Chủ Nghĩa Xã Hội Dưới Góc Nhìn Của Một Cơ Đốc Nhân
Trong một thế giới với nhiều hệ tư tưởng chính trị và kinh tế chằng chịt, người tin Chúa thường đứng trước những câu hỏi hóc búa: Hệ thống nào là "Cơ Đốc giáo" nhất? Là một Cơ Đốc nhân, tôi nên ủng hộ hay phản đối chủ nghĩa xã hội? Câu trả lời không đơn giản là "có" hay "không", mà đòi hỏi một sự phân định khôn ngoan dựa trên nền tảng Kinh Thánh vững chắc, phân biệt giữa các nguyên tắc đạo đức vĩnh cửu của Đức Chúa Trời và những biểu hiện cụ thể, đôi khi sai lệch của con người. Bài viết này nhằm mục đích cung cấp một khuôn khổ Kinh Thánh để suy ngẫm, không nhằm ủng hộ hay bác bỏ một chế độ chính trị cụ thể, nhưng để mỗi tín hữu có thể "thử cho biết điều chi đẹp ý Chúa" (Ê-phê-sô 5:10).
Trước khi đi vào phân tích Kinh Thánh, cần có một định nghĩa làm việc. Ở cốt lõi, chủ nghĩa xã hội (socialism) thường nhấn mạnh đến sự sở hữu tập thể hoặc nhà nước về tư liệu sản xuất, cùng với sự phân phối của cải và cơ hội một cách bình đẳng hơn, nhằm giảm thiểu bất công xã hội. Nó tồn tại dưới nhiều hình thái, từ các chính sách phúc lợi ôn hòa đến các cấu trúc nhà nước toàn trị. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không phải để mù quáng tôn thờ hoặc bài trừ một "chủ nghĩa", mà để đánh giá mọi hệ tư tưởng dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Hãy thử nghiệm mọi sự, điều chi lành thì giữ lấy" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21). Do đó, chúng ta có thể và nên xem xét những nguyên tắc nào của chủ nghĩa xã hội phù hợp hoặc đối nghịch với chân lý Kinh Thánh.
Để có cái nhìn cân bằng, chúng ta cần đặt các lý tưởng của chủ nghĩa xã hội bên cạnh những chân lý nền tảng của Kinh Thánh về con người, của cải, quyền lực và cộng đồng.
1. Quyền Sở Hữu Tối Thượng Của Đức Chúa Trời và Trách Nhiệm Quản Gia: Nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất là: "Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong đó đều thuộc về Đức Giê-hô-va" (Thi Thiên 24:1). Mọi của cải vật chất cuối cùng đều thuộc về Chúa. Con người chỉ là "quản gia" (steward) được Ngài giao phó để quản lý (xem thí dụ những nén bạc trong Ma-thi-ơ 25:14-30). Chủ nghĩa xã hội, với việc nhấn mạnh sở hữu tập thể, trên bề mặt dường như phản ánh chân lý này. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng công nhận và bảo vệ quyền sở hữu tư nhân như một phần của trách nhiệm quản gia. Điều răn "chớ trộm cắp" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:15) ngầm định quyền sở hữu hợp pháp. A-na-nia và Sa-phi-ra bị trừng phạt không phải vì giữ lại một phần tiền, mà vì "ngươi nói dối cùng Đức Thánh Linh" và "giữ lại một phần giá ruộng" trong khi dâng cảm tưởng là dâng hết (Công vụ 5:3-4). Điều này cho thấy sự tôn trọng của Chúa đối với quyền sở hữu và sự trung thực trong giao dịch.
2. Quan Tâm Đến Người Nghèo Khó Và Công Bằng Xã Hội: Đây là điểm mà nhiều người cho rằng chủ nghĩa xã hội có sự gặp gỡ với giáo lý Kinh Thánh. Tiếng Hê-bơ-rơ cho từ "công bình" (tsedeq/tsedaqah) mang nghĩa sự ngay thẳng, chuẩn mực, và đặc biệt là sự đối xử đúng đắn với người yếu thế. Kinh Thánh đầy dẫy những mạng lệnh về việc chăm sóc người nghèo, người mồ côi, người góa bụa và khách lạ: - "Ai cười nhạo người nghèo khổ làm nhục Đấng tạo hóa mình" (Châm Ngôn 17:5). - "Hãy bênh vực kẻ cô thế và mồ côi; hãy đoán xét công bình cho người khốn cùng và thiếu thốn" (Thi Thiên 82:3). - Chúa Giê-xu tuyên bố một trong những mục đích của Ngài là "rao tin lành cho kẻ nghèo" (Lu-ca 4:18). Hội Thánh đầu tiên đã có một hình thức chia sẻ tài sản tự nguyện và cực kỳ sâu sắc: "Phàm những người tin Chúa đều hiệp lại với nhau, lấy mọi vật làm của chung... cứ theo nhu cầu mỗi người mà phân phát" (Công vụ 2:44-45, 4:34-35). Đây là sự tự nguyện xuất phát từ tình yêu thương và quyền năng của Đức Thánh Linh, chứ không phải là một sự cưỡng chế bởi nhà nước. Động cơ và phương thức là then chốt.
3. Phẩm Giá, Tự Do Và Trách Nhiệm Cá Nhân: Kinh Thánh tôn cao phẩm giá con người là hình ảnh của Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký 1:27). Một phần của phẩm giá đó là tự do ý chí và trách nhiệm cá nhân. Sứ đồ Phao-lô viết: "Mỗi người trong anh em phải mang gánh nặng của mình" (Ga-la-ti 6:5 - tiếng Hy Lạp: *phortion* - gánh nặng trách nhiệm riêng). Đồng thời, ông cũng dạy: "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau" (Ga-la-ti 6:2 - tiếng Hy Lạp: *barē* - gánh nặng quá sức, tai họa). Có một sự cân bằng tinh tế: chúng ta có trách nhiệm cá nhân với công việc và đời sống mình ("ai không chịu làm thì cũng đừng ăn" - 2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:10), đồng thời có bổn phận yêu thương, nâng đỡ người thật sự túng thiếu. Một hệ thống xóa bỏ hoàn toàn trách nhiệm cá nhân có nguy cơ làm mòn mỏi phẩm giá và ý chí con người mà Chúa đã tạo dựng.
4. Vai Trò Của Nhà Cầm Quyền: Kinh Thánh dạy rõ ràng về nguồn gốc và mục đích của chính quyền: "Mỗi người phải phục quyền cấp trên mình, vì không có quyền nào mà không đến bởi Đức Chúa Trời... vì quan quyền là chức việc của Đức Chúa Trời để làm ích cho ngươi" (Rô-ma 13:1,4). Chính quyền được Đức Chúa Trời lập lên với mục đích duy trì trật tự, trừng phạt kẻ làm ác và khuyến khích việc lành (1 Phi-e-rơ 2:13-14). Phạm vi này chủ yếu là về công lý và an ninh. Khi chính quyền vượt quá vai trò này để kiểm soát toàn bộ đời sống kinh tế và tư tưởng cá nhân, nó có nguy cơ trở thành một thế lực độc tài, đi ngược lại với sự tự do trong Đấng Christ (Ga-la-ti 5:1) và có thể biến thành một thứ thần tượng (state idolatry) đòi hỏn sự trung thành tối thượng vốn chỉ thuộc về Đức Chúa Trời.
Điểm Có Thể Tiếp Cận (Khi Lý Tưởng Phù Hợp Với Kinh Thánh): - Mối quan tâm đến người nghèo và công bằng xã hội: Đây là trọng tâm của tiên tri (Ê-sai, A-mốt, Mi-chê) và giáo huấn của Chúa Giê-xu. Một xã hội quan tâm đến phúc lợi chung, bảo vệ người yếu thế là phản ánh phần nào đức tính công bình của Đức Chúa Trời. - Tinh thần cộng đồng và chia sẻ: Hình ảnh Hội Thánh đầu tiên là một ví dụ lý tưởng về sự hiệp một và chia sẻ tự nguyện.
Những Xung Đột Tiềm Tàng (Khi Thực Tiễn Đi Lệch Nguyên Tắc Kinh Thánh): - Chủ nghĩa duy vật (Materialism): Nhiều hình thái chủ nghĩa xã hội dựa trên thế giới quan duy vật, phủ nhận sự hiện hữu của Đức Chúa Trời và linh hồn. Điều này trực tiếp chống lại điều răn thứ nhất: "Trước mặt ta, ngươi chớ có các thần khác" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3). - Sự Cưỡng Chế và Xâm Phạm Tự Do: Khi nhà nước dùng vũ lực để tịch thu tài sản, kiểm soát tư tưởng (giáo dục, tôn giáo), nó xâm phạm vào quyền quản gia cá nhân và tự do tôn giáo – một nguyên tắc được bảo vệ trong Kinh Thánh (ví dụ: việc Đa-ni-ên vẫn cầu nguyện dù có sắc lệnh cấm - Đa-ni-ên 6). - Loại Bỏ Động Lực Cá Nhân và Gánh Nặng Cho Người Khác: Chính sách phân phối không khôn ngoan có thể khuyến khích tính ì lại, vi phạm nguyên tắc "ai không làm thì không đáng ăn" và đặt gánh nặng không công bằng lên người chăm chỉ. - Con Đường Cứu Rỗi: Một nguy hiểm lớn nhất là khi chủ nghĩa xã hội (hay bất kỳ chủ nghĩa nào) hứa hẹn tạo ra "thiên đàng trên đất" thông qua các chính sách kinh tế-xã hội. Điều này mâu thuẫn căn bản với giáo lý Tin Lành: sự cứu rỗi và hy vọng trọn vẹn chỉ đến qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ, không qua bất kỳ hệ thống chính trị nào của con người. "Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu" (Công vụ 4:12).
Vậy, với tư cách là một Cơ Đốc nhân sống trong một thế giới phức tạp, chúng ta nên ứng xử thế nào?
1. Ưu Tiên Vương Quốc Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu dạy: "Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài" (Ma-thi-ơ 6:33). Sự trung thành tối cao của chúng ta là với Đức Chúa Trời và vương quốc thuộc linh của Ngài. Mọi hệ tư tưởng trần gian đều tạm bợ và không hoàn hảo. Chúng ta tham gia vào đời sống xã hội với tư cách là công dân nước trời trước nhất.
2. Sống Công Bình Và Yêu Thương Thực Tế Trong Phạm Vi Ảnh Hưởng: Thay vì chỉ ủng hộ hay phản đối một hệ tư tưởng trên lý thuyết, hãy thể hiện các nguyên tắc của vương quốc Đức Chúa Trời ngay trong gia đình, Hội Thánh địa phương và cộng đồng. Hãy chủ động giúp đỡ người nghèo, ủng hộ công việc công bằng, sống tiết kiệm và rộng rãi. Hãy là một "quản gia" trung tín với những gì Chúa giao.
3. Phân Biệt Giữa Nguyên Tắc Và Ứng Dụng Chính Trị: Chúng ta có thể và nên ủng hộ các chính sách cụ thể nào phản ánh sự công bình, nhân ái và khôn ngoan (ví dụ: luật bảo vệ trẻ em, người lao động; hệ thống thuế công bằng; an sinh xã hội có trách nhiệm). Nhưng chúng ta không nên đồng hóa Phúc Âm với một đảng phái hay hệ thống chính trị nào. Sự cứu rỗi không đến qua lá phiếu.
4. Cầu Nguyện Cho Nhà Cầm Quyền Và Sống Làm Công Dân Gương Mẫu: "Vậy, trước hết mọi sự, ta dặn rằng, phải khẩn nguyện, cầu xin, kêu van, tạ ơn cho mọi người... cho các vua, cho hết thảy các bậc cầm quyền" (1 Ti-mô-thê 2:1-2). Chúng ta vâng phục nhà cầm quyền trong mọi điều không trái với mạng lệnh của Đức Chúa Trời (Công vụ 5:29), và sống ngay lành, chăm chỉ để "đem tiếng tốt cho đạo Đức Chúa Trời và là thầy" (Tít 2:10).
5. Rao Giảng Phúc Âm Trọn Vẹn: Phúc Âm không chỉ là cứu linh hồn mà còn biến đổi con người toàn diện, bao gồm cả thái độ đối với của cải và người lân cận. Một người được Christ biến đổi sẽ trở nên rộng rãi, công bằng và có trách nhiệm hơn. Giải pháp cuối cùng cho mọi vấn đề xã hội là sự đổi mới tấm lòng con người bởi Đức Thánh Linh.
Chủ nghĩa xã hội, như bất kỳ hệ tư tưởng nào của con người, đều chứa đựng những mảnh vỡ của lẽ thật (như khát vọng công bằng) lẫn những sai lầm căn bản (như chủ nghĩa duy vật và xu hướng cưỡng chế). Với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta không tìm kiếm một "chủ nghĩa" hoàn hảo ở thế gian này, vì sự trông cậy của chúng ta ở nơi trời mới đất mới, nơi sự công bình ngự trị (2 Phi-e-rơ 3:13). Trách nhiệm của chúng ta là sử dụng Lời Chúa làm la bàn để phân định, sống công bình và yêu thương trong hiện tại, đồng thời rao truyền hy vọng duy nhất và vĩnh cửu: đó là Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ thiết lập vương quốc công bình trọn vẹn khi Ngài trở lại. Hãy là muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-14) trong mọi hệ thống xã hội, làm chứng cho chân lý vượt trên mọi chủ nghĩa.