Có phải Chúa Giê-su là người ăn chay? Tín hữu Cơ Đốc có cần phải ăn chay?

Chủ đề về ăn chay trong đạo Cơ Đốc thường gây ra nhiều thắc mắc và đôi khi là ngộ nhận. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi các chế độ ăn uống vì sức khỏe, môi trường hay tâm linh trở nên phổ biến, nhiều tín hữu tự hỏi: “Chúa Giê-su có phải là tấm gương về việc ăn chay không?” và “Là một Cơ Đốc nhân, tôi có bắt buộc phải ăn chay hay không?”. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách cẩn thận, giải nghĩa từ ngữ gốc, và đưa ra những nguyên tắc thần học rõ ràng để chúng ta có cái nhìn đúng đắn, cân bằng theo Lời Chúa.

Để trả lời câu hỏi Chúa Giê-su có ăn chay hay không, chúng ta phải xem xét những ghi chép trực tiếp trong Tân Ước. Khái niệm “ăn chay” (vegetarianism) ngày nay thường được hiểu là kiêng hoàn toàn thịt động vật, đôi khi bao gồm cả các sản phẩm từ động vật. Tuy nhiên, Kinh Thánh không mô tả Chúa Giê-su theo lối sống này.

Ngược lại, các Phúc Âm nhiều lần cho thấy Ngài dự các bữa tiệc, ăn cá, và có thể đã ăn thịt chiên trong các dịp lễ truyền thống.

• Chúa Giê-su ăn cá: Sau khi sống lại, để chứng minh mình có thân thể thật, Ngài đã hỏi các môn đồ: “Ở đây có gì ăn không?” Họ đưa cho Ngài một miếng cá nướng. Ngài lấy ăn trước mặt các môn đồ (Lu-ca 24:41-43). Trước đó, phép lạ hóa bánh ra nhiều cũng bao gồm cả cá (Ma-thi-ơ 14:17-19, 15:34-36).
• Chúa dự tiệc và bị chỉ trích: Ngài thường xuyên dự bữa với những người thâu thuế và kẻ tội lỗi, đến nỗi bị người Pha-ri-si chỉ trích là “người ham ăn, hay uống rượu” (Ma-thi-ơ 11:19). Từ “ham ăn” (Greek: phagos) không hề gợi ý về một chế độ ăn kiêng khem.
• Lễ Vượt Qua: Cả bốn sách Phúc Âm đều ghi lại việc Chúa Giê-su và các môn đồ giữ Lễ Vượt Qua (Ma-thi-ơ 26:17, Mác 14:12, Lu-ca 22:7, Giăng 13:1). Theo luật Môi-se, lễ này bắt buộc phải ăn thịt chiên con (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:8). Không có manh mối nào cho thấy Chúa Giê-su, Đấng đến để làm trọn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17), lại vi phạm nghi thức trung tâm của Lễ Vượt Qua.

Một sự kiện quan trọng khác là sự kiện Chúa Giê-su thanh tẩy Đền Thờ lần thứ nhất (Giăng 2:13-16). Ngài đuổi những kẻ buôn bán chiên, bò, bồ câu – là những con vật dùng cho của lễ và thực phẩm. Hành động này nhắm vào sự thương mại hóa chứ không phải phủ nhận việc sử dụng động vật cho của lễ hay thức ăn.

Một trong những giáo huấn then chốt của Chúa Giê-su về thức ăn được tìm thấy trong Mác 7:14-19. Khi người Pha-ri-si chỉ trích các môn đồ không rửa tay trước khi ăn, Chúa Giê-su tuyên bố:

“Hãy nghe ta và hiểu: Chẳng có gì từ ngoài vào trong người mà có thể làm ô uế người được; nhưng điều gì từ trong người ra, đó là sự làm ô uế người... Vì từ trong, tự lòng người mà ra những ác tưởng... Hễ vật gì từ ngoài vào trong người, thì không thể làm ô uế người được, vì không vào trong lòng, nhưng vào bụng, rồi bị bỏ ra ngoài.” Như vậy, Ngài đã tuyên bố mọi thức ăn đều thanh sạch.

Đoạn Kinh Thánh này mang tính cách mạng. Trong tiếng Hy Lạp, từ “katharizō” (thanh sạch hóa) ở câu 19 là một lời giải thích của Mác, cho thấy qua lời tuyên bố này, Chúa Giê-su đã bãi bỏ sự phân biệt thực phẩm ô uế và thanh sạch theo luật pháp Cựu Ước (Lê-vi Ký 11). Điều Ngài quan tâm là sự ô uế của tấm lòng, chứ không phải của thực phẩm.

Sau khi Chúa Giê-su thăng thiên, Hội Thánh ban đầu đối mặt với câu hỏi: Các tín hữu gốc ngoại bang có phải tuân theo luật ăn uống của Do Thái giáo không? Sứ đồ Phi-e-rơ đã nhận được khải tượng trong Công vụ 10:9-16, nơi một tấm vải lớn chứa đủ loài thú, chim, côn trùng được hạ xuống và có tiếng phán: “Hãy dậy, Phi-e-rơ, hãy giết mà ăn.” Khi Phi-e-rơ từ chối vì cho là “vật ô uế”, tiếng ấy đáp lại: “Vật mà Đức Chúa Trời đã làm cho sạch, thì chớ cầm bằng ô uế.”

Khải tượng này chuẩn bị cho Phi-e-rơ đến với người ngoại bang và cũng xác nhận lại lời dạy của Chúa Giê-su: Đức Chúa Trời đã tuyên bố mọi thức ăn đều thanh sạch.

Tuy nhiên, sứ đồ Phao-lô đã đưa ra nguyên tắc thần học vô cùng quan trọng và thực tiễn trong Rô-ma 14 và 1 Cô-rinh-tô 8-10 về vấn đề ăn uống:

• Nguyên tắc Tự do Cá nhân trong Đức Tin: “Người nầy tin có thể ăn mọi thứ; người kia là kẻ yếu đuối, chỉ ăn rau mà thôi.” (Rô-ma 14:2). Ở đây, “ăn rau” (Greek: lachanon) ám chỉ người ăn chay vì lương tâm yếu đuối, sợ vi phạm luật pháp cũ hoặc ăn thịt cúng thần tượng.
• Nguyên tắc Yêu thương và Gây dựng: “Vậy chúng ta, là kẻ mạnh, phải gánh vác sự yếu đuối của những kẻ chẳng mạnh, chớ làm cho đẹp lòng mình... Vì vậy, nếu đồ ăn làm cho anh em mình vấp phạm, thì tôi sẽ chẳng hề ăn thịt nữa...” (Rô-ma 15:1, 1 Cô-rinh-tô 8:13). Mục đích tối thượng không phải là quyền lợi cá nhân, mà là sự hòa thuận và gây dựng lẫn nhau (Rô-ma 14:19).
• Nguyên tắc Làm sáng Danh Chúa: “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Đây là la bàn cho mọi quyết định, kể cả ăn uống.

Như vậy, Tân Ước không hề ra lệnh cho tín hữu phải ăn chay trường kỳ như một điều kiện cho sự cứu rỗi hay nên thánh. Ân điển ban cho chúng ta tự do, nhưng tự do ấy phải được sử dụng trong tình yêu thương.

Cần phân biệt rõ giữa “ăn chay” như lối sống (vegetarianism) và “kiêng ăn” (fasting) như một kỷ luật tâm linh tạm thời. Chúa Giê-su chính là tấm gương và thầy dạy về kiêng ăn thuộc linh.

• Chúa kiêng ăn 40 đêm ngày trong đồng vắng trước chức vụ (Ma-thi-ơ 4:2). Từ “kiêng ăn” trong Hy Lạp là “nēsteuō”, nghĩa là nhịn ăn hoàn toàn trong một khoảng thời gian.
• Ngài dạy về cách kiêng ăn đúng đắn: “Khi các ngươi kiêng ăn, chớ làm bộ mặt ảo não như bọn giả hình; họ làm cho mặt mày húp lại, để tỏ ra với người ta rằng mình kiêng ăn... Song khi ngươi kiêng ăn, hãy xức dầu trên đầu và rửa mặt, để không tỏ ra với người ta rằng mình kiêng ăn, nhưng chỉ tỏ ra với Cha ngươi...” (Ma-thi-ơ 6:16-18). Mục đích của kiêng ăn là hướng lòng về Chúa, tìm kiếm ý muốn Ngài, và hạ mình xuống, chứ không phải để khoe đạo đức hay kiểm soát thân thể cách cực đoan.

Trong Cựu Ước, kiêng ăn thường đi kèm với cầu nguyện, ăn năn, và tìm kiếm sự can thiệp của Đức Chúa Trời (Ê-xơ-tê 4:16, Giô-na 3:5-10). Tân Ước tiếp nối tinh thần này (Công vụ 13:2-3, 14:23). Vì vậy, kiêng ăn là một kỷ luật tâm linh được khuyến khích, trong khi ăn chay trường kỳ không phải là điều răn hay mệnh lệnh.

Làm thế nào để áp dụng những lẽ thật Kinh Thánh này vào đời sống hằng ngày?

1. Xác Lập Nền Tảng Thần Học: Hãy nhớ rằng “Nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ trong Đức Thánh Linh” (Rô-ma 14:17). Trọng tâm đời sống Cơ Đốc là mối tương giao với Christ, không phải thực đơn.
2. Tôn Trọng Sự Tự Do và Lương Tâm: Nếu bạn cảm thấy được Chúa dẫn dắt ăn chay vì lý do sức khỏe, quản lý thân thể (1 Cô-rinh-tô 6:19-20), hoặc lý do cá nhân, đó là đặc quyền của bạn. Nhưng đừng lên án người khác (Rô-ma 14:3). Ngược lại, nếu bạn tự do ăn mọi thứ, đừng khinh dể hay gây vấp phạm cho anh em có lương tâm yếu (1 Cô-rinh-tô 8:9-12).
3. Thực Hành Kiêng Ăn Thuộc Linh: Hãy xem xét đưa việc kiêng ăn (nhịn bữa trong thời gian ngắn) vào đời sống cầu nguyện. Có thể kiêng một bữa/tuần để tập trung cầu nguyện cho một nan đề cụ thể, tìm kiếm ý Chúa, hoặc ăn năn. Hãy làm cách kín đáo và với tấm lòng đúng đắn.
4. Ưu Tiên Tình Yêu Thương: Trong mọi sự lựa chọn ăn uống – dù là mời bạn bè dự tiệc, hay tham dự các buổi nhóm – hãy đặt câu hỏi: “Lựa chọn này có gây dựng người khác không? Có làm sáng danh Chúa không?” Đôi khi, từ bỏ quyền lợi của mình vì cớ người lân cận chính là bắt chước tình yêu thương hy sinh của Christ (Phi-líp 2:4-5).
5. Cảnh Giác Với Chủ Nghĩa Hình Thức: Hãy đề phòng tinh thần của người Pha-ri-si, là dùng những quy tắc bên ngoài (như ăn chay) để đo lường lòng đạo đức. Sự nên thánh thật bắt nguồn từ sự biến đổi bên trong bởi Thánh Linh.

Qua nghiên cứu Kinh Thánh chuyên sâu, chúng ta có thể kết luận:

1. Chúa Giê-su không phải là người ăn chay theo nghĩa hiện đại. Cuộc đời và chức vụ của Ngài cho thấy Ngài ăn cá, có thể đã ăn thịt chiên trong các dịp lễ, và quan trọng hơn, Ngài tuyên bố mọi thức ăn đều thanh sạch, đặt trọng tâm vào sự thanh sạch của tấm lòng.

2. Tín hữu Cơ Đốc không bị bắt buộc phải ăn chay trường kỳ. Đây là vấn đề của sự tự do trong ân điển. Tuy nhiên, chúng ta được kêu gọi thực hành kỷ luật kiêng ăn tạm thời vì mục đích tâm linh, với thái độ đúng đắn.

3. Nguyên tắc vàng cho mọi quyết định về ăn uống là: Tự do cá nhân trong đức tin + Tình yêu thương dành cho anh em + Mục đích tôn vinh Đức Chúa Trời.

Ước mong mỗi chúng ta, thay vì bị trói buộc bởi những luật lệ về thức ăn, sẽ được tự do trong Christ để tập trung vào điều quan trọng nhất: yêu mến Chúa, yêu người lân cận, và rao truyền Tin Lành cứu rỗi. Sự sống đời đời không hệ tại ở bàn ăn, mà ở nơi thập tự giá của Chúa Giê-su Christ, Đấng đã hi sinh chính mình làm của lễ chuộc tội cho nhân loại.

“Vì vậy, dầu anh em ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)