Tại sao Môi-se lại sai mười hai thám tử vào Đất Hứa?

Biến cố mười hai thám tử được sai vào Đất Hứa, được ghi lại trọng thể trong Dân Số Ký chương 13 và 14, không đơn thuần là một chuyến đi do thám quân sự. Đây là một bước ngoặt định mệnh trong lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên, một phép thử đức tin công khai, và là một bức tranh sống động phơi bày tấm lòng của con người trước lời hứa đầy quyền năng của Đức Chúa Trời. Câu chuyện này đặt ra câu hỏi then chốt: Điều gì thực sự ngăn cản chúng ta bước vào những “Đất Hứa” mà Chúa đã định cho đời sống mình?

Sau cuộc giải cứu vĩ đại khỏi Ai Cập với muôn vàn phép lạ, sau giao ước tại núi Si-na-i, và sau sự hình thành một dân tộc được Đức Chúa Trời đích thân hướng dẫn qua trụ mây và trụ lửa, dân Y-sơ-ra-ên cuối cùng đã đến bên bờ của Đất Hứa. Họ đang đứng tại Ca-đe Ba-ne-a, cửa ngõ của xứ Ca-na-an (Dân Số Ký 13:26). Mọi lời hứa từ tổ phụ Áp-ra-ham, Y-sác, và Gia-cốp giờ đây ở trong tầm tay. Tuy nhiên, giữa khoảnh khắc lịch sử này, chúng ta thấy một yêu cầu dường như bắt nguồn từ con người:

“Vả, Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: Hãy sai những người đi do thám xứ Ca-na-an, là xứ ta ban cho dân Y-sơ-ra-ên...” (Dân Số Ký 13:1-2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là mệnh lệnh xuất phát từ Đức Giê-hô-va. Đây không phải là sáng kiến của Môi-se vì thiếu đức tin, mà là một phần trong chương trình của Đức Chúa Trời. Từ ngữ “do thám” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “tur” (תּוּר), có nghĩa là “thăm dò, khám phá, đi vòng quanh để xem xét.” Hành động này có thể được hiểu như một cơ hội để dân sự thấy tận mắt sự tốt lành của Đất Hứa, để củng cố đức tin của họ, và để thu thập thông tin chiến thuật – tất cả đều dưới sự cho phép và chủ quyền của Đức Chúa Trời.

Môi-se chọn ra mười hai người, mỗi người đại diện cho một chi phái (Dân Số Ký 13:4-15). Đây không phải là những người vô danh; họ đều là “những quan trưởng” (câu 2), những người đứng đầu. Trong số đó có Họp-sê, con trai Nun, người mà Môi-se đổi tên thành Giô-suê (câu 16), và Ca-lép, con trai Giê-phu-nê, thuộc chi phái Giu-đa (câu 6). Sự thay đổi tên của Giô-suê (từ Họp-sê, nghĩa là “cứu rỗi”, sang Giô-suê/Giê-sus, nghĩa là “Đức Giê-hô-va là sự cứu rỗi”) mang tính tiên tri, ám chỉ về vai trò lãnh đạo và hình bóng về Đấng Christ của ông sau này.

Sau bốn mươi ngày thám thính, đoàn trở về với bằng chứng hùng hồn về sự trù phú của vùng đất: một nhánh nho phải khiêng bằng đòn bởi hai người, cùng trái lựu và trái vả (Dân Số Ký 13:23-24). Báo cáo của họ bắt đầu rất tích cực: “Ấy là một xứ đượm sữa và mật” (câu 27). Tuy nhiên, ngay sau đó, mười thám tử đã đưa ra một lời “nhưng” chết người: “Song dân sự ở trong xứ nầy vốn mạnh dạn, thành trì kiên cố và rất lớn” (câu 28). Họ thậm chí còn dùng ngôn ngữ gieo rắc sự sợ hãi, miêu tả dân cư như những người khổng lồ (“Nê-phi-lim”), khiến họ trông “như loài cào cào” (câu 32-33).

Trái ngược hoàn toàn, Ca-lép đã lên tiếng với một tinh thần khác: “Chúng ta hãy đi lên và chiếm xứ đi, vì chúng ta thắng hơn được” (câu 30). Cùng với Giô-suê, ông công bố một báo cáo đức tin: “Xứ mà chúng tôi đã đi khắp đặng do thám thật là một xứ rất tốt... Nếu Đức Giê-hô-va đẹp lòng cùng chúng ta, ắt Ngài sẽ đem chúng ta vào xứ nầy mà ban cho...” (Dân Số Ký 14:7-8). Hai báo cáo này nhìn cùng một vùng đất, cùng những người khổng lồ, nhưng qua hai lăng kính hoàn toàn khác biệt: lăng kính của xác thịt và sự sợ hãi so với lăng kính của đức tin và lời hứa.

Tại sao đa số lại thất bại trong đức tin? Kinh Thánh chỉ ra vài nguyên nhân sâu xa:

• So sánh thuộc về xác thịt: Họ so sánh bản thân với người Ca-na-an (“chúng tôi như loài cào cào”) thay vì so sánh người Ca-na-an với Đức Chúa Trời của họ. Họ nhìn vào khả năng của chính mình thay vì nhìn vào quyền năng của Đấng đã đánh bại Pha-ra-ôn và mở Biển Đỏ.
• Mất ký ức về phép lạ: Họ quên nhanh chóng những việc quyền năng Đức Chúa Trời đã làm. Sự cứng lòng và thiếu đức tin này đã khiến họ muốn “lập lên một quan trưởng đặng trở về xứ Ê-díp-tô” (Dân Số Ký 14:4) – một sự phản bội hoàn toàn đối với ơn cứu chuộc.
• Truyền bá một tin xấu: Câu 32 chép: “Họ phao phản cho dân Y-sơ-ra-ên một tin xấu về xứ mình đã do thám.” Từ “tin xấu” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “dibbah” (דִּבָּה), mang nghĩa một lời đồn thổi ác ý, một sự vu khống. Họ không chỉ báo cáo sự thật; họ bóp méo nó để gieo rắc nỗi sợ và sự bất tuân.

Hậu quả thật thảm khốc. Sự oán trách và muốn ném đá Ca-lép, Giô-suê của dân chúng đã dẫn đến sự phán xét trực tiếp từ Đức Giê-hô-va. Thế hệ cứng lòng đó, từ hai mươi tuổi trở lên, sẽ phải lang thang trong đồng vắng trong bốn mươi năm – tương ứng với bốn mươi ngày thám thính – và chết ở đó, không bao giờ được bước chân vào Đất Hứa (Dân Số Ký 14:28-35). Chỉ có Ca-lép và Giô-suê, vì có “một tinh thần khác” và trung tín theo Chúa, cùng thế hệ mới sinh ra, mới được vào đó (câu 24, 30-31).

Câu chuyện này không chỉ là lịch sử; nó là tấm gương phản chiếu tấm lòng của mỗi Cơ đốc nhân (I Cô-rinh-tô 10:6, 11).

1. Đối Diện Với Những “Đất Hứa” và “Người Khổng Lồ” Của Chúng Ta:
“Đất Hứa” ngày nay có thể là lĩnh vực chức vụ mới Chúa kêu gọi, một mối quan hệ cần được chữa lành, một thói quen tội lỗi cần chinh phục, hay một lời hứa đặc biệt từ Chúa. “Người khổng lồ” là những trở ngại, nỗi sợ, hoàn cảnh khó khăn hay sự chống đối. Câu hỏi đặt ra là: Chúng ta nhìn chúng qua lăng kính nào? Chúng ta có nhìn thấy những trái nho trù phú của phước hạnh Chúa, hay chỉ thấy thành trì kiên cố của vấn đề?

2. Nuôi Dưỡng “Tinh Thần Khác” Như Ca-lép và Giô-suê:
“Tinh thần khác” (Dân Số Ký 14:24) là tinh thần của đức tin và sự vâng lời tuyệt đối. Nó được nuôi dưỡng bằng: - Lời Chúa: Ghi nhớ và tuyên xưng những lời hứa của Ngài thay vì hoàn cảnh. - Sự Thờ Phượng: Như Ca-lép và Giô-suê xé áo mình ra khi dân chúng phản loạn (14:6), chúng ta cần có thái độ đau buồn thuộc linh trước sự vô tín và quyết định đứng về phía Chúa. - Lòng Biết Ơn: Nhìn lại lịch sử những phép lạ Chúa đã làm trong đời sống mình, gia đình mình, và Hội Thánh.

3. Cẩn Trọng Với “Tin Xấu” và Tiếng Nói Của Đám Đông:
Mười thám tử đã làm cả hội chúng phàn nàn (14:36). Trong thời đại của truyền thông và ý kiến trái chiều, Cơ đốc nhân cần phân biệt tiếng nói của đức tin với tiếng nói của sự sợ hãi. Chúng ta cần kiểm tra mọi điều dạy dỗ, mọi “báo cáo” về hoàn cảnh, dưới ánh sáng của Lời Chúa và với tấm lòng hướng về Ngài.

4. Bài Học Về Sự Chờ Đợi và Kỷ Luật Thuộc Linh:
Hậu quả của sự vô tín là bốn mươi năm trong đồng vắng. Đôi khi, vì cứng lòng, chúng ta tự kéo dài thời gian “lang thang” thuộc linh của mình, trì hoãn những phước hạnh Chúa đã sắm sẵn. Sự vâng lời trong đức tin mở ra cánh cửa phước hạnh; sự bất tuân và sợ hãi đóng nó lại, dẫn đến một đời sống Cơ đốc cằn cỗi, không kết quả.

Biến cố mười hai thám tử là một hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi thế hệ. Nó cho thấy rằng ngay cả khi được dẫn dắt bởi phép lạ và đứng trước ngưỡng cửa lời hứa, con người vẫn có thể thất bại vì thiếu đức tin. Đức Chúa Trời không sai thám tử vì Ngài thiếu thông tin; Ngài làm vậy để bày tỏ tấm lòng của dân sự. Ngày nay, Chúa cũng muốn chúng ta “do thám” những lời hứa của Ngài trong Kinh Thánh, khám phá sự tốt lành của Ngài, và đưa ra quyết định: Chúng ta sẽ báo cáo theo sự sợ hãi của xác thịt, hay theo đức tin nơi Đấng thành tín?

Hãy noi gương Ca-lép và Giô-suê – những người “trung tín theo Đức Giê-hô-va” (Dân Số Ký 32:12). Hãy giữ vững “tinh thần khác” ấy. Dù có những “người khổng lồ” nào trước mặt, hãy nhớ rằng chiến trận thuộc về Đức Giê-hô-va (I Sa-mu-ên 17:47). Hãy bước đi bằng đức tin, không bằng mắt thấy (II Cô-rinh-tô 5:7), để chúng ta không lang thang trong sự thất vọng, nhưng tiến vào sự an nghỉ và đầy trọn của Đất Hứa thuộc linh mà Chúa Giê-xu Christ đã mua bằng huyết Ngài.