Theo Kinh Thánh tình bạn thật là gì?

Trong một thế giới đề cao kết nối ảo và những mối quan hệ hời hợt, khái niệm về tình bạn thật sự, sâu sắc và bền vững trở nên khan hiếm và quý giá hơn bao giờ hết. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không tìm định nghĩa về tình bạn từ văn hóa đại chúng, mà tìm kiếm từ Lời Đức Chúa Trời – nơi chứa đựng mẫu mực trọn vẹn và sự khôn ngoan vĩnh cửu. Kinh Thánh không chỉ ghi lại những câu chuyện tình bạn cảm động mà còn ban cho chúng ta những nguyên tắc thần học và thực tiễn để xây dựng và duy trì "tình bạn thật". Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá đề tài này qua lăng kính Kinh Thánh, giải nghĩa từ nguyên, phân tích các phân đoạn then chốt và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin.

Để hiểu thấu đáo, trước hết chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ thường được dùng cho "bạn" là rea‘ (רֵעַ) hoặc ‘ahab (אָהַב) với nghĩa là "người đồng hành", "người lân cận" hay "người được yêu mến". Điều này cho thấy nền tảng của tình bạn là sự gần gũi và tình yêu thương. Một từ quan trọng khác là ahava (אַהֲבָה) - chỉ tình yêu, sự gắn bó sâu sắc, thường được dùng trong mối quan hệ giao ước.

Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ chính cho "bạn" là philos (φίλος), bắt nguồn từ động từ phileō (φιλέω) - chỉ tình yêu thương của tình bạn, sự trìu mến, gắn bó từ trái tim. Chúa Giê-xu đã gọi các môn đồ Ngài là "bạn hữu" (philoi) trong Giăng 15:13-15. Ngoài ra, Tân Ước cũng nhấn mạnh koinōnia (κοινωνία) - sự hiệp thông, chia sẻ chung, là chiều kích thuộc linh sâu sắc trong tình bạn Cơ Đốc.

Như vậy, từ nguyên Kinh Thánh cho thấy tình bạn thật không dừng lại ở sự quen biết xã giao. Đó là một mối quan hệ giao ước, được xây dựng trên nền tảng của tình yêu thương chủ động (ahava, phileō/agapē), sự gần gũi, đồng hành và sự hiệp thông thuộc linh (koinōnia).

Kinh Thánh cung cấp cho chúng ta những hình mẫu sống động, qua đó các nguyên tắc về tình bạn được thể hiện cách cụ thể.

1. Đa-vít và Giô-na-than (1 Sa-mu-ên 18-20; 2 Sa-mu-ên 1): Đây có lẽ là mẫu mực nổi bật nhất về tình bạn trung thành, vượt trên mọi rào cản chính trị và gia đình. Kinh Thánh mô tả: "Linh hồn Giô-na-than vẫn buộc chặt với linh hồn Đa-vít, và Giô-na-than thương yêu người như mạng sống mình" (1 Sa-mu-ên 18:1). Cụm từ "buộc chặt" trong tiếng Hê-bơ-rơ (qashar) diễn tả một sự ràng buộc, kết nối chặt chẽ. Tình bạn của họ được đặc trưng bởi:
- Lòng trung thành vô điều kiện: Giô-na-than bảo vệ Đa-vít trước mặt vua cha Sau-lơ là kẻ thù của Đa-vít (1 Sa-mu-ên 19:1-7).
- Sự hy sinh quyền lợi cá nhân: Giô-na-than, là hoàng tử, biết rõ Đa-vít sẽ được xức dầu làm vua thay mình, nhưng vẫn ủng hộ và giúp đỡ bạn (1 Sa-mu-ên 23:16-18).
- Một giao ước long trọng: Họ lập giao ước với nhau trước mặt Đức Giê-hô-va (1 Sa-mu-ên 20:16-17, 42), biến tình bạn thành một mối quan hệ thiêng liêng, có Chúa chứng kiến.

2. Rút và Na-ô-mi (Sách Rút): Tình bạn giữa cô dâu và mẹ chồng này là một minh chứng tuyệt vời về sự tận tụy và lòng trung thành gia đình. Lời tuyên bố của Rút đã trở thành bất hủ: "Xin chớ nài tôi lìa bỏ mà trở về không theo người; vì nàng đi đâu, tôi sẽ đi đó; nàng ở nơi nào, tôi sẽ ở nơi đó; dân sự của nàng tức là dân sự của tôi; Đức Chúa Trời của nàng tức là Đức Chúa Trời của tôi" (Rút 1:16). Tình bạn này vượt trên sự khác biệt văn hóa (Mô-áp và Do Thái) và được xây dựng trên nền tảng đức tin chung vào Đức Giê-hô-va.

3. Chúa Giê-xu và Các Môn Đồ: Đây là mẫu mực tối cao. Chúa Giê-xu không gọi các môn đồ là "tôi tớ" mà là "bạn hữu" (philoi). Ngài phán: "Ta không gọi các ngươi là đầy tớ nữa... nhưng ta đã gọi các ngươi là bạn hữu ta" (Giăng 15:15). Mối quan hệ này dựa trên:
- Sự vâng phục và hiểu biết ý Cha: "Các ngươi là bạn hữu ta, nếu các ngươi làm theo điều ta dạy các ngươi."
- Sự hiệp thông trọn vẹn: Ngài bày tỏ mọi điều Ngài nghe nơi Cha cho họ.
- Tình yêu thương hy sinh tột đỉnh: "Chẳng có sự yêu thương nào lớn hơn là vì bạn hữu mà phó sự sống mình" (Giăng 15:13). Chính Chúa Giê-xu là hiện thân của định nghĩa này.

Từ các phân đoạn Kinh Thánh, chúng ta có thể tổng kết những đặc điểm nổi bật của một tình bạn thật, được Đức Chúa Trời vun đắp.

1. Yêu Thương Trung Thành và Vô Điều Kiện (Châm Ngôn 17:17): "Người bạn hữu thương yêu luôn luôn, và người anh em sanh ra vì buổi hoạn nạn." Tình bạn thật không phải là "bạn mùa hè" - chỉ xuất hiện lúc thuận lợi, vui vẻ. Người bạn chân chính là người ở lại, yêu thương luôn luôn (‘ahab kol-‘eth), đặc biệt hiện diện trong "buổi hoạn nạn". Đây chính là tình yêu agapē và phileō được thể hiện qua hành động.

2. Sự Chân Thật và Quở Trách Yêu Thương (Châm Ngôn 27:6): "Lời quở trách của người bạn thành tín vốn đáng chuộng hơn các cái hôn của kẻ ghét mình." Một đặc điểm then chốt phân biệt tình bạn thật với mối quan hệ xã giao là sự chân thật vì lợi ích của nhau. Người bạn tốt dám nói lời sửa trị, cảnh tỉnh khi thấy bạn mình đi sai đường, dù điều đó có thể gây khó chịu. Sự "thành tín" (ne’eman) ở đây ám chỉ lòng trung thành và đáng tin cậy.

3. Sự Khích Lệ và Xây Dựng Thuộc Linh (Truyền Đạo 4:9-12): Phân đoạn này dùng hình ảnh mạnh mẽ: hai người hơn một, vì nếu vấp ngã, người kia sẽ đỡ bạn dậy; nếu lạnh, họ có thể cùng sưởi ấm. Đặc biệt, câu 12: "Lại nếu kẻ ở một mình bị người khác thắng, thì hai người có thế chống cự nó; một sợi dây đánh ba lần lằn khó đứt." Tình bạn Cơ Đốh chân chính tạo nên một liên minh thuộc linh, cùng nhau chống lại sự tấn công của ma quỷ, của sự cám dỗ và nản lòng.

4. Sự Hiệp Một và Khiêm Nhường (Rô-ma 12:10, 16): "Hãy lấy lòng yêu thương mềm mại mà yêu nhau như anh em; hãy lấy lẽ kính nhường nhau... Hãy đồng một tâm tình với nhau." Tình bạn thật loại bỏ sự cạnh tranh, ganh đua. Nó được xây dựng trên sự tôn trọng lẫn nhau và nỗ lực để hiểu và đồng cảm với tâm tư của người bạn.

5. Sự Cầu Thay và Tha Thứ (Gia-cơ 5:16; Cô-lô-se 3:13): "Hãy xưng tội cùng nhau, và cầu nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bệnh." Mức độ sâu sắc nhất của tình bạn là có thể chia sẻ những yếu đuối, thất bại và cùng nhau cầu nguyện. Đồng thời, vì là con người, xung đột là khó tránh khỏi. Tình bạn thật có sức mạnh của sự tha thứ như Chúa đã tha thứ cho chúng ta.