Chúng ta nên học điều gì từ người nữ đức hạnh trong Châm Ngôn 31?

Giới Thiệu: Một Bức Chân Dung Vượt Thời Gian

Châm Ngôn 31:10-31 không chỉ đơn thuần là một bài thơ ca ngợi người vợ đảm đang. Trong bối cảnh nguyên tác, đây là lời chỉ dạy của mẹ vua Lê-mu-ên (câu 1) dành cho con trai mình – một vị vua tương lai – về phẩm chất của một người bạn đời lý tưởng, một “người nữ đức hạnh” (וְ֭שֶׁהַחַיִל - 'eshet chayil'). Cụm từ “người nữ đức hạnh” hay “người nữ tài đức” (Bản Dịch Mới) trong tiếng Hê-bơ-rơ mang ý nghĩa sâu xa: 'eshet là “người nữ của”, chayil mang nghĩa “sức mạnh”, “năng lực”, “giá trị”, “đạo đức”, và thậm chí là “dũng sĩ”. Vậy, “'eshet chayil” có thể hiểu là “một người nữ của sức mạnh, phẩm giá và năng lực anh hùng”. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá bức chân dung đa chiều này để rút ra những bài học quý giá cho mọi tín hữu, cả nam lẫn nữ, trong thế kỷ 21.

I. Nền Tảng: Sự Kính Sợ Đức Giê-hô-va – Vẻ Đẹp Chân Thật

Mọi phẩm chất bên ngoài đều bắt nguồn từ nền tảng bên trong. Châm Ngôn 31:30 tuyên bố: “Duyên là sự giả dối, sắc lại hư không; song người nữ nào kính sợ Đức Giê-hô-va, sẽ được khen ngợi.” Đây là chìa khóa thần học then chốt. Tất cả sự khôn ngoan, năng lực và đức hạnh của bà đều bắt nguồn từ “sự kính sợ Đức Giê-hô-va” (יִרְאַ֣ת יְהֹוָה - yirat Adonai), là khởi đầu của sự khôn ngoan (Châm Ngôn 9:10). Vẻ đẹp và nét duyên dáng (chen) bên ngoài có thể phai tàn và đôi khi gây hiểu lầm, nhưng một tấm lòng kính sợ Chúa, tôn Ngài làm chủ, mới tạo nên giá trị vĩnh cửu và “được khen ngợi” cả nơi người đời lẫn trước mặt Đức Chúa Trời.

Ứng dụng: Bài học đầu tiên và quan trọng nhất cho mọi Cơ Đốc nhân là đặt mối tương gương cá nhân với Chúa, sự kính sợ Ngài, làm ưu tiên tuyệt đối. Mọi nỗ lực trau dồi kỹ năng, nhân cách mà thiếu đi nền tảng này đều là xây nhà trên cát.

II. Phẩm Chất Trong Gia Đình: Trái Tim Của Sự Quản Lý Khôn Ngoan

Người nữ đức hạnh được mô tả như một nhà quản lý tài ba, với trái tim hướng về gia đình.

• Lòng tin cậy của chồng (câu 11): “Lòng chồng tin cậy nơi nàng, thì chồng chẳng thiếu của cải chi.” Bà tạo dựng và duy trì sự tin cậy trọn vẹn (batach) từ người bạn đời. Đây là nền tảng cho mọi thành công chung.
• Chăm sóc gia đình (câu 12, 15, 21, 27): Bà “làm ích cho chồng trọn đời mình” (câu 12). Bà thức dậy khi trời còn tối (câu 15) để chuẩn bị thức ăn, phân phối công việc. Bà không lo sợ về mùa đông vì cả nhà được mặc ấm áp (câu 21). “Nàng trông coi việc làm trong nhà, không hề ăn bánh của sự biếng nhác.” (câu 27). Công việc nội trợ và chăm sóc được mô tả không phải là gánh nặng tầm thường, mà là một sự quản trị (tsaphah - trông coi, canh giữ) đầy phẩm giá và chủ đích.

Ứng dụng: Dù trong vai trò nào, tín hữu được kêu gọi xây dựng và bảo vệ “mái ấm” của mình – là gia đình tự nhiên lẫn gia đình thuộc linh (Hội Thánh) – bằng sự tận tâm, chủ động và đáng tin cậy.

III. Phẩm Chất Trong Công Việc & Kinh Tế: Sự Khôn Ngoan Và Tài Năng

Đây là khía cạnh thường bị bỏ qua: người nữ đức hạnh là một doanh nhân, một nhà sản xuất và quản lý tài chính tài ba.

• Tay làm việc siêng năng (câu 13, 19): Bà “tìm len và gai”, “vui lòng thoả ý về công việc tay mình làm”. Bà “giơ tay nắm cán guồng”, “tay mình cầm con quay” – tham gia trực tiếp vào sản xuất vải vóc.
• Tầm nhìn kinh doanh (câu 16, 24): “Nàng toan tính mua một sở ruộng, rồi dùng huê lợi tay mình mà trồng một vườn nho.” (câu 16). Đây không phải là tiêu xài, mà là một khoản đầu tư có tính toán. Bà còn “làm nên áo cắp mà bán, cung cấp dây lưng cho con buôn” (câu 24). Bà có một xưởng sản xuất nhỏ, cung cấp hàng cho thương nhân.
• Quản lý tài chính (câu 18): “Nàng thấy việc buôn bán mình có lời; đèn nàng chẳng tắt ban đêm.” Sự chăm chỉ (`arats - cần mẫn, mau mắn) đi đôi với hiệu quả kinh tế. Sự thịnh vượng của bà mang lại phước hạnh cho chồng và gia đình (câu 11, 23).

Ứng dụng: Đức Chúa Trời ban cho chúng ta tài năng và trí tuệ không chỉ để phục vụ trong nhà thờ, mà còn để phát triển trong lãnh vực nghề nghiệp, kinh doanh. Làm việc với sự xuất sắc, liêm chính và khôn ngoan là một hình thức thờ phượng (Cô-lô-se 3:23).

IV. Phẩm Chất Với Xã Hội: Lòng Nhân Từ Và Sự Quan Tâm

Vòng ảnh hưởng của bà vượt ra ngoài gia đình.

• Giúp đỡ người nghèo khó (câu 20): “Nàng giơ tay ra giúp kẻ khó khăn, và đưa tay mình ra tiếp kẻ thiếu thốn.” Hành động “giơ tay ra” (paras) thể hiện sự chủ động, rộng lượng. Lòng nhân từ (chesed) này không phải là sự bố thí hời hợt, mà xuất phát từ một tấm lòng cảm thông.
• Lời nói khôn ngoan và dịu dàng (câu 26): “Nàng mở miệng ra cách khôn ngoan, sự khuyên dạy tử tế ở trên lưỡi nàng.” Sự khôn ngoan (chokmah) không chỉ thể hiện qua việc làm, mà còn qua lời nói đầy ân điển và sự dạy dỗ (torat chesed - luật pháp/lời chỉ dạy của sự nhân từ). Bà là một người cố vấn và khích lệ.

Ứng dụng: Đời sống đức tin phải có chiều kích xã hội. Chúng ta được kêu gọi dùng năng lực, tài nguyên Chúa ban để chủ động giúp đỡ người yếu đuối và dùng lời nói để xây dựng (Ê-phê-sô 4:29).

V. Kết Quả & Sự Vinh Danh: Một Di Sản Của Sự Tôn Trọng

Cuộc đời của 'eshet chayil đem lại những kết quả cụ thể:

• Cho chồng (câu 23): Chồng bà “được biết trong cửa thành, khi ngồi với các trưởng lão trong xứ.” Đời sống và sự hỗ trợ của vợ góp phần vào uy tín và vị thế xã hội của chồng.
• Cho con cái và chồng (câu 28): “Các con trai nàng trỗi dậy, và xưng nàng có phước; chồng nàng cũng khen ngợi nàng.” Đây là sự vinh danh cao quý nhất: được những người thân nhất công nhận và ngợi khen.
• Cho chính mình (câu 25, 31): “Sức lực và oai nghiêm là đồ mặc nàng; nàng vui cười về ngày sau.” Bà mặc lấy sức mạnh (`oz) và phẩm giá (hadarah). Sự tự tin của bà không dựa trên nhan sắc phù du, mà dựa trên nhân cách và thành quả lâu dài. Cuối cùng, bà được công nhận công khai: “Hãy khen nàng vì công việc nàng làm; khá để việc nàng ngợi khen nàng tại cửa thành.” (câu 31).

VI. Ứng Dụng Thực Tế Cho Tín Hữu Ngày Nay

Bức chân dung này không phải là một danh sách áp đặt để gây áp lực, mà là một nguồn cảm hứng về một đời sống được Chúa chuẩn bị và đầy trọn. Dưới đây là vài nguyên tắc ứng dụng:

1. Cho mọi tín hữu (nam & nữ): Hình mẫu này phản ánh sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Mọi Cơ Đốc nhân đều được kêu gọi: có đời sống kính sợ Chúa làm nền tảng, phát triển tài năng Chúa ban, làm việc với sự xuất sắc, quản lý gia đình/tài nguyên cách khôn ngoan, và sống rộng lượng với xã hội.
2. Cho các chị em: Đây là lời mời gọi nhìn thấy phẩm giá cao trọng và tiềm năng đa dạng của mình trong Đấng Christ. Không phải ai cũng sẽ làm mọi điều như bà, nhưng mỗi người có thể cầu xin Chúa giúp mình trở nên một 'eshet chayil theo cách riêng của Ngài, trong độc thân hay trong hôn nhân.
3. Cho các anh em: Đây là tiêu chuẩn để tìm kiếm bạn đời (Châm Ngôn 31:10 là một lời cảnh báo), nhưng quan trọng hơn, đây là hình mẫu về người bạn đời mà họ nên hỗ trợ, trân trọng và “khen ngợi” (câu 28). Người chồng trong phân đoạn này được tự do để phát triển vì có một người bạn đời đáng tin cậy.
4. Về mặt thuộc linh: Một số nhà giải kinh xem đây là hình bóng về Hội Thánh – Hiền thê của Đấng Christ (Khải Huyền 19:7-8). Hội Thánh được kêu gọi sống thánh khiết (đức hạnh), siêng năng trong công việc Chúa, chăm sóc các thánh đồ trong “gia đình” đức tin, và mở rộng vòng tay ra với thế giới.

Kết Luận: Một Cuộc Đời Được Ban Cho Bởi Ân Điển

Cuối cùng, không ai có thể trở nên người nữ đức hạnh này chỉ bằng nỗ lực bản thân. Đây là kết quả của một đời sống được Chúa biến đổi, đầy dẫy Đức Thánh Linh, và vâng theo Lời Ngài. Sức mạnh (chayil) thật sự đến từ Chúa (Thi thiên 28:7). Như Phao-lô nói: “Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi.” (Phi-líp 4:13). Hãy để bức chân dung đẹp đẽ trong Châm Ngôn 31 thúc giục chúng ta chạy đến với Đấng Christ, là nguồn khôn ngoạn và sức lực trọn vẹn, để từ Ngài, chúng ta sống một cuộc đời có mục đích, ảnh hưởng và vinh hiển cho Danh Cha.

“Phước cho những kẻ giặt áo mình đặng có phép đến nơi cây sự sống và bởi các cửa mà vào trong thành!” (Khải Huyền 22:14). Chiếc áo cuối cùng chúng ta mặc – sự công bình của Đấng Christ – mới khiến chúng ta thật sự là một 'eshet chayil trước mặt Đức Chúa Trời.