Đồng Xu Của Bà Góa: Bài Học Về Sự Dâng Hiến Đẹp Lòng Chúa
Trong hành trình chức vụ của Chúa Giê-su, có những bài giảng vĩ đại trên núi, những phép lạ kinh thiên động địa, nhưng cũng có những khoảnh khắc tĩnh lặng, nơi Ngài dùng một hành động nhỏ bé của một con người tầm thường để dạy cho các môn đồ và hậu thế một chân lý vĩnh cửu về vương quốc Đức Chúa Trời. Một trong những khoảnh khắc đó được ghi lại trong Mác 12:41-44 và Lu-ca 21:1-4 – câu chuyện về “đồng xu của bà góa”. Khi nghiên cứu chuyên sâu phân đoạn này, chúng ta không chỉ thấy một hành động bố thí, mà còn khám phá ra những tầng ý nghĩa thần học sâu sắc về bản chất của sự thờ phượng, đức tin, và tấm lòng mà Đức Chúa Trời tìm kiếm.
Sự kiện này xảy ra vào những ngày cuối cùng của Chúa Giê-su tại Giê-ru-sa-lem, ngay sau khi Ngài tranh luận với các nhóm lãnh đạo tôn giáo (Mác 12:1-40). Ngài ngồi đối diện “cái hòm đựng tiền dâng” (γαζοφυλάκιον - *gazophylakion*) trong khu vực đàn bà của đền thờ, nơi đặt 13 thùng trống hình loa kèn để thu nhận các loại dâng hiến khác nhau. Tại đây, Ngài “xem dân chúng bỏ tiền vào hòm” (Mác 12:41).
Kinh Thánh mô tả hai nhóm người tương phản: “lắm người giàu bỏ nhiều tiền” và “một mụ góa nghèo kia đến, bỏ hai đồng tiền” (Mác 12:41-42). Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “nhiều tiền” là πολλά (polla), mang nghĩa số lượng lớn. Còn “hai đồng tiền” được mô tả rất chi tiết: đó là δύο λεπτά (dyo lepta) – đồng *lepton*. Đây là đồng tiền nhỏ nhất trong hệ thống tiền tệ Do Thái thời đó, làm bằng đồng, có giá trị cực kỳ thấp. Lu-ca còn ghi chú thêm đây là “đồng tiền nhỏ” (Lu-ca 21:2).
Điểm then chốt nằm ở lời tuyên bố của Chúa Giê-su: “Quả thật, ta nói cùng các ngươi, mụ góa nghèo nầy đã bỏ vào hòm nhiều hơn hết thảy những kẻ khác” (Mác 12:43). Ngài giải thích lý do: “vì mọi kẻ khác lấy của dư mình bỏ vào, còn mụ nầy nghèo cực lắm, đã bỏ hết của mình có, là hết của có để nuôi thân” (Mác 12:44).
Chữ “có để nuôi thân” trong tiếng Hy Lạp là βίος (bios), có nghĩa là “đời sống”, “tài sản sinh kế”, “phương tiện để sống”. Bà đã dâng chính cuộc sống của mình. Trong khi những người giàu bỏ vào từ sự dư dật (περισσεύοντα - perisseuonta), bà góa bỏ vào từ sự thiếu thốn (ὑστερήσεως - hysterēseōs). Động từ “bỏ vào” (ἔβαλεν - *ebalen*) diễn tả một hành động quyết định, dứt khoát.
Chúa Giê-su đang dạy các môn đồ về một hệ giá trị hoàn toàn mới. Trong mắt người đời, thậm chí trong mắt các môn đồ, giá trị của sự dâng hiến được đo bằng số lượng và kích cỡ. Nhưng Chúa Giê-su tuyên bố rằng trong vương quốc Đức Chúa Trời, thước đo thật là tỷ lệ hy sinh, chứ không phải số lượng tuyệt đối. Một của lễ được định giá bởi những gì còn lại sau khi dâng, chứ không phải những gì được đem dâng.
Điều này nhất quán với nguyên tắc được dạy trong Cựu Ước, chẳng hạn như trong sách II Cô-rinh-tô 8:12 (dù viết sau này, nhưng phản ánh chân lý tương tự): “Vì nếu người nào có lòng thành sẵn cho, thì sẽ được đẹp lòng Chúa, tùy theo mình có, chớ chẳng phải tùy theo mình không có.” Chúa không đòi hỏi chúng ta dâng điều mình không có, nhưng Ngài trân quý sự sẵn lòng dâng tất cả những gì mình có, dù nhỏ bé. Đây chính là “sự dâng hiến theo ân điển” – xuất phát từ một tấm lòng nhận biết mọi sự mình có đều đến từ Chúa.
Hành động của bà góa là một hành động thờ phượng cao nhất. Bà không dâng để được người khác thấy (trái ngược với những người Pha-ri-si mà Chúa vừa quở trách trong Mác 12:38-40). Bà cũng không dâng như một nghi thức tôn giáo máy móc. Bà dâng trong sự ẩn danh, với một niềm tin tuyệt đối rằng Đức Chúa Trời sẽ chăm sóc bà. Bà góa trong xã hội Do Thái thời đó là hiện thân của sự dễ bị tổn thương và nghèo khó nhất, thường không có nguồn thu nhập ổn định. Việc bà bỏ “hết của mình có” chứng tỏ một đức tin phi thường rằng Đức Giê-hô-va là Đấng “bênh vực kẻ mồ côi và góa bụa” (Thi thiên 68:5).
Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “góa bụa” là אַלְמָנָה (almanah), thường đi kèm với lời hứa đặc biệt về sự bảo vệ của Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 22:22, Phục truyền 10:18). Bà góa này đang sống ra lời hứa đó. Bà không giữ lại một đồng nào cho “ngày mai”, thể hiện sự phó thác hoàn toàn vào sự chu cấp “hằng ngày” của Cha thiên thượng, đúng như Chúa Giê-su dạy trong lời cầu nguyện chung: “Xin cho chúng con hôm nay đồ ăn đủ ngày” (Ma-thi-ơ 6:11). Đây là bài học sâu sắc về sự thờ phượng trong tâm linh và lẽ thật (Giăng 4:23-24).
Câu chuyện này không tồn tại độc lập. Nó nằm trong một bối cảnh văn học rất có chủ ý của Mác và Lu-ca. Ngay trước đó, Chúa Giê-su vừa cảnh báo về “các thầy thông giáo” thích “đi trong áo dài… ưa ngôi cao… nuốt gia tài của đàn bà góa” (Mác 12:38-40). Thật trớ trêu và đầy ẩn ý! Những người lãnh đạo tôn giáo hình thức, tham lam, lại thường lợi dụng chính những bà góa nghèo khó. Và ngay sau lời cảnh báo đó, chúng ta thấy hình ảnh một bà góa nghèo bị những người như vậy “nuốt gia tài”, thế nhưng bà vẫn trung tín dâng hiến cho chính ngôi đền thờ đang bị họ quản lý.
Sự tương phản này nhấn mạnh chủ đề xuyên suốt trong giáo lý của Chúa Giê-su: sự lên án mạnh mẽ đối với sự đạo đức giả và hình thức tôn giáo trống rỗng. Những người giàu bỏ nhiều tiền có thể cũng đang thực hiện một hành động tốt, nhưng Chúa Giê-su không nói động cơ của họ là xấu. Vấn đề là Ngài muốn chỉ ra rằng vẻ bề ngoài (số lượng lớn) thường không phản ánh đúng thực chất bên trong (tỷ lệ hy sinh và tấm lòng). Chúa nhìn thấu tấm lòng (I Sa-mu-ên 16:7).
Cuối cùng, câu chuyện này là một bức tranh tiên tri về chính Chúa Giê-su. Ngài không chỉ là người quan sát và giảng dạy; Ngài chính là Đấng sẽ thực hiện sự hy sinh tối thượng. Bà góa dâng “hết của mình có” (ὅλον τὸν βίον αὐτῆς - holon ton bion autēs). Vài ngày sau, Chúa Giê-su, trong bữa Tiệc Ly, sẽ cầm lấy chén và nói: “Nầy là huyết ta, huyết của sự giao ước đổ ra cho nhiều người” (Mác 14:24). Trên thập tự giá, Ngài sẽ dâng chính mạng sống (βίος) của Ngài – tất cả những gì Ngài có – một lần đủ cả, làm của lễ chuộc tội cho nhân loại.
Bà góa dâng hai đồng *lepton* nhỏ nhoi, nhưng đó là tất cả của bà. Chúa Giê-su, Đấng giàu có vô hạn, đã trở nên nghèo vì chúng ta (II Cô-rinh-tô 8:9), và dâng chính sự sống vinh hiển của Ngài. Hành động của bà góa phản chiếu, dù chỉ ở mức độ nhỏ bé và hữu hạn, tấm lòng của Đấng Christ. Khi Chúa Giê-su khen ngợi bà, Ngài cũng đang chỉ về chính sự vâng phục và hy sinh mà Ngài sắp hoàn tất.
Bài học từ đồng xu của bà góa không chỉ dừng lại ở việc dâng hiến tài chính trong nhà thờ. Nó đặt ra những nguyên tắc nền tảng cho mọi lĩnh vực đời sống thuộc linh:
1. Trong Sự Dâng Hiến Tài Chính: Hãy tự vấn động cơ và tỷ lệ hy sinh của mình, thay vì so sánh số tiền với người khác. Hãy dâng cách vui lòng, tự nguyện, kín đáo, và xuất phát từ lòng biết ơn (II Cô-rinh-tô 9:7). Hãy học tập “ơn dâng hiến” của các Hội thánh Ma-xê-đô-ni-a, “dẫu ở giữa lúc rất khó khăn… và ở trong cảnh rất nghèo nàn, mà họ đã rộng rãi… vì họ đã tự ý dâng hiến” (II Cô-rinh-tô 8:2-3).
2. Trong Sự Dâng Hiến Thời Gian và Tài Năng: Chúa đo lường sự hầu việc Ngài bằng tấm lòng và sự trọn vẹn, không phải bằng vị trí nổi bật hay số lượng công việc. Một lời cầu nguyện chân thành, một việc vặt phục vụ âm thầm, một lời khích lệ đúng lúc – khi được làm với tất cả tấm lòng và vì Chúa – có giá trị vô cùng lớn trong mắt Ngài.
3. Trong Thái Độ Sống: Sống một đời sống phó thác, tin cậy Chúa cho nhu cầu hằng ngày, thay vì lo lắng tích trữ cho tương lai (Ma-thi-ơ 6:25-34). Nuôi dưỡng một tấm lòng rộng rãi, sẵn sàng chia sẻ ngay cả khi bản thân còn thiếu thốn, vì tin rằng Đức Chúa Trời là Đấng chu cấp.
4. Trong Cách Nhìn Nhận Người Khác: Chúng ta được kêu gọi không đánh giá người khác (hay chính mình) theo tiêu chuẩn bề ngoài, thành tích hay tài sản. Hãy nhìn bằng cặp mắt của ân điển, nhận ra giá trị trong những đóng góp tưởng chừng nhỏ bé nhưng chân thành. Hãy trân trọng và nâng đỡ những “bà góa nghèo” trong cộng đồng của chúng ta – những người yếu thế, ít tiếng nói, nhưng có thể có một đức tin lớn lao.
Câu chuyện về đồng xu của bà góa là một viên ngọc quý trong kho tàng Kinh Thánh. Nó lật đổ mọi thang đo giá trị thế tục và thiết lập một thước đo thiên thượng: tấm lòng hy sinh và đức tin phó thác trọn vẹn. Chúa Giê-su, Đấng thấu suốt mọi tấm lòng, đã nâng một hành động thầm lặng, nhỏ bé lên làm bài học vĩnh cửu cho mọi thế hệ. Ngài dạy chúng ta rằng trong vương quốc của Ngài, sự vĩ đại không nằm ở chỗ ta nắm giữ bao nhiêu, mà ở chỗ ta buông bỏ và trao ban bao nhiêu. Ước gì mỗi chúng ta, khi ngắm nhìn gương của bà góa và nhất là gương hy sinh tối thượng của Chúa Giê-su, sẽ được cảm động để sống một đời dâng hiến đẹp lòng Chúa – không phải bằng của dư, mà bằng cả tấm lòng, cả linh hồn, cả trí khôn, và cả sức lực mình (Mác 12:30).
“Đức Chúa Trời yêu thương người dâng hiến vui lòng. Vả, Đức Chúa Trời có quyền ban cho anh em đủ mọi thứ ơn đầy dẫy, hầu cho anh em hằng đủ điều cần dùng trong mọi sự, lại còn có rời rộng nữa để làm các thứ việc lành” (II Cô-rinh-tô 9:7-8).