Hồi Giáo Shafi'i: Một Cái Nhìn Từ Góc Độ Kinh Thánh Và Đức Tin Cơ Đốc
Trong thế giới đa dạng về tôn giáo và tư tưởng, việc hiểu biết về các niềm tin khác là cần thiết để Cơ Đốc nhân có thể sống đức cách khôn ngoan và trở thành chứng nhân hiệu quả cho Đấng Christ. Một trong những trường phái luật học (Madhhab) chính trong Hồi giáo Sunni là Shafi'i. Bài viết này sẽ tìm hiểu về trường phái Shafi'i từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, đặt nó trong bối cảnh đối chiếu với nền tảng chân lý của Kinh Thánh và sự mặc khải trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ.
I. Giới Thiệu Về Trường Phái Shafi'i: Nguồn Gốc Và Đặc Điểm
Trường phái Shafi'i được đặt tên theo người sáng lập, Imam Muhammad ibn Idris al-Shafi'i (767-820 sau CN). Ông là một học giả Hồi giáo sống ở thế kỷ thứ 8 và 9, có công lớn trong việc hệ thống hóa các nguyên tắc luật học Hồi giáo (Usul al-Fiqh). Shafi'i là một trong bốn trường phái luật học chính thống của Hồi giáo Sunni, bên cạnh Hanafi, Maliki và Hanbali.
Điểm đặc trưng nổi bật của trường phái Shafi'i là sự nhấn mạnh vào tính ưu việt của Kinh Quran và Hadith (lời nói, hành động của nhà tiên tri Muhammad). Al-Shafi'i đưa ra một phương pháp luận rõ ràng để diễn giải luật Sharia, theo đó:
1. Nguồn Luật Chính (Primary Sources):
- Kinh Quran: Được xem là lời mặc khải trực tiếp và bất biến từ Allah.
- Hadith (Sunna): Các ghi chép về lời nói, hành động và sự chấp thuận của nhà tiên tri Muhammad.
- Ijma' (Sự đồng thuận của cộng đồng học giả Hồi giáo): Được chấp nhận nhưng có giới hạn.
- Qiyas (Suy luận tương tự): Áp dụng cho các vấn đề mới dựa trên nguyên tắc từ Quran và Hadith.
Trường phái này từ chối các phương pháp như Istihsan (sở thích pháp lý) hay Urf (tập quán địa phương) nếu chúng mâu thuẫn với Quran và Hadith. Phương pháp này nhằm đảm bảo tính thống nhất và trung thành với nguồn mặc khải. Shafi'i phổ biến ở nhiều khu vực như Ai Cập, Đông Phi, Yemen, Đông Nam Á (Indonesia, Malaysia, miền Nam Việt Nam của cộng đồng người Chăm), và một số vùng tại Levant.
II. Đối Chiếu Thần Học: Sự Khác Biệt Căn Bản Với Đức Tin Cơ Đốc
Từ góc nhìn Kinh Thánh, chúng ta có thể xem xét những khác biệt nền tảng giữa hệ thống tôn giáo dựa trên luật lệ như Shafi'i và đức tin Cơ Đốc dựa trên ân điển và mối quan hệ.
1. Bản Chất Của Đức Chúa Trời Và Sự Mặc Khải
Hồi giáo Shafi'i tôn thờ Allah, Đấng được tin là tuyệt đối duy nhất, siêu việt và không thể biết được một cách cá nhân. Mặc khải cuối cùng và hoàn hảo là Kinh Quran, được tin là lời vĩnh cửu, không được tạo ra, được truyền xuống từ trời.
Trái lại, Kinh Thánh mặc khải Đức Chúa Trời Ba Ngôi: Cha, Con (Chúa Giê-xu Christ) và Thánh Linh (Ma-thi-ơ 28:19). Đức Chúa Trời của Kinh Thánh vừa siêu việt vừa hiện diện (Ê-sai 57:15), và Ngài đã bày tỏ chính mình cách trọn vẹn nhất qua Ngôi Lời nhập thể là Chúa Giê-xu Christ (Giăng 1:1, 14). "Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giải bày Cha cho chúng ta biết" (Giăng 1:18). Sự mặc khải tối cao không phải là một quyển sách, mà là một Person – Chính Con Đức Chúa Trời.
2. Con Đường Cứu Rỗi: Luật Pháp Đối Lại Với Ân Điển
Trung tâm của trường phái Shafi'i là việc tuân giữ Sharia (luật lệ Hồi giáo) một cách tỉ mỉ, bao gồm năm trụ cột của đạo Hồi (tuyên đọc đức tin, cầu nguyện, bố thí, nhịn chay Ramadan, hành hương Hajj). Sự công bình và phần thưởng (thiên đàng) phụ thuộc vào việc hoàn thành các nghĩa vụ này và ân huệ của Allah.
Kinh Thánh tuyên bố một con đường hoàn toàn khác: sự cứu rỗi bởi ân điển, thông qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Vấn đề của nhân loại không chỉ là hành vi bên ngoài, mà là bản chất tội lỗi bên trong (Rô-ma 3:23). "Vì chẳng có một người nào bởi việc làm theo luật pháp mà sẽ được xưng công bình trước mặt Ngài, vì luật pháp cho người ta biết tội lỗi" (Rô-ma 3:20).
Chúa Giê-xu Christ, Con Độc Sanh của Đức Chúa Trời, đã hoàn thành luật pháp thay cho chúng ta (Ma-thi-ơ 5:17) và chết thay trên thập tự giá để gánh tội lỗi của thế gian (1 Phi-e-rơ 2:24). Sự công bình mà chúng ta cần không đến từ việc tuân giữ luật lệ, mà được ban cho khi chúng ta tin nhận Ngài (Rô-ma 5:1, 2 Cô-rinh-tô 5:21). Đây là ân điển thuần túy, không dựa trên công đức.
3. Vai Trò Của Chúa Giê-xu Christ: Nhà Tiên Tri Hay Cứu Chúa?
Trong thần học Hồi giáo Shafi'i, Chúa Giê-xu (Isa) được công nhận là một nhà tiên tri quan trọng, được sinh ra bởi nữ đồng trinh Maryam, nhưng không phải là Con của Đức Chúa Trời, không chết trên thập tự giá, và không sống lại. Ngài không phải là Đấng Cứu Thế.
Đây là điểm then chốt và là sự khác biệt không thể hòa giải với đức tin Cơ Đốc. Toàn bộ Kinh Thánh làm chứng rằng Chúa Giê-xu chính là Đấng Mê-si được hứa, Ngôi Lời nhập thể, Con Đức Chúa Trời và là Cứu Chúa duy nhất (Giăng 20:31; Công vụ 4:12). Sự chết chuộc tội và sự sống lại vinh hiển của Ngài là cốt lõi của Phúc Âm (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời" (Giăng 3:16). Phủ nhận thần tính và công tác cứu chuộc của Chúa Giê-xu là phủ nhận chính trung tâm của lẽ thật Kinh Thánh (1 Giăng 2:22-23).
III. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Việc hiểu biết về các hệ thống tôn giáo như Shafi'i không chỉ là kiến thức, mà phải dẫn đến sự trưởng thành trong đức tin và đời sống làm chứng.
1. Cảm Tạ Về Ân Điển Và Tự Do Trong Christ: Sự hiểu biết về một hệ thống dựa trên việc tuân giữ luật lệ tỉ mỉ càng làm chúng ta thêm quý trọng ân điển kỳ diệu của Phúc Âm. Chúng ta không còn ở dưới ách nô lệ của "luật pháp của tội lỗi và sự chết", nhưng ở dưới "luật pháp của Thánh Linh sự sống trong Christ Jesus" (Rô-ma 8:2). Hãy sống mỗi ngày với lòng biết ơn vì sự tự do và mối quan hệ con thảo với Đức Chúa Trời mà Christ đã mua bằng huyết Ngài.
2. Thấu Hiểu Để Yêu Thương Và Làm Chứng Cách Khôn Ngoan: Khi tiếp xúc với tín đồ Hồi giáo (kể cả những người theo trường phái Shafi'i), thái độ của chúng ta phải là yêu thương, tôn trọng và cầu thay, không phải sợ hãi hay thù ghét. Hãy nhớ rằng họ cũng là những người đang tìm kiếm Đức Chúa Trời theo cách họ hiểu. Thay vì tranh luận về giáo lý, hãy tập trung làm chứng về Chúa Giê-xu Christ là ai đối với cá nhân bạn – về tình yêu, sự tha thứ và bình an bạn kinh nghiệm trong Ngài. Hãy sẵn sàng giải bày về hy vọng trong bạn với sự nhu mì và kính sợ (1 Phi-e-rơ 3:15).
3. Đâm Rễ Sâu Hơn Vào Lẽ Thật Kinh Thánh: Sự tồn tại của các hệ thống tín ngưỡng khác thúc giục chúng ta phải nghiên cứu Lời Chúa cách nghiêm túc hơn. Hãy đầu tư vào việc học hỏi các giáo lý nền tảng: Thần tính của Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển, thẩm quyền của Kinh Thánh. Điều này không chỉ củng cố đức tin bạn mà còn trang bị cho bạn để "binh vực cho đạo thánh" (Giu-đe 1:3).
4. Cầu Nguyện Cho Sự Mở Mắt Thuộc Linh: Chân lý không thể được tiếp nhận chỉ bằng lý luận, mà cần có sự soi sáng của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 2:14). Hãy sốt sắng cầu nguyện cho những người theo Hồi giáo, xin Đức Chúa Trời, "là Đấng muốn cho mọi người được cứu rỗi và hiểu biết lẽ thật" (1 Ti-mô-thê 2:4), mở mắt tâm linh họ để họ nhìn thấy sự vinh hiển của Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Kết Luận
Trường phái Shafi'i đại diện cho một nỗ lực nghiêm túc và có hệ thống của con người để sống thánh khiết và làm đẹp lòng Đức Chúa Trời dựa trên sự diễn giải luật lệ. Tuy nhiên, Kinh Thánh chỉ ra rằng con đường đến với Đức Chúa Trời không phải thông qua sự tuân giữ luật pháp hoàn hảo – điều mà không người nào có thể làm được – mà thông qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã hoàn tất mọi sự. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không phải để khinh dể hay sợ hãi, mà để thấu hiểu, yêu thương, cầu nguyện và trung tín làm chứng về Chúa Giê-xu Christ – là Đường đi, Lẽ thật và Sự sống (Giăng 14:6). Trong một thế giới đầy dẫy những con đường tôn giáo, lời tuyên xưng của Phi-e-rơ vẫn vang vọng: "Lạy Chúa, chúng tôi sẽ đi theo ai? Chúa có những lời của sự sống đời đời" (Giăng 6:68).