Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo
Trong hành trình tìm hiểu về các tôn giáo và hệ phái, việc nghiên cứu về Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo (Conservative Judaism) không chỉ mang lại kiến thức lịch sử-tôn giáo, mà còn mở ra cho chúng ta, những Cơ Đốc nhân, một góc nhìn sâu sắc về sự tiếp nối và biến chuyển của Giao Ước Cũ, từ đó càng thêm trân quý Giao Ước Mới trong Chúa Giê-xu Christ. Bài viết này sẽ khảo cứu chuyên sâu về nhánh này của Do Thái Giáo dưới lăng kính Thánh Kinh, rút ra những bài học thuộc linh quý báu cho đức tin và đời sống của chúng ta.
Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo xuất hiện vào thế kỷ 19 tại Hoa Kỳ và Đức, như một phản ứng đối với sự chia rẽ giữa hai nhánh Cải Cách (Reform) (quá tự do) và Chính Thống (Orthodox) (quá bảo thủ). Nó tìm kiếm một “lối đi trung dung” (the middle way). Danh xưng “Bảo Thủ” ở đây không mang ý nghĩa chính trị, mà thể hiện tinh thần bảo tồn (conserve) các truyền thống, nghi lễ và luật pháp Do Thái (Halakha), trong khi vẫn chấp nhận những điều chỉnh có chọn lọc dưới sự xem xét của các học giả, để thích ứng với đời sống hiện đại.
Về mặt thần học, Chủ Nghĩa Bảo Thủ xem Torah (Ngũ Kinh) có nguồn gốc thiêng liêng nhưng được truyền lại và ghi chép bởi con người trong bối cảnh lịch sử cụ thể. Điều này dẫn đến quan điểm rằng các điều luật có thể được giải thích và điều chỉnh bởi các rabbi (giáo sĩ) thông qua các thể chế như Ủy Ban Luật Pháp và Tiêu Chuẩn. Họ tin rằng tiếng Hê-bơ-rơ (Hebrew) nên được sử dụng trong nghi lễ, duy trì các luật về thức ăn kosher và ngày Sa-bát, nhưng có thể linh hoạt hơn trong một số chi tiết so với nhánh Chính Thống.
Là những nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần đặt Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo vào đúng vị trí của nó trong lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Điều này đòi hỏi sự phân biệt rõ ràng giữa Giao Ước Cũ (Luật Pháp) và Giao Ước Mới (Ân Điển).
1. Vai Trò và Giới Hạn của Luật Pháp (Torah):
Chủ Nghĩa Bảo Thủ tập trung vào việc tuân giữ Torah. Kinh Thánh xác nhận giá trị thánh và tốt lành của Luật Pháp: “Luật pháp vốn là thánh, điều răn cũng là thánh, công bình và tốt lành” (Rô-ma 7:12). Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng chỉ rõ mục đích của luật pháp: “Vậy, luật pháp đã như thầy giáo đặng dẫn chúng ta đến Đấng Christ, hầu cho chúng ta bởi đức tin mà được xưng công bình” (Ga-la-ti 3:24). Từ ngữ Hy Lạp được dùng ở đây cho “thầy giáo” là παιδαγωγός (paidagōgós), chỉ đến người dẫn dắt, giám hộ trẻ nhỏ cho đến khi trưởng thành. Luật Pháp là bước chuẩn bị, là sự chỉ dẫn để đưa chúng ta đến với Chúa Cứu Thế Giê-xu.
2. Sự Kiện Toàn của Chúa Giê-xu Christ:
Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo, giống như các nhánh Do Thái Giáo khác, không công nhận Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si. Đây là điểm khác biệt căn bản và hệ trọng nhất. Sứ đồ Phao-lô, một người Pha-ri-si chính thống, đã tuyên bố: “Vì Đấng Christ là sự cuối cùng của luật pháp, đặng xưng mọi kẻ tin là công bình” (Rô-ma 10:4). Từ “cuối cùng” trong tiếng Hy Lạp là τέλος (télos), mang nghĩa “mục đích cuối cùng”, “sự hoàn tất”. Chúa Giê-xu không phá bỏ luật pháp, nhưng Ngài đã “làm cho trọn” (Ma-thi-ơ 5:17). Sự chết chuộc tội và sự sống lại của Ngài đã đáp ứng mọi yêu cầu công bình của luật pháp và mở ra con đường cứu rỗi mới. “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9).
3. Sự Thay Đổi của Chức Tế Lễ và Sự Thờ Phượng:
Chủ Nghĩa Bảo Thủ vẫn trông đợi sự phục hồi của chức tế lễ và của lễ. Tuy nhiên, Sách Hê-bơ-rơ giải thích rõ ràng: “Nhưng thầy tế lễ thượng phẩm chúng ta có một chức vụ rất tôn trọng hơn [các thầy tế lễ cũ], vì Ngài là Đấng trung bảo của giao ước tốt hơn, mà giao ước ấy lập lên trên lời hứa tốt hơn” (Hê-bơ-rơ 8:6). Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc (Hê-bơ-rơ 7), và chính Ngài là của lễ chuộc tội một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:26). Đền thờ và các của lễ bằng xương bằng thịt đã được thay thế bằng sự thờ phượng thuộc linh trong tâm linh và lẽ thật (Giăng 4:23-24).
Việc nghiên cứu về Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo không phải để phê phán, mà để củng cố đức tin của chúng ta và rút ra những bài học quý giá.
1. Sự Trân Trọng và Hiểu Biết Đúng về Cựu Ước:
Qua việc thấy người Do Thái bảo thủ trân quý Torah thế nào, chúng ta được nhắc nhở phải yêu mến và nghiên cứu toàn bộ Kinh Thánh. Cựu Ước là nền tảng để hiểu Tân Ước. Mọi lời tiên tri, biểu tượng, và lịch sử đều hướng về Chúa Cứu Thế. Hãy đọc Cựu Ước với cặp mắt tìm kiếm Đấng Christ (Lu-ca 24:27).
2. Cân Bằng Giữa Sự Trung Tín và Sự Linh Động:
Chủ Nghĩa Bảo Thủ tìm cách giữ gìn truyền thống trong khi thích ứng với văn hóa. Bài học cho chúng ta là cần trung tín với lẽ thật bất biến của Phúc Âm, nhưng khôn ngoan trong cách thức truyền đạt và sống đạo trong những bối cảnh văn hóa khác nhau. Chúng ta giữ vững các giáo lý cốt lõi (như thần tính của Chúa Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển), nhưng trong những vấn đề không thuộc về cốt lõi, chúng ta có sự tự do trong tình yêu thương (Rô-ma 14).
3. Thái Độ Đúng Đắn Đối Với Luật Pháp:
Nghiên cứu này củng cố cho chúng ta sự biết ơn sâu sắc rằng chúng ta không còn ở dưới “ách của luật pháp” (Công vụ 15:10) như một điều kiện để được cứu. Chúng ta được tự do! Tuy nhiên, luật pháp của Đức Chúa Trời vẫn là tấm gương phản chiếu bản tính thánh khiết của Ngài. Được cứu bởi ân điển, chúng ta vui lòng vâng giữ các điều răn của Chúa không phải để được cứu, mà vì đã được cứu, và đó là bằng chứng của tình yêu chúng ta dành cho Ngài (Giăng 14:15). Luật pháp được viết trong lòng chúng ta bởi Đức Thánh Linh (Hê-bơ-rơ 8:10).
4. Lòng Khao Khát và Cầu Nguyện cho Dân Y-sơ-ra-ên:
Nhìn thấy lòng nhiệt thành với Đức Chúa Trời của nhiều người Do Thái (Rô-ma 10:2), chúng ta càng cảm động cầu nguyện cho sự cứu rỗi của họ. Phao-lô nói: “Lòng tôi ước ao và tôi cầu nguyện Đức Chúa Trời cho dân Y-sơ-ra-ên được cứu” (Rô-ma 10:1). Chúng ta tin vào lời hứa rằng “cả Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu” (Rô-ma 11:26). Hãy cầu nguyện với tình yêu và sự kiên nhẫn.
Chủ Nghĩa Bảo Thủ Do Thái Giáo, với tất cả sự nghiêm túc, học thuật và lòng thành kính với truyền thống, cuối cùng vẫn là một minh họa cho thấy: không một hệ thống tôn giáo hay nỗ lực tuân giữ luật pháp nào của con người có thể đưa chúng ta đến sự hòa thuận với Đức Chúa Trời. Nó nhấn mạnh sự cần thiết của một Đấng Trung Bảo, một của lễ hoàn hảo. Lịch sử và sự phát triển của nó cho thấy sự vật lộn của con người với vấn đề thánh khiết và ân điển.
Lời giải đáp duy nhất, con đường duy nhất, chân lý duy nhất, chính là Chúa Giê-xu Christ. Ngài phán: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” (Giăng 14:6). Sự nghiên cứu này không làm cho chúng ta tự tôn, nhưng khiêm nhường biết ơn, vì chúng ta đã được ban cho “phước lành thuộc linh ở các nơi trên trời trong Đấng Christ” (Ê-phê-sô 1:3). Hãy sống và rao truyền Phúc Âm về Ân Điển này với lòng yêu thương và sự khôn ngoan, luôn đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của mọi suy nghĩ và hành động.