kiêng ăn, chớ làm bộ buồn rầu như bọn giả hình; vì họ làm cho mặt mày húp lại, để tỏ ra với người ta rằng mình kiêng ăn... Song khi ngươi kiêng ăn, hãy xức dầu trên đầu và rửa mặt, hầu cho người ta không xem thấy ngươi kiêng ăn, nhưng chỉ Cha ngươi, là Đấng ở nơi kín nhiệm thấy mà thôi; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi." Sự kiêng ăn thật là để dành thời gian và năng lượng cho sự cầu nguyện, tìm kiếm Chúa (Công vụ 13:2-3), và không phô trương.

3. Hướng Về Thập Tự Giá: Hành trình 40 ngày cuối cùng dẫn đến Tuần Thương Khó và sự Phục Sinh của Chúa Cứu Thế. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng, mọi sự ăn năn và tự hạ đều vô ích nếu không đặt niềm tin vào công lao cứu chuộc hoàn tất của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Chính Ngài là của lễ chuộc tội trọn vẹn thay cho chúng ta.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta không cần chờ đến một mùa đặc biệt nào để sống với tinh thần này. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Hãy tự xét mình" (1 Cô-rinh-tô 11:28) và "hãy làm cho mình nên thánh khiết... vì có chép rằng: Hãy nên thánh, vì ta là thánh." (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Dưới đây là những ứng dụng thực tế:

1. Thực Hành Sự Tự Xét Mình Hằng Ngày Trước Lời Chúa: Thay vì một nghi lễ tro hàng năm, hãy phát triển thói quen thinh lặng, cầu nguyện và xét mình mỗi ngày dưới ánh sáng Kinh Thánh. Thánh Linh dùng Lời Chúa để "phân tích" (κριτικός - kritikos) tấm lòng và tư tưởng chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:12). Hãy cầu xin Chúa như Đa-vít: "Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi. Xin hãy xem thử tôi có lối ác nào chăng; Xin hãy dắt tôi vào con đường đời đời." (Thi thiên 139:23-24).

2. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Mềm Mại Và Dễ Bẻ Trước Chúa: Tinh thần "tro bụi" là tinh thần khiêm nhường, nhận biết mình hoàn toàn lệ thuộc vào ân điển. Gia-cơ 4:9-10 dạy: "Phàm những kẻ tội nhân kia, hãy than khóc thảm sầu! Hãy đổi cười ra khóc, đổi vui ra buồn. Hãy tự hạ mình xuống trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên." Điều này không có nghĩa là sống trong mặc cảm tội lỗi, mà là sống trong sự tự do của người đã được tha thứ, luôn biết ơn và kính sợ Chúa.

3. "Kiêng Cữ" Những Điều Làm Chúng Ta Xa Cách Chúa: "Mùa Chay" trong đời sống hằng ngày có thể là quyết tâm từ bỏ (ἀπαρνησάσθω - aparnēsasthō, Lu-ca 9:23) một thói quen, một sự ham muốn, một mối quan hệ, hay sự dành thời gian quá mức cho phương tiện giải trí nào đó đang chiếm chỗ của Chúa. Hãy dành thời gian đó để cầu nguyện, học Lời Chúa và phục vụ.

4. Luôn Hướng Mắt Về Thập Tự Giá Và Sự Phục Sinh: Mọi sự ăn năn của chúng ta đều có nền tảng và sức mạnh từ sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu. Chính Ngài đã gánh lấy tro bụi của sự chết thay cho chúng ta, để chúng ta được trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời trong Ngài (2 Cô-rinh-tô 5:21). Mỗi ngày là một cơ hội để sống trong chiến thắng của sự phục sinh đó.

Thứ Tư Lễ Tro, khi được hiểu dưới ánh sáng Kinh Thánh, trở thành một lời kêu gọi mạnh mẽ và thường xuyên cho mỗi Cơ Đốc nhân: hãy nhớ bạn là ai, và Đấng cứu bạn là ai. Bạn là bụi tro - một thọ tạo mong manh, có tội và đáng chết. Nhưng trong Đấng Christ, bạn là một thọ tạo mới (2 Cô-rinh-tô 5:17), được tẩy sạch không phải bằng tro, mà bằng huyết báu của Chiên Con (Khải huyền 7:14), và được hứa ban một thân thể vinh hiển, bất diệt (1 Cô-rinh-tô 15:42-44).

Vì vậy, chúng ta không bước đi với vẻ mặt ủ dột, mang lấy hình thức của sự tự hạ mà thiếu quyền năng (Cô-lô-se 2:23). Thay vào đó, với tấm lòng thật khiêm nhường, ăn năn và biết ơn, chúng ta sống mỗi ngày như một "mùa chay" của sự phụ thuộc trọn vẹn vào Chúa, và mỗi Chúa Nhật như một "Lễ Phục Sinh" nhỏ để tôn vinh Chiên Con đã chiến thắng sự chết. Hãy để Lời Chúa trong Thi thiên 103:13-14 là niềm an ủi và động lực của chúng ta: "Đức Giê-hô-va thương xót kẻ kính sợ Ngài, khác nào cha thương xót con cái mình. Vì Ngài biết chúng tôi nắn nên bởi giống gì, Ngài nhớ lại rằng chúng tôi bằng bụi đất." Chính Ngài, Đấng biết rõ thân phận tro bụi của chúng ta, đã yêu chúng ta và ban Con Ngài để cứu chúng ta.