Lễ vật chuộc tội là gì?

Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời đã ban cho dân Y-sơ-ra-ên một hệ thống tế lễ phức tạp nhằm giải quyết vấn đề tội lỗi và duy trì mối tương giao giữa Ngài với con dân của Ngài. Một trong những của lễ quan trọng nhất là lễ vật chuộc tội (sin offering), còn được gọi là của lễ chuộc tội, của lễ vì tội, hay tế lễ chuộc tội. Lễ vật này không chỉ đơn thuần là một nghi thức tôn giáo, mà ẩn chứa những ý nghĩa sâu sắc về bản chất của tội lỗi, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, và đặc biệt là hình bóng về sự hy sinh cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá.

Theo sách Lê-vi ký chương 4, Đức Giê-hô-va đã truyền cho Môi-se về của lễ chuộc tội (tiếng Hê-bơ-rơ: חַטָּאת - chatat, nghĩa là "tội" hoặc "của lễ vì tội"). Mục đích chính của của lễ này là để chuộc tội cho người đã phạm tội vô ý (không cố ý) chống lại các điều răn của Đức Chúa Trời (Lê-vi 4:2). Điều này cho thấy ngay cả những lỗi lầm không chủ ý cũng làm ô uế và tách rời con người khỏi Đấng Thánh. Tuy nhiên, Lê-vi 5:1-13 mở rộng thêm một số trường hợp cụ thể như: không làm chứng khi nghe lời thề, đụng đến vật ô uế, thề nguyện hấp tấp... và đều có thể dâng của lễ chuộc tội.

Khác với của lễ chuộc tội, còn có của lễ chuộc sự mắc lỗi (guilt offering, asham) thường liên quan đến việc bồi thường thiệt hại sau khi đã được tha tội. Nhưng cả hai đều nhấn mạnh rằng tội lỗi luôn đòi hỏi một cái giá phải trả.

Lê-vi ký chương 4 và 5 mô tả chi tiết quy trình dâng của lễ chuộc tội, tùy thuộc vào địa vị của người phạm tội:

• Thầy tế lễ phạm tội: phải dâng một con bò đực tơ không tì vết (Lê-vi 4:3).
• Cả hội chúng Y-sơ-ra-ên phạm tội: cũng dâng một con bò đực tơ (Lê-vi 4:13-14).
• Các quan trưởng (người lãnh đạo): dâng một con dê đực không tì vết (Lê-vi 4:22-23).
• Người dân thường: dâng một con chiên cái hoặc dê cái không tì vết (Lê-vi 4:27-28). Nếu không có khả năng, có thể dâng một cặp chim cu hoặc bồ câu (Lê-vi 5:7), hoặc thậm chí một phần mười ê-pha bột lọc (Lê-vi 5:11).

Quy trình chung bao gồm:

1. Đặt tay trên đầu con vật: hành động này tượng trưng cho việc chuyển tội lỗi của người dâng lên con vật, khiến nó trở thành vật thay thế chịu hình phạt (Lê-vi 4:4,15,24,29,33).
2. Giết con vật trước mặt Đức Giê-hô-va: sự chết của con vật nhấn mạnh rằng "tiền công của tội lỗi là sự chết" (Rô-ma 6:23).
3. Rảy huyết: Thầy tế lễ dùng ngón tay rảy huyết lên các góc của bàn thờ, hoặc trước bức màn, tùy theo đối tượng. Đối với tội của thầy tế lễ hay cả hội chúng, huyết được đem vào trong Nơi Thánh và rảy trước bức màn (Lê-vi 4:5-7,16-18). Việc rảy huyết biểu thị sự thanh tẩy và chuộc tội (Lê-vi 17:11).
4. Đốt mỡ và các phần chọn lọc trên bàn thờ làm của lễ có mùi thơm cho Đức Giê-hô-va (Lê-vi 4:8-10,19,26,31).
5. Xử lý phần thịt còn lại: Đối với của lễ chuộc tội của thầy tế lễ hay cả hội chúng, thịt con vật phải bị đem ra ngoài trại quân và thiêu hoàn toàn (Lê-vi 4:11-12,21). Còn đối với của lễ của quan trưởng hay người thường, thịt sẽ thuộc về thầy tế lễ và được ăn trong một nơi thánh (Lê-vi 6:24-30). Sự khác biệt này có lẽ liên quan đến mức độ ảnh hưởng của tội lỗi.

Tất cả những chi tiết này đều mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, hướng đến Đấng Mê-si sẽ đến.

Lê-vi ký chương 16 mô tả Ngày Chuộc Tội, ngày lễ quan trọng nhất trong năm của dân Y-sơ-ra-ên. Trong ngày này, thầy tế lễ thượng phẩm phải dâng hai con dê: một con làm của lễ chuộc tội (Lê-vi 16:9), và một con làm dê để tha (scapegoat). Con dê chuộc tội bị giết, huyết của nó được đem vào Nơi Chí Thánh và rảy trên nắp thi ân của Hòm Giao Ước. Đây là lần duy nhất trong năm thầy tế lễ thượng phẩm được vào Nơi Chí Thánh. Huyết đó chuộc tội cho chính thầy tế lễ, cho dân, và cả đền tạm (Lê-vi 16:14-16).

Con dê còn lại, thầy tế lễ đặt tay lên đầu nó, xưng mọi tội lỗi của dân Y-sơ-ra-ên và sai nó vào đồng vắng, mang theo tất cả tội lỗi của họ (Lê-vi 16:20-22). Hình ảnh này bày tỏ sự tha tội triệt để: tội lỗi được cất khỏi và không còn nhớ đến nữa (Thi thiên 103:12).

Mặc dù hệ thống tế lễ được Đức Chúa Trời thiết lập, nhưng bản thân những con sinh tế không thể thật sự cất bỏ tội lỗi. Tác giả sách Hê-bơ-rơ giải thích: "Vì luật pháp chỉ là bóng của những điều tốt đẹp sẽ đến, không phải chính hình ảnh của những điều đó. Luật pháp không bao giờ có thể khiến những kẻ đến gần Đức Chúa Trời được trọn vẹn nhờ những của lễ hiến tế mỗi năm giống nhau. Vì nếu có thể, thì những người dâng tế lễ đã không còn bị tội lỗi ám ảnh nữa, và hẳn họ đã ngưng dâng tế lễ; nhưng trái lại, những của tế lễ ấy nhắc nhở họ về tội lỗi mỗi năm, vì huyết của bò đực và dê đực không thể cất bỏ tội lỗi." (Hê-bơ-rơ 10:1-4, BTTHĐ).

Các của lễ chỉ tạm thời che đậy tội lỗi (theo nghĩa từ "kaphar" trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là "che phủ") nhưng không thể hoàn toàn xóa sạch. Chúng nhắc nhở dân sự rằng tội lỗi rất nghiêm trọng, và cần một của lễ toàn hảo hơn.

Từ Sáng thế ký đến Ma-la-chi, toàn bộ Kinh Thánh đều hướng về Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ hy sinh chính mình làm giá chuộc tội lỗi. Tiên tri Ê-sai đã mô tả về Người Đầy Tớ đau khổ: "Nhưng Ðức Giê-hô-va vui lòng làm tan nát Người; Ngài đã khiến Người đau ốm. Khi Người dâng thân mình làm tế lễ chuộc tội, Người sẽ thấy dòng dõi mình, và sẽ sống lâu ngày; ý chỉ của Đức Giê-hô-va sẽ nhờ tay Người mà thành tựu." (Ê-sai 53:10).

Khi Giăng Báp-tít thấy Chúa Giê-xu đến, ông giới thiệu: "Kìa, Chiên Con của Đức Chúa Trời, Đấng cất tội lỗi thế gian!" (Giăng 1:29). Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu thường được gọi là "Chiên Con" (Khải huyền 5:6) – hình ảnh quen thuộc của lễ vật chuộc tội.

Sứ đồ Phao-lô viết: "Vì điều chi luật pháp không làm nổi, tại xác thịt làm cho nó ra yếu đuối, thì Đức Chúa Trời đã làm rồi: Ngài đã vì tội lỗi sai chính Con Ngài lấy xác thịt giống như xác thịt tội lỗi chúng ta, và đoán phạt tội lỗi trong xác thịt, hầu cho sự công bình mà luật pháp đòi hỏi được trọn vẹn trong chúng ta, là kẻ chẳng noi theo xác thịt, nhưng noi theo Thánh Linh." (Rô-ma 8:3-4). Chúa Giê-xu đã trở thành của lễ chuộc tội (peri hamartias) cho chúng ta.

Sách Hê-bơ-rơ so sánh sự hi sinh của Chúa Giê-xu với các của lễ thời Cựu Ước: "Nhưng Đấng Christ đã hiện đến như Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm của những điều tốt lành sắp đến. Ngài đã đi qua đền tạm lớn hơn và trọn vẹn hơn, không do tay người dựng nên, tức là không thuộc về thế giới tạo vật này. Ngài không lấy huyết của dê đực và bò con, nhưng lấy chính huyết mình mà vào Nơi Chí Thánh một lần đủ cả, và đã được sự chuộc tội đời đời." (Hê-bơ-rơ 9:11-12). Và "Vì nhờ sự dâng hiến thân thể của Chúa Giê-xu Christ một lần đủ cả, chúng ta được nên thánh." (Hê-bơ-rơ 10:10).

Những điểm tương đồng tuyệt vời:

• Chúa Giê-xu hoàn toàn vô tội, không chút tì vết (1 Phi-e-rơ 1:19) – giống như con sinh tinh sạch.
• Ngài chịu đặt tay theo nghĩa tượng trưng khi gánh tội lỗi của chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:21).
• Huyết Ngài đổ ra trên thập tự giá (Giăng 19:34).
• Huyết Ngài được rảy không phải trên bàn thờ dưới đất, mà trên thiên đàng, trước mặt Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 9:23-24).
• Ngài chịu chết bên ngoài thành Giê-ru-sa-lem (Hê-bơ-rơ 13:12) – tương ứng việc xác con sinh bị đốt ngoài trại quân.
• Chỉ một lần dâng đã đủ chuộc tội đời đời, không cần lặp lại.

Vì vậy, khi tin nhận Chúa Giê-xu, chúng ta được tha thứ mọi tội lỗi (Công vụ 10:43; Ê-phê-sô 1:7), và không còn bị kết tội nữa (Rô-ma 8:1).

Hiểu biết về lễ vật chuộc tội không chỉ là kiến thức lịch sử, mà còn mang lại nhiều bài học quý giá cho đức tin và nếp sống hằng ngày:

a. Nhận thức đúng về tội lỗi: Tội lỗi là nghiêm trọng, dù là vô ý hay cố ý, đều đáng chết và tách rời khỏi Đức Chúa Trời. Điều này cảnh tỉnh chúng ta không nên xem thường tội lỗi, nhưng phải luôn sống thận trọng, ăn năn và tìm kiếm sự tha thứ.

b. Lòng biết ơn sâu sắc: Chúa Giê-xu đã tự nguyện làm Chiên Con chịu giết vì tội lỗi chúng ta. Mỗi khi nhớ đến sự hy sinh của Ngài, chúng ta tràn đầy lòng biết ơn, thờ phượng, và dâng đời sống mình cho Ngài (Rô-ma 12:1).

c. Sống trong tự do và bình an: Vì tội đã được chuộc, chúng ta không còn ở dưới án phạt. "Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đấng Christ Giê-xu" (Rô-ma 8:1). Sự bình an với Đức Chúa Trời là kết quả của sự xưng công bình (Rô-ma 5:1).

d. Xưng tội và nhận sự thanh tẩy liên tục: Dù đã được tha thứ, chúng ta vẫn còn chiến đấu với tội lỗi. 1 Giăng 1:9 dạy: "Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình, sẽ tha tội cho chúng ta, và làm sạch chúng ta khỏi mọi điều gian ác." Huyết Chúa Giê-xu tiếp tục thanh tẩy chúng ta mỗi ngày.

e. Rao truyền Tin Lành: Nếu Đấng Christ đã là của lễ chuộc tội cho cả thế gian (1 Giăng 2:2), thì chúng ta có trách nhiệm chia sẻ tin mừng này cho mọi người, để họ cũng được cứu.

f. Sống thánh khiết: Được cứu chuộc bằng giá quá cao, chúng ta không thể sống theo ý riêng nữa. 1 Phi-e-rơ 1:14-16 nhắc nhở: "Anh em đừng làm theo những ham muốn của đời trước… nhưng hãy nên thánh trong mọi cách ăn nết ở, vì có lời chép: Hãy nên thánh, vì Ta là thánh."

Như vậy, của lễ chuộc tội thời Cựu Ước không chỉ là một nghi thức, mà còn là một trường học dẫn dắt chúng ta đến với Chúa Giê-xu, Đấng đã trọn vẹn thực hiện ý nghĩa của nó.

Lễ vật chuộc tội là một khái niệm then chốt trong Kinh Thánh, cho thấy tội lỗi đòi hỏi một sự đền trả bằng sự chết, và Đức Chúa Trời đã cung cấp phương cách để tội lỗi được tha. Qua các sinh tế thời Cựu Ước, Đức Chúa Trời dạy dân Ngài về sự thánh khiết của Ngài và sự cần thiết của một Đấng Cứu Chuộc. Cuối cùng, Chúa Giê-xu Christ đã đến và làm trọn mọi điều ấy bằng chính thân thể và huyết Ngài. Ngày nay, bất cứ ai tin nhận Ngài đều được xưng công bình và có sự sống đời đời. Ước mong mỗi chúng ta luôn sống với lòng biết ơn sâu xa, vui mừng trong sự tha thứ, và nỗ lực sống thánh khiết cho vinh quang của Đức Chúa Trời.