Satan có phải là người phụ trách âm nhạc trên Thiên đàng không?

Trong nhiều thế kỷ, một quan niệm đã lan rộng trong các cuộc thảo luận thần học và văn hóa Cơ Đốc: rằng Satan, trước khi sa ngã, là một thiên sứ có chức vụ đặc biệt liên quan đến âm nhạc và sự thờ phượng trên Thiên đàng, thậm chí là "người chỉ huy dàn hợp xướng thiên sứ" hay "nhạc trưởng của Thiên đàng". Nhưng quan niệm này có căn cứ Kinh Thánh hay không? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ phân tích các phân đoạn then chốt, khảo sát từ ngữ gốc Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, và đưa ra sự hiểu biết dựa trên nền tảng Kinh Thánh vững chắc.

Ý tưởng về Satan là một nhạc sĩ hay người phụ trách âm nhạc thiên đàng không xuất hiện trực tiếp và rõ ràng trong Kinh Thánh. Nó chủ yếu phát triển từ cách giải nghĩh biểu tượng và ngụ ý từ hai phân đoạn tiên tri chính: Ê-xê-chi-ên 28:12-19 (lời tiên tri nghịch cùng vua Ty-rơ) và Ê-sai 14:12-15 (lời tiên tri nghịch cùng vua Ba-by-lôn). Nhiều nhà giải kinh tin rằng đằng sau những lời tiên tri nghịch cùng các vua phàm trần này, còn có một bức tranh mô tả về nguồn gốc và sự sa ngã của chính Satan. Từ những mô tả về sự toàn mỹ, vinh quang và vị trí của "người chê-ru-bim được xức dầu" (Ê-xê-chi-ên 28:14), cộng với danh xưng "Lucifer" (Ê-sai 14:12) - nghĩa là "Sao Mai" hay "Kẻ mang ánh sáng" - mà các suy luận về chức vụ âm nhạc của hắn đã được hình thành.

Đây là phân đoạn quan trọng nhất thường được viện dẫn. Chúng ta hãy đọc kỹ và phân tích từ ngữ:

“Hỡi con người, hãy đọc bài ca thương về vua Ty-rơ, và nói cùng nó rằng: Chúa Giê-hô-va phán như vầy: Ngươi vẫn là ấn tượng của sự toàn hảo, đầy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn. Ngươi ở trong Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời; ngươi được trang sức bằng mọi thứ ngọc quí: ngọc mã não, hoàng ngọc, kim cương, ngọc lục bảo, ngọc sắc biếc, ngọc đỏ, ngọc trắng, ngọc huỳnh bích, và ngọc hồng bích; cùng có những khuyên vàng, và những đồ trang sức ngươi, đã làm ra trong ngày ngươi được dựng nên. Ta đã lập ngươi cùng với một chê-ru-bim được xức dầu, đặng che phủ; ta đã đặt ngươi trên núi thánh của Đức Chúa Trời; ngươi đã đi dạo giữa các hòn ngọc sáng như lửa. Đường lối ngươi là trọn vẹn từ ngày ngươi được dựng nên, cho đến lúc thấy sự gian ác trong ngươi.” (Ê-xê-chi-ên 28:12-15, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Giải nghĩa & Liên hệ đến Âm nhạc: Bản văn mô tả một sinh vật có vị trí cao trọng, được tạo dựng toàn hảo, ở trong "Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời". Đặc biệt, câu 13 liệt kê một loạt đá quý và "những khuyên vàng" (Heb. nequdah - có thể hiểu là đồ khảm, chạm trổ, hoặc nhạc khí?). Một số học giả cho rằng từ "khuyên vàng" (theo bản dịch) trong ngữ cảnh này có thể liên quan đến các nhạc cụ hoặc vật dụng dùng trong sự thờ phượng. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ được dùng là nequdah (נְקֻדָּה), thường có nghĩa là "đốm, chấm" hoặc "đồ trang sức được chạm khắc". Tuy nhiên, bản Bảy Mươi (Septuagint - bản dịch tiếng Hy Lạp) dịch cụm từ tương ứng là hoi krotos sou kai hai phōnai sou (οἱ κρότοι σου καὶ αἱ φωναί σου), có thể được hiểu là "những tiếng vỗ tay của ngươi và những âm thanh của ngươi". Điều này đã mở ra cách hiểu rằng đây là ám chỉ đến âm nhạc hoặc nhạc cụ.

• Chê-ru-bim được xức dầu: Đây là tước vị cao trọng. Chê-ru-bim thường được mô tả là những thiên sứ có cánh canh giữ sự thánh khiết của Đức Chúa Trời (Sáng thế ký 3:24; trên nắp thi ân - Xuất Ê-díp-tô ký 25:18-22). Việc được "xức dầu" (Heb. mimshach - מִמְשַׁח) cho thấy một sự bổ nhiệm, biệt riêng cho một chức vụ đặc biệt.
• Trên núi thánh của Đức Chúa Trời... đi dạo giữa các hòn ngọc sáng như lửa: Đây là hình ảnh về sự gần gũi với sự hiện diện vinh quang của Đức Chúa Trời. "Các hòn ngọc sáng như lửa" có thể ám chỉ sự vinh quang, ánh sáng thuần khiết của Đức Chúa Trời.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhấn mạnh: không có từ ngữ nào trong phân đoạn này trực tiếp nói "ngươi là người phụ trách âm nhạc" hay "ngươi đánh trống". Sự liên hệ đến âm nhạc chủ yếu dựa trên cách dịch và giải nghĩh biểu tượng từ bản Bảy Mươi và sự suy luận rằng trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời phải có sự thờ phượng bằng âm nhạc (xem Gióp 38:7, Khải huyền 5:8-9).

“Hỡi sao mai, con của sáng sớm, sao ngươi từ trời sa xuống! Hỡi kẻ giày đạp các nước, ngươi bị chặt xuống đất là thể nào! Ngươi vẫn bụng bảo dạ rằng: Ta sẽ lên trời, sẽ nhắc ngai ta lên trên các ngôi sao Đức Chúa Trời; ta sẽ ngồi trên núi hội về cuối cùng phương bắc; ta sẽ lên trên cao những đám mây, làm ra mình bằng Đấng Rất Cao. Nhưng ngươi phải xuống nơi âm phủ, sa vào nơi vực sâu!” (Ê-sai 14:12-15).

Giải nghĩa: Từ "sao mai" trong nguyên bản Hê-bơ-rơ là heylel (הֵילֵל), có nghĩa là "kẻ sáng chói" hoặc "kẻ mang ánh sáng". Bản dịch Latinh Vulgate dịch là "Lucifer" (mang nghĩa tương tự). Đây là một danh xưng mô tả vinh quang và vẻ đẹp ban đầu của sinh vật này, tựa như ánh sáng rạng đông. Một lần nữa, không có từ ngữ âm nhạc nào ở đây. Tuy nhiên, sự kiêu ngạo và ước muốn chiếm đoạt vị trí của Đức Chúa Trời ("làm ra mình bằng Đấng Rất Cao") là nguyên nhân của sự sa ngã. Nếu sinh vật này từng có một chức vụ dẫn dắt sự thờ phượng (mà âm nhạc là một phần), thì tội lỗi của hắn càng thêm nghiêm trọng: hắn muốn chuyển hướng sự thờ phượng về chính mình thay vì hướng về Đấng Tạo Hóa.

Để hiểu bối cảnh, chúng ta cần xem Kinh Thánh nói gì về âm nhạc trên thiên đàng:

• Gióp 38:4-7: Khi Đức Chúa Trời sáng tạo thế gian, "các sao mai cùng hát đồng nhau, và các con trai Đức Chúa Trời cất tiếng reo mừng" (câu 7). Điều này cho thấy sự vui mừng, ca hát là một phần trong phản ứng của các thiên sứ trước công việc sáng tạo.
• Khải huyền 5:8-9: "Khi lấy quyển sách, bốn con sanh vật và hai mươi bốn trưởng lão bèn sấp mình xuống trước Chiên Con... Họ hát một bài ca mới". Ở đây, sự thờ phượng bằng âm nhạc (bài ca) gắn liền với toàn thể các sinh vật trên trời.
• Khải huyền 14:2-3: Mô tả "một tiếng từ trên trời đến, giống như tiếng nước lớn, như tiếng sấm lớn; và tiếng mà tôi nghe đó như tiếng đờn cầm mà người đánh đờn gảy vậy; họ hát bài ca mới trước ngôi".
• Khải huyền 15:2: Những người thắng hơn con thú "cầm đờn cầm của Đức Chúa Trời".

Tất cả những phân đoạn này cho thấy âm nhạc (ca hát, nhạc cụ) là một phần bản chất của sự thờ phượng thiên đàng, nhưng không chỉ định một cá nhân thiên sứ nào là "nhạc trưởng" duy nhất. Nó là hoạt động tập thể của toàn thể các thiên sứ, các sinh vật và các thánh đồ.

Tổng hợp các bằng chứng Kinh Thánh, chúng ta có thể đi đến những kết luận sau:

1. Không có câu Kinh Thánh minh nhiên nào gán cho Satan chức vụ "người phụ trách âm nhạc". Đây là một suy luận thần học, phần lớn dựa trên cách giải nghĩh biểu tượng của Ê-xê-chi-ên 28:13 trong bản Bảy Mươi và sự kết nối với vinh quang, sự gần gũi với Đức Chúa Trời của "chê-ru-bim được xức dầu".
2. Satan (Lucifer) chắc chắn là một thiên sứ có thứ bậc rất cao, được tạo dựng toàn mỹ, và có vị trí đặc biệt trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Hắn có khả năng đã tham gia và có lẽ thậm chí dẫn dắt một phần nào đó trong sự thờ phượng thiên đàng, vì điều đó phù hợp với vị trí và sự toàn mỹ của hắn. Nhưng Kinh Thánh không nói rõ chi tiết này.
3. Tội lỗi của Satan là muốn được tôn thờ như Đức Chúa Trời. Điều này (Ê-sai 14:14) cho thấy hắn đã pervert (làm bại hoại) mục đích thật của mình. Nếu âm nhạc là công cụ để dâng sự tôn vinh lên Đức Chúa Trời, thì Satan đã muốn sử dụng công cụ đó (có lẽ là chính tiếng hát, âm nhạc, hoặc vị trí lãnh đạo trong thờ phượng) để hướng sự tôn vinh về chính mình.
4. Trọng tâm của Kinh Thánh không phải là chức vụ âm nhạc trước đây của Satan, mà là bản chất kiêu ngạo, sự sa ngã và sự lừa dối hiện tại của hắn. Kinh Thánh tập trung vào những gì chúng ta cần biết để chiến đấu thuộc linh, chứ không phải để thỏa mãn sự tò mò về lịch sử thiên đàng.

Dù câu trả lời Kinh Thánh có thể không rõ ràng như truyền thuyết, nhưng nghiên cứu này đem lại nhiều bài học thực tiễn quý giá:

1. Giữ Gìn Sự Thánh Khiết Và Đúng Đắn Của Âm Nhạc Thờ Phượng: Nếu Satan có liên quan đến việc làm bại hoại mục đích thờ phượng (dù chỉ là suy luận), thì đây là lời cảnh báo mạnh mẽ cho chúng ta. Âm nhạc trong Hội Thánh phải luôn hướng về Chúa, tôn vinh Đấng Christ, và dựa trên Lẽ thật của Kinh Thánh (Cô-lô-se 3:16). Cần đề phòng việc biến âm nhạc thờ phượng thành sự trình diễn cá nhân, tìm kiếm vinh quang cho con người hay cảm xúc thay vì cho Đức Chúa Trời.

2. Cảnh Giác Với Sự Kiêu Ngạo Trong Chức Vụ: Satan sa ngã từ chỗ toàn mỹ vì lòng kiêu ngạo. Bất kỳ ai được Chúa ban cho tài năng, đặc biệt là tài năng nghệ thuật và âm nhạc, đều dễ bị cám dỗ kiêu ngạo. Chúng ta phải luôn nhớ rằng mọi ơn tứ đều đến từ Chúa, và mục đích duy nhất là để phục vụ Ngài và thân thể Ngài (I Phi-e-rơ 4:10-11).

3. Hiểu Biết Về Chiến Thuật Của Kẻ Thù: Satan hiểu rõ sức mạnh của âm nhạc và nghệ thuật trong việc chạm đến cảm xúc và tâm linh con người. Hắn sẽ không ngần ngại sử dụng âm nhạc như một công cụ để lừa dối, gây mê hoặc đưa người ta xa rời Lẽ thật. Cơ Đốc nhân cần có sự phân biệt thuộc linh (I Giăng 4:1) không chỉ trong thần học mà cả trong văn hóa và nghệ thuật mình tiếp nhận.

4. Tập Trung Vào Đấng Christ, Không Phải Vào Satan: Sự tò mò quá mức về Satan và các thiên sứ sa ngã có thể khiến chúng ta lạc hướng. Trọng tâm của đức tin chúng ta là Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã đánh bại Satan trên thập tự giá (Cô-lô-se 2:15). Chúng ta thờ phượng Đấng đáng được tôn thờ, chứ không nên dành sự chú ý thái quá cho kẻ thù đã bị đánh bại.

5. Sử Dụng Âm Nhạc Như Vũ Khí Thuộc Linh: Như Đa-vít dùng đàn hạc để xua đuổi tà linh khỏi Sau-lơ (I Sa-mu-ên 16:23), và như Phao-lô khuyên "hãy lấy ca vịnh, thơ thánh, và bài hát thiêng liêng mà đối đáp cùng nhau" (Ê-phê-sô 5:19), chúng ta được ban cho âm nhạc như một món quà để khích lệ, dạy dỗ, và chiến đấu trong cầu nguyện. Hãy tích cực sử dụng nó để xây dựng và chiến thắng.

Kinh Thánh cho chúng ta thấy một bức tranh về một thiên sứ vinh quang, được tạo dựng toàn hảo, có vị trí cao trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời, nhưng đã sa ngã vì tội kiêu ngạo muốn bằng Đức Chúa Trời. Trong bức tranh đó, khả năng hắn có liên hệ mật thiết với sự thờ phượng và âm nhạc thiên đàng là rất cao, dù Kinh Thánh không trực tiếp xác nhận chức danh "người phụ trách âm nhạc". Tuy nhiên, giá trị của việc nghiên cứu này không nằm ở việc xác định một chi tiết lịch sử, mà nằm ở những bài học thuộc linh sâu sắc được rút ra.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi trở thành một dân tộc thờ phượng. Âm nhạc là một phần quý báu của sự kêu gọi đó. Hãy sử dụng nó với lòng khiêm nhường, sự thánh khiết và tâm trí tập trung hoàn toàn vào Chúa Giê-xu Christ. Hãy để mọi bài hát, mọi nốt nhạc đều trở nên của lễ thờ phượng dâng lên Ngài, Đấng đáng được "vinh hiển, tôn quý, quyền năng đời đời vô cùng" (Khải huyền 5:13). Trong Ngài, chúng ta tìm thấy niềm vui thật và bài ca cứu rỗi, là điều mà không một thiên sứ sa ngã nào có thể cướp mất hay làm bại hoại được.

"Hãy ca hát cho Đức Giê-hô-va một bài ca mới, Vì Ngài đã làm những sự lạ lùng... Hãy thổi kèn và tiếng vui mừng trước mặt Vua, tức là Đức Giê-hô-va!" (Thi thiên 98:1,6).