Các Khải Tượng Trong Sách Xa-cha-ri
Sách Xa-cha-ri, một trong những sách tiên tri cuối cùng của Cựu Ước, đứng chung với A-ghê và Ma-la-chi trong thời kỳ hậu phu lưu, mang một sắc thái đặc biệt với loạt khải tượng huyền nhiệm và giàu hình ảnh biểu tượng. Những khải tượng này không chỉ là những thông điệp an ủi, khích lệ cho dân Giu-đa đang vật lộn tái thiết đền thờ và cộng đồng sau thời kỳ lưu đày, mà còn chứa đựng những lời tiên tri sâu sắc hướng về Đấng Mê-si và thời kỳ cuối cùng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa, bối cảnh và bài học thuộc linh từ các khải tượng trong sách Xa-cha-ri.
Bối Cảnh Lịch Sử và Mục Đích của Các Khải Tượng
Xa-cha-ri cùng với A-ghê là hai tiên tri được Chúa dấy lên để thúc giục dân sự, dưới sự lãnh đạo của Xô-rô-ba-bên (quan trấn thủ) và Giê-suê (thầy tế lễ thượng phẩm), tiếp tục công cuộc xây lại đền thờ Giê-ru-sa-lem đã bị phá hủy bởi người Ba-by-lôn (năm 586 TCN). Công việc này khởi sự năm 536 TCN nhưng sau đó bị đình trệ gần 15 năm vì sự chống đối và nản lòng của dân sự. Vào năm 520 TCN, Đức Chúa Trời phán qua hai tiên tri này để thức tỉnh lòng dân. Trong khi A-ghê tập trung vào lời kêu gọi thực tế, thì Xa-cha-ri (tên có nghĩa là "Đức Giê-hô-va nhớ đến") được ban cho những khải tượng (từ tiếng Hê-bơ-rơ mar'ah מַרְאָה - sự hiện thấy, điều được thấy) để vực dậy đức tin và mở rộng tầm nhìn thuộc linh cho họ, vượt ra ngoài công trình vật chất để thấy được kế hoạch tối hậu và siêu nhiên của Đức Chúa Trời.
Tám Khải Tượng Chính Trong Đêm Của Xa-cha-ri (Xa-cha-ri 1:7 – 6:8)
Các khải tượng chính được trình bày trong một loạt tám cảnh, xảy ra trong cùng một đêm (Xa-cha-ri 1:7), tạo nên một bức tranh toàn cảnh về sự quan phòng, phán xét, thanh tẩy và phục hưng của Đức Chúa Trời.
1. Khải Tượng Đầu Tiên: Người Cưỡi Ngựa Hồng Trong Cây Sim (Xa-cha-ri 1:7-17)
Xa-cha-ri thấy một người cưỡi ngựa hồng đứng giữa những cây sim trong trũng, phía sau người là những ngựa hồng, ngựa xám và ngựa trắng. Thiên sứ giải thích rằng những kẻ cưỡi ngựa này là những sứ giả của Đức Giê-hô-va đã đi khắp đất và thấy cả thế gian yên lặng, an ổn. Người cưỡi ngựa hồng chính là Malak Yahweh (Thiên sứ của Đức Giê-hô-va), một nhân vật thần thánh thường xuất hiện trong Cựu Ước. Lời cầu thay của thiên sứ cho Giê-ru-sa-lem được Đức Giê-hô-va đáp lại bằng lời hứa: "Ta trở lại Giê-ru-sa-lem với sự thương xót; nhà Ta sẽ xây lại trong nó... các thành Ta sẽ còn đầy tràn sự thịnh vượng" (Xa-cha-ri 1:16-17).
Ý nghĩa: Khải tượng này xác nhận sự quan tâm và quyền tể trị của Đức Chúa Trời trên toàn cõi đất. Dù thế gian có vẻ "an ổn", Ngài vẫn nhớ đến giao ước với dân Ngài. Đây là nền tảng cho mọi lời hứa phục hưng: sự phục hồi bắt đầu từ sự hiện diện đầy thương xót của chính Đức Chúa Trời.
2. Khải Tượng Thứ Hai: Bốn Cái Sừng và Bốn Thợ Rèn (Xa-cha-ri 1:18-21)
Tiên tri thấy bốn cái sừng. Thiên sứ giải thích đó là bốn thế lực đã làm tan tác Giu-đa, Y-sơ-ra-ên và Giê-ru-sa-lem. Sau đó, bốn người thợ rèn xuất hiện để quăng sừng của các nước ấy xuống.
Ý nghĩa: "Sừng" (tiếng Hê-bơ-rơ qeren קֶרֶן) biểu tượng cho quyền lực, sức mạnh quân sự (Phục truyền 33:17). Bốn sừng có thể ám chỉ các đế quốc đã và sẽ đàn áp dân Đức Chúa Trời (như A-si-ri, Ba-by-lôn, Mê-đi Ba-tư, và Hy Lạp – theo cách giải nghĩa tiên tri), hoặc đơn giản là tất cả các thế lực thù địch từ mọi phương. "Thợ rèn" biểu tượng cho những công cụ phán xét của Đức Chúa Trời được Ngài dấy lên để hủy diệt những kẻ thù của dân Ngài. Thông điệp rõ ràng: mọi quyền lực chống nghịch Đức Chúa Trời và dân sự Ngài cuối cùng sẽ bị Ngài bẻ gãy.
3. Khải Tượng Thứ Ba: Người Cầm Dây Đo (Xa-cha-ri 2:1-13)
Xa-cha-ri thấy một người cầm dây đo để đo Giê-ru-sa-lem, nhưng một thiên sứ khác chạy ra nói rằng Giê-ru-sa-lem sẽ đông dân cư như những làng không có tường, vì chính Đức Giê-hô-va sẽ là vòng tường lửa chung quanh và là sự vinh hiển ở giữa thành. Lời hứa mở rộng: "Hỡi Si-ôn, hãy trốn đi, hãy ở với con gái Ba-by-lôn! Vì Đức Giê-hô-va vạn quân phán như vầy: Sau sự vinh hiển, Ngài sai Ta đến cùng các nước đã cướp bóc các ngươi" (Xa-cha-ri 2:7-8).
Ý nghĩa: Tương lai của Giê-ru-sa-lem không bị giới hạn bởi tường thành vật chất. Sự bảo vệ và thịnh vượng thật đến từ sự hiện diện của Đức Chúa Trời (Shekinah). Khải tượng này còn chỉ đến sự kêu gọi dân sự ra khỏi sự ô uế của Ba-by-lôn (biểu tượng cho thế giới) để trở về với Ngài. Đấng được sai đến ("Ngài sai Ta đến") được nhiều nhà giải kinh xem là lời tiên tri về Đấng Mê-si, Đấng sẽ thi hành sự phán xét và cứu chuộc.
4. Khải Tượng Thứ Tư: Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Giê-suê Trước Mặt Đức Chúa Trời (Xa-cha-ri 3:1-10)
Đây là một trong những khải tượng quan trọng và rõ ràng nhất về ân điển. Xa-cha-ri thấy thầy tế lễ thượng phẩm Giê-suê (Jeshua/Joshua) đứng trước mặt Thiên sứ của Đức Giê-hô-va, còn Sa-tan đứng bên hữu người để cáo gian người (tiếng Hê-bơ-rơ satan שָׂטָן nghĩa là "kẻ chống đối, kẻ kiện cáo"). Giê-suê mặc áo xống bẩn, đại diện cho tội lỗi và sự ô uế của cả dân tộc. Nhưng Đức Giê-hô-va quở trách Sa-tan và ra lệnh: "Hãy lột áo xống bẩn khỏi người... Hãy đội trên đầu người một cái mão sạch" (Xa-cha-ri 3:4-5).
Ý nghĩa: Khải tượng này trình bày rõ ràng sự xưng công bình bởi ân điển, không bởi việc làm. Áo xống bẩn bị cất đi, thay bằng lễ phục (áo lễ) và mão sạch. Điều này tiên báo về sự cứu chuộc của Đấng Mê-si, được gọi là "Chồi" (câu 8): "Nầy, ta sẽ khiến tôi tớ ta là Chồi mọc lên". Chúa Giê-xu Christ, Đấng Cứu Thế, chính là Chồi đó (Xa-cha-ri 6:12; Ê-sai 11:1), Đấng sẽ cất tội lỗi của dân sự Ngài trong một ngày (câu 9).
5. Khải Tượng Thứ Năm: Chân Đèn Bằng Vàng Và Hai Cây Ô-li-ve (Xa-cha-ri 4:1-14)
Xa-cha-ri thấy một chân đèn bằng vàng với một cái bình trên chót, và bảy ngọn đèn, cùng hai cây ô-li-ve đứng hai bên. Thiên sứ giải thích rằng đây là lời của Đức Giê-hô-va cho Xô-rô-ba-bên: "Ấy chẳng phải là bởi quyền thế, cũng chẳng phải bởi năng lực, bèn là bởi Thần ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy" (Xa-cha-ri 4:6). Hai cây ô-li-ve tượng trưng cho "hai người chịu xức dầu" (tiếng Hê-bơ-rơ beney hayyitshar בְּנֵי־הַיִּצְהָר - con trai của dầu), là Xô-rô-ba-bên (lãnh đạo chính trị) và Giê-suê (lãnh đạo thuộc linh).
Ý nghĩa: Chân đèn biểu tượng cho đền thờ và dân sự Đức Chúa Trời, được kêu gọi phát ra ánh sáng (Châm ngôn 4:18). Dầu ô-li-ve tượng trưng cho Đức Thánh Linh. Thông điệp then chốt: công việc của Đức Chúa Trời được hoàn thành không bởi sức mạnh hay tài nguyên của con người, mà bởi quyền năng của Đức Thánh Linh. Hai nhà lãnh đạo được "xức dầu" (đầy dẫy Đức Thánh Linh) để đồng công trong chức vụ.
6. Khải Tượng Thứ Sáu: Cuốn Sách Bay (Xa-cha-ri 5:1-4)
Tiên tri thấy một cuốn sách (cuộn giấy) bay, dài hai mươi cu-đê, rộng mười cu-đê. Thiên sứ nói đó là sự rủa sả bay ra trên khắp đất, để hủy diệt những kẻ trộm cắp và những kẻ nói danh Đức Giê-hô-va mà thề dối.
Ý nghĩa: Cuốn sách bay tượng trưng cho lời rủa sả từ giao ước (Phục truyền 27:26). Kích thước lớn (khoảng 9x4.5m) nhấn mạnh tính toàn diện và không thể tránh khỏi của sự phán xét Đức Chúa Trời đối với tội lỗi, đặc biệt là tội chống lại người lân cận (trộm cắp) và chống lại Danh Ngài (thề dối). Dù đang trong mùa phục hưng, Đức Chúa Trời vẫn không bỏ qua tội lỗi cá nhân và xã hội.
7. Khải Tượng Thứ Bảy: Người Đàn Bà Trong Cái Ê-pha (Xa-cha-ri 5:5-11)
Xa-cha-ri thấy cái ê-pha (đơn vị đo lường lớn) đang ra, và một người đàn bà ngồi trong đó. Thiên sứ nói: "Ấy là tội ác chúng nó". Rồi người ta đậy miệng ê-pha lại bằng cái chì, và hai người đàn bà có cánh như cánh cò đem cái ê-pha đó đến đất Si-na.
Ý nghĩa: "Ê-pha" thường liên hệ đến buôn bán, thương mại. Người đàn bà tượng trưng cho "Sự Gian Ác" (tiếng Hê-bơ-rơ ha-rish'ah הָרִשְׁעָה - sự gian ác, vô đạo) tập trung và bị nhốt lại. Việc đem nó đến đất Si-na (thường hiểu là Ba-by-lôn) cho thấy Đức Chúa Trời sẽ dứt khoát loại bỏ tội lỗi, tà thần và sự gian ác ra khỏi vùng đất thánh, nhốt chúng lại tại nơi chúng thuộc về.
8. Khải Tượng Thứ Tám: Bốn Cỗ Xe (Xa-cha-ri 6:1-8)
Khải tượng cuối cùng là bốn cỗ xe từ giữa hai hòn núi bằng đồng, do những con ngựa đỏ, đen, trắng và xám kéo. Thiên sứ giải thích: "Ấy là bốn gió của trời, ra từ nơi mà chúng đứng trước mặt Chúa cả thế gian". Những cỗ xe này đi ra để tuần tra khắp đất, thi hành sự bình an và phán xét của Đức Chúa Trời.
Ý nghĩa: Bốn cỗ xe tương ứng với bốn sứ giả cưỡi ngựa trong khải tượng đầu tiên, cho thấy sự hoàn tất. Chúng biểu thị cho các thế lực thi hành mệnh lệnh của Đức Chúa Trời khắp địa cầu. Màu sắc ngựa có thể biểu trưng cho các phương diện khác nhau trong sự phán xét và ân điển của Ngài (chiến tranh, đói kém, sự chết, sự chinh phục). Hai núi đồng có thể là núi Ô-li-ve và núi Si-ôn, biểu tượng cho vương quyền vững chắc của Đức Chúa Trời. Thông điệp: Đức Giê-hô-va toàn quyền kiểm soát lịch sử và các quốc gia.
Những Chủ Đề Thần Học Nổi Bật Từ Các Khải Tượng
Các khải tượng của Xa-cha-ri quy tụ vào những chủ đề thần học then chốt:
1. Sự Hiện Diện Đầy Thương Xót của Đức Chúa Trời: Dân sự chán nản tưởng rằng Đức Chúa Trời đã lìa bỏ họ, nhưng khải tượng đầu tiên khẳng định Ngài vẫn quan tâm và sẽ trở lại với lòng thương xót (Xa-cha-ri 1:16).
2. Sự Xưng Công Bình Bởi Ân Điển: Khải tượng về thầy tế lễ Giê-suê là bức tranh sống động về sự tha thứ, sự tẩy sạch và sự xưng công bình, là nền tảng cho mọi mối quan hệ với Đức Chúa Trời.
3. Quyền Năng Thuộc Về Đức Thánh Linh: Thông điệp "chẳng phải bởi quyền thế, cũng chẳng phải bởi năng lực, bèn là bởi Thần ta" (Xa-cha-ri 4:6) là nguyên tắc bất di bất dịch cho mọi công tác thuộc linh.
4. Sự Phán Xét Triệt Để Với Tội Lỗi: Đức Chúa Trời của sự thương xót cũng là Đấng Thánh khiết, Ngài sẽ loại bỏ tội ác và trừng phạt sự bất trung (Khải tượng sách bay và người đàn bà trong ê-pha).
5. Sự Hướng Về Đấng Mê-si: Các khải tượng liên tục hướng về một Đấng Cứu Rỗi tương lai: "Chồi" (3:8; 6:12), "Đấng được xức dầu" (4:14), và chính "Thiên sứ của Đức Giê-hô-va" đôi khi mang thân vị thần thánh. Tất cả đều được ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Áp Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Các khải tượng của Xa-cha-ri không chỉ là lịch sử hay thần học trừu tượng, mà là những bài học sống động:
1. Sống Với Tầm Nhìn Thuộc Linh: Như dân Giu-đa cần vượt lên trên những khó khăn thực tại để thấy kế hoạch của Đức Chúa Trời, chúng ta cần cầu xin Chúa ban cho "mắt của lòng... được sáng suốt" (Ê-phê-sô 1:18) để thấy công việc Ngài trong gia đình, Hội Thánh và thế giới.
2. Kinh Nghiệm Sự Xưng Công Bình và Tẩy Sạch: Mỗi tín hữu đều đứng trước mặt Đức Chúa Trời trong "áo xống bẩn" của tội lỗi mình. Tin nhận Chúa Giê-xu Christ, Đấng "Chồi" của Đức Chúa Trời, chính là kinh nghiệm được lột bỏ áo bẩn và mặc lấy sự công bình của Ngài (2 Cô-rinh-tô 5:21).
3. Phục Vụ Trong Quyền Năng Đức Thánh Linh: Trong mọi sự phục vụ Chúa – từ dạy con, làm chứng, đến lãnh đạo – hãy nhớ nguyên tắc vàng: "Chẳng phải bởi quyền thế, cũng chẳng phải bởi năng lực, bèn là bởi Thần Ta". Sự cậy mình, cậy tài nguyên sẽ dẫn đến kiệt sức và thất bại.
4. Đứng Vững Trước Sự Cáo Buộc: Giống như Sa-tan đứng cáo Giê-suê, kẻ thù vẫn cáo buộc chúng ta hằng ngày. Hãy nhớ rằng, trong Đấng Christ, Đức Chúa Trời đã quở trách kẻ cáo gian và ban cho chúng ta áo công bình. "Ai sẽ kiện kẻ lựa chọn của Đức Chúa Trời? Đức Chúa Trời là Đấng xưng công bình những kẻ ấy" (Rô-ma 8:33).
5. Nuôi Dưỡng Niềm Hy Vọng Về Sự Chiến Thắng Cuối Cùng: Khải tượng về bốn sừng bị bẻ gãy và tội ác bị nhốt lại nhắc chúng ta rằng mọi thế lực sự dữ và tội lỗi sẽ bị Đức Chúa Trời đánh bại hoàn toàn. Điều này cho chúng ta sự kiên nhẫn, can đảm để sống và làm chứng giữa một thế giới đầy bất công.
Kết Luận
Các khải tượng trong sách Xa-cha-ri là một kho tàng thuộc linh, kết nối cách kỳ diệu giữa sự an ủi cho dân sự trong hoàn cảnh cụ thể với những lời tiên tri vĩ đại về Chúa Cứu Thế và vương quốc cuối cùng của Ngài. Chúng dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời vừa siêu việt (cai trị các thiên sứ, các nước) vừa hiện diện (ở giữa dân Ngài, thanh tẩy và trang bị cho họ). Trọng tâm của mọi khải tượng là ân điển kỳ diệu dẫn đến sự phục hưng thật – không chỉ phục hưng đền thờ bằng đá, mà là phục hưng tấm lòng, và cuối cùng là sự hiện đến của Vua Hòa Bình, Chúa Giê-xu Christ. Hãy để những hình ảnh mạnh mẽ này định hình đức tin, củng cố niềm hy vọng và thúc đẩy chúng ta bước đi trong quyền năng của Thánh Linh Ngài.