Có phải Cơ đốc nhân đã làm sai lệch Kinh Thánh?

Câu hỏi này không chỉ là một thách thức về học thuật, mà còn là một vấn đề then chốt liên quan đến nền tảng đức tin của mỗi tín hữu. Nó chạm đến cốt lõi của thẩm quyền, sự mặc khải và trách nhiệm giải trình trong cộng đồng Cơ Đốc. Là những người tin rằng Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời soi dẫn (2 Ti-mô-thê 3:16), chúng ta phải đối diện với câu hỏi này cách nghiêm túc, trung thực và dựa trên chính Kinh Thánh.

Trước hết, chúng ta cần làm rõ ba khái niệm then chốt: Văn bản gốc (autographa), bản dịch, và sự giải nghĩa/gải kinh (hermeneutics).

• Văn bản gốc: Là các bản thảo nguyên thủy được các trước giả viết ra dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh. Không một bản gốc nào còn tồn tại vật lý đến ngày nay.
• Bản dịch: Là công việc chuyển ngữ từ các bản sao cổ (có số lượng cực kỳ lớn và độ tin cậy cao) sang ngôn ngữ hiện đại.
• Sự giải nghĩa: Là quá trình con người hiểu và áp dụng Lời Chúa vào bối cảnh sống.

Khi hỏi "Cơ đốc nhân có làm sai lệch Kinh Thánh không?", chúng ta phải xét trên cả ba phương diện này. Giáo lý Tin Lành khẳng định sự soi dẫn (inspiration) và bảo tồn (preservation) của Kinh Thánh. Chúa Giê-xu phán: "Trời đất sẽ qua, nhưng lời ta nói chẳng bao giờ qua đi" (Ma-thi-ơ 24:35). Lời hứa này đảm bảo rằng ý muốn và sứ điệp cứu rỗi của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh sẽ được bảo tồn xuyên suốt lịch sử, bất chấp sự yếu đuối của con người.

Kinh Thánh không ngần ngại ghi lại những lần con người, kể cả những lãnh đạo tôn giáo, cố ý hoặc vô tình làm sai lệch thông điệp của Đức Chúa Trời.

Trong Cựu Ước, các tiên tri giả là hiện thân của sự xuyên tạc Lời Chúa. Giê-rê-mi 23:16 cảnh báo: "Đức Giê-hô-va phán như vầy: Chớ nghe lời các tiên tri nói tiên tri cho các ngươi; chúng nó dạy cho các ngươi sự hư không, và sự hiện thấy của lòng mình, chẳng phải từ miệng Đức Giê-hô-va mà ra". Đây là sự sai lệch có chủ ý, dùng danh Đức Chúa Trời để nói lên tư tưởng riêng.

Đến thời Chúa Giê-xu, Ngài quở trách nặng nề những thầy thông giáo và người Pha-ri-si vì đã dùng truyền thống của loài người để vô hiệu hóa điều răn của Đức Chúa Trời (Mác 7:8-9,13). Họ đã thêm vào những gánh nặng luật lệ (sự "làm sai lệch" bằng cách thêm thắt) khiến bản chất của Lời Chúa bị che khuất.

Tân Ước cũng đưa ra những cảnh báo nghiêm khắc. Sứ đồ Phao-lô viết cho người Ga-la-ti: "Nhưng nếu có ai, hoặc chính chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một Tin Lành nào khác với Tin Lành chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-thema!" (Ga-la-ti 1:8). Sách Khải huyền kết thúc với lời cảnh cáo long trọng: "Tôi cũng ngỏ cho kẻ nào nghe lời tiên tri trong sách nầy: Nếu ai thêm vào sách tiên tri nầy điều gì, thì Đức Chúa Trời sẽ thêm cho người ấy tai nạn đã ghi chép trong sách nầy. Và kẻ nào bớt điều gì trong những lời ở sách tiên tri nầy, thì Đức Chúa Trời sẽ cất lấy phần họ về cây sự sống và thành thánh, đã chép trong sách nầy" (Khải huyền 22:18-19).

Những phân đoạn này cho thấy nguy cơ sai lệch là có thật, và Đức Chúa Trời cực kỳ nghiêm túc về việc bảo vệ sự toàn vẹn của sứ điệp Ngài. Sự sai lệch thường đến từ: động cơ tà ác (tiên tri giả, giáo sư giả), sự thiếu hiểu biết (2 Phi-e-rơ 3:16), hoặc việc tôn sùng truyền thống hơn Lời Chúa.

Dù con người có thể sai phạm, nhưng chúng ta tin cậy vào sự tể trị của Đức Chúa Trời trong việc bảo tồn Lời Ngài. Có hai trụ cột quan trọng:

1. Sự Xác Nhận Của Khảo Cổ Học Và Văn Bản Học: Các bản sao Kinh Thánh cổ (như các Cuộn Biển Chết, hàng ngàn bản chép tay Tân Ước Hy Lạp) cho thấy sự truyền tải văn bản qua các thế kỷ là vô cùng chính xác. Những khác biệt nhỏ tồn tại đều là về chính tả, ngữ pháp và không hề làm thay đổi một giáo lý căn bản nào. Điều này cho thấy Chúa đã dùng những học giả trung tín, cả vô tín lẫn hữu tín, để gìn giữ văn bản.

2. Chức Vụ Dạy Dỗ Của Đức Thánh Linh: Đây là điểm then chốt của đức Tin Lành. Chúa Giê-xu hứa rằng Đức Thánh Linh sẽ dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Sứ đồ Giăng cũng dạy: "Về phần các con, sự xức dầu đã chịu từ nơi Chúa vẫn còn trong mình, thì không cần ai dạy cho hết; song vì sự xức dầu của Ngài dạy các con đủ mọi việc, mà sự ấy là thật, không phải dối, thì hãy ở trong Ngài, theo như sự dạy dỗ mà các con đã nhận" (1 Giăng 2:27). Điều này không bài trừ vai trò của các mục sư, giáo sư (Ê-phê-sô 4:11), nhưng xác lập rằng mỗi tín hữu được Đức Thánh Linh trang bị để phân biệt chân lý với sai lầm khi họ nghiên cứu Kinh Thánh cách sốt sắng.

Việc giải nghĩa Kinh Thánh (hermeneutics) là nơi mà nhiều sự "sai lệch" chủ quan, không cố ý, thường xảy ra. Điều này khác với việc cố tình bóp méo văn bản.

• Ly khai ngữ cảnh (Context): Đây là lỗi phổ biến nhất. Trích dẫn một câu rời khỏi phân đoạn, sách và toàn bộ ý chỉ (redemptive history) của Kinh Thánh. Ví dụ: "Vì nếu ngươi tin, thì chẳng việc gì ngươi không làm được" (Ma-thi-ơ 17:20b) thường bị dùng như "công thức phép mầu" mà quên mất ngữ cảnh là đức tin khiêm nhường, trông cậy vào quyền năng Chúa, chứ không phải quyền năng của chính đức tin hay ý muốn cá nhân.
• Áp đặt văn hóa/giáo lý có sẵn: Đọc hiểu Kinh Thánh qua lăng kính văn hóa, triết lý, hoặc giáo lý của hệ phái mình thay vì để Kinh Thánh tự giải nghĩa Kinh Thánh (scriptura sui ipsius interpres).
• Bỏ qua thể loại văn chương: Giải nghĩa thơ (Thi thiên) như văn xuôi lịch sử, hoặc giải nghĩa khải huyền (sách Khải huyền) theo nghĩa đen cứng nhắc.
• Không chú ý đến ngôn ngữ gốc: Một số sắc thái ý nghĩa có thể mất đi trong bản dịch. Ví dụ, trong tiếng Hy Lạp có nhiều từ chỉ tình yêu (agapē, philia, eros, storgē). Hiểu được điều này làm sáng tỏ Giăng 21:15-17 khi Chúa Giê-xu hỏi Phi-e-rơ về tình yêu agapē, nhưng Phi-e-rơ đáp lại bằng tình yêu philia.

Sự hiểu lầm này không phải do Kinh Thánh sai, mà do phương pháp tiếp cận của chúng ta chưa đúng. Nó đòi hỏi chúng ta phải khiêm nhường, siêng năng nghiên cứu (2 Ti-mô-thê 2:15) và sẵn sàng điều chỉnh.

1. Cam Kết Với Sự Học Hỏi Cá Nhân (Personal Study): Đừng chỉ dựa vào bài giảng hay sách vở. Hãy đọc Kinh Thánh mỗi ngày, tra cứu, suy ngẫm. Áp dụng phương pháp giải kinh đơn giản: Quan sát (đoạn này nói gì?), Giải nghĩa (đoạn này có ý nghĩa gì?), Áp dụng (đoạn này thay đổi tôi thế nào?).

2. Học Trong Cộng Đồng (Community Learning): Đức Chúa Trời đặt chúng ta trong Hội Thánh. Những buổi học Kinh Thánh nhóm, trao đổi với các tín hữu trưởng thành giúp chúng ta sửa sai và có góc nhìn đa chiều (Châm ngôn 11:14).

3. Sử Dụng Các Công Cụ Hỗ Trợ Đáng Tin Cậy: Tham khảo các bản dịch uy tín, từ điển Kinh Thánh, sách dẫn đề (concordance), và sách chú giải (commentary) từ các học giả chính thống. Hãy bắt đầu từ những tài liệu đơn giản, dễ hiểu.

4. Luôn Kiểm Tra Giáo Lý Với Kinh Thánh: Hãy noi gương người Bê-rê, "sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra Kinh Thánh để xét xem lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11). Bất kỳ lời dạy nào, dù từ ai, cũng phải được đối chiếu với toàn bộ Kinh Thánh.

5. Cầu Nguyện Và Vâng Phục Đức Thánh Linh: Trước khi mở Kinh Thánh, hãy cầu xin Đấng đã soi dẫn Lời ấy mở mắt thuộc linh cho bạn (Thi thiên 119:18). Sự vâng theo Lời Chúa đã hiểu sẽ mở ra sự hiểu biết mới (Giăng 7:17).

6. Tập Trung Vào Trung Tâm Điểm: Chúa Cứu Thế Giê-xu: Toàn bộ Kinh Thánh đều làm chứng về Ngài (Lu-ca 24:27, Giăng 5:39). Mọi sự giải nghĩa phải quy về Chúa Giê-xu, về Tin Lành cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin. Nếu một cách giải nghĩa nào làm lu mờ ân điển, thập tự giá, hoặc thần tánh/nhân tánh của Đấng Christ, đó là dấu hiệu báo động.

Vậy, có phải Cơ đốc nhân đã làm sai lệch Kinh Thánh? Câu trả lời là: Con người, trong sự yếu đuối và tội lỗi, luôn có khuynh hướng và đã nhiều lần cố ý hoặc vô tình làm sai lệch sự hiểu biết và áp dụng Lời Chúa. Lịch sử Hội Thánh đầy những bài học đó. Tuy nhiên, Lời Đức Chúa Trời, trong sự mặc khải và thẩm quyền nguyên thủy của nó, vẫn được Ngài bảo tồn cách siêu nhiên và trọn vẹn. Sứ điệp cứu rỗi xuyên suốt Kinh Cựu Ước và Tân Ước vẫn rõ ràng, mạch lạc và đầy quyền năng.

Trách nhiệm của chúng ta, những Cơ đốc nhân thế kỷ 21, không phải là hoài nghi hay sợ hãi, mà là với lòng kính sợ Chúa và khiêm nhường, dốc lòng trở thành những người "làm công không hổ thẹn, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật" (2 Ti-mô-thê 2:15). Hãy tin cậy vào Lời hằng sống, tin cậy vào Đức Thánh Linh là Đấng dạy dỗ, và bước đi trong sự vâng phục. Khi đó, chúng ta không phải là người làm sai lệch Lời Chúa, mà trở thành những kênh dẫn đưa Lẽ Thật nguyên vẹn đến với thế giới hư mất.

Hãy để lời của sứ đồ Phi-e-rơ là sự nhắc nhở cuối cùng cho chúng ta: "Ấy trước hết phải biết rằng chẳng có lời tiên tri nào trong Kinh Thánh lấy ý riêng giải nghĩa được. Vì chẳng hề có lời tiên tri nào là bởi ý một người nào mà ra, nhưng ấy là bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời" (2 Phi-e-rơ 1:20-21). Chính Đức Chúa Trời, tác giả của Kinh Thánh, cũng là Đấng bảo tồn và bày tỏ lẽ thật ấy cho những ai tìm kiếm Ngài với lòng chân thật.