Chúa Tể Trị
Trong hành trình đức tin, có lẽ không có chủ đề nào vừa đem lại sự an ủi sâu xa, vừa đặt ra những thách thức cho sự hiểu biết hữu hạn của chúng ta như giáo lý về sự tể trị của Đức Chúa Trời. Đây không phải là một khái niệm triết học trừu tượng, mà là nền tảng cho mối liên hệ của chúng ta với Đấng Tạo Hóa, là la bàn định hướng cho đời sống tin kính giữa một thế giới đầy biến động và bất trắc. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học Kinh Thánh về sự tể trị của Chúa, biểu hiện của nó trong lịch sử cứu rỗi, mối tương quan với ý chí tự do của con người, và trên hết, là những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân hôm nay.
Sự tể trị của Đức Chúa Trời (tiếng Anh: Sovereignty of God) nói đến quyền tối thượng, sự cai trị tuyệt đối và quyền kiểm soát trọn vẹn của Ngài trên toàn bộ vũ trụ được dựng nên. Điều này bao hàm:
- Quyền Tối Cao: Chúa không chia sẻ quyền cai trị với bất kỳ thế lực nào. Ngài là Đấng "Rất cao trên hết các dân, sự vinh hiển Ngài cao hơn các từng trời" (Thi Thiên 113:4).
- Quyền Kiểm Soát Tuyệt Đối: Không có điều gì xảy ra ngoài tầm nhìn thấy, sự cho phép hoặc mục đích tối hậu của Ngài. Ngay cả những hành động xấu xa của con người và ma quỷ cũng nằm trong sự kiềm chế và chủ ý cho phép của Ngài để làm trọn mục đích tốt lành hơn (Sáng Thế Ký 50:20; Gióp 1:12; 2:6).
- Quyền Định Đoạt: Ngài có toàn quyền quyết định, lập kế hoạch và thực hiện ý muốn của Ngài. "Vả, Ðức Chúa Trời chúng ta ở trên các từng trời: Ngài làm theo ý mình muốn" (Thi Thiên 115:3).
Từ ngữ then chốt trong tiếng Hê-bơ-rơ là "אֲדֹנָי" (Adonai) - Chủ Tể, và "אֵל עֶלְיוֹן" (El Elyon) - Đức Chúa Trời Chí Cao (Sáng Thế Ký 14:19). Trong Tân Ước, khái niệm này được thể hiện qua từ Hy Lạp "κυριότης" (kyriótēs) nghĩa là quyền chủ tể (Ê-phê-sô 1:21; 2 Phi-e-rơ 2:10), và qua danh hiệu "Κύριος" (Kyrios) - Chúa, được áp dụng trọn vẹn cho Đức Chúa Giê-xu Christ (Phi-líp 2:9-11).
Sự tể trị của Chúa không phải là một lý thuyết, mà là hiện thực xuyên suốt mạch lịch sử Kinh Thánh.
1. Trong Công Cuộc Sáng Tạo (Sáng Thế Ký 1-2): Chúa tể trị hiển nhiên qua quyền năng phán và nên. "Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất" (Sáng Thế Ký 1:1). Ngài là nguồn gốc và nguyên nhân đầu tiên của mọi vật. Mọi loài thọ tạo đều nhận lấy sự hiện hữu, bản chất và mục đích từ Ngài.
2. Trong Lịch Sử Các Dân Tộc: Các sách tiên tri như Đa-ni-ên và Ê-sai nhấn mạnh rằng Chúa cai trị trên các vương quốc thế gian. "Ngài thay đổi thì giờ và mùa, bỏ và lập vua" (Đa-ni-ên 2:21). Vua Nê-bu-cát-nết-sa hống hách cũng phải nhận biết: "Quyền thế của Ngài là quyền thế đời đời, nước Ngài từ đời nầy đến đời kia. Hết thảy dân cư trên đất đều cầm như là không có; Ngài làm theo ý mình trong cơ binh trên trời, và among the dân cư trên đất; chẳng có ai cầm tay Ngài lại, và nói với Ngài rằng: Ngài làm chi vậy?" (Đa-ni-ên 4:34-35).
3. Trong Sự Quan Phòng và Nuôi Dưỡng: Chúa không chỉ dựng nên rồi bỏ mặc, nhưng Ngài tiếp tục duy trì và hướng dẫn. "Ngài làm cho cỏ mọc lên cho súc vật, và cây cối để dùng cho loài người" (Thi Thiên 104:14). Chúa Giê-xu dạy rằng Ngài biết rõ từng con chim sẻ rơi xuống, và ngay cả tóc trên đầu chúng ta cũng được đếm cả (Ma-thi-ơ 10:29-30). Sự quan phòng này là biểu hiện cụ thể của quyền tể trị nhân từ.
4. Trong Chương Trình Cứu Rỗi - Đỉnh Cao Của Sự Tể Trị: Đây là lãnh vực mà sự tể trị của Chúa tỏ ra vinh hiển và đầy ân điển nhất. Sự cứu rỗi bắt nguồn từ ý chỉ tối cao và tình yêu thương tự nguyện của Chúa. "Ấy chính Ngài đã chọn chúng ta trước qua sự sáng thế của thế gian, đặng làm nên thánh không chỗ trách được trước mặt Đức Chúa Trời, trong tình yêu thương" (Ê-phê-sô 1:4). Sự chọn lựa, kêu gọi, xưng công bình và làm vinh hiển các thánh đồ đều nằm trong kế hoạch tể trị của Ngài (Rô-ma 8:29-30).
Quan trọng nhất, sự tể trị được bày tỏ trọn vẹn nơi Đức Chúa Giê-xu Christ. Ngài là "Đấng cai trị trên các vua trong thiên hạ" (Khải Huyền 1:5). "Mọi vật đã được dựng nên trong Ngài... và muôn vật đều nhờ Ngài mà được nắm giữ" (Cô-lô-se 1:16-17). Sự chết và sống lại của Ngài không phải là một tai nạn lịch sử, mà là "theo ý định trước và sự biết trước của Đức Chúa Trời" (Công vụ 2:23). Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu đã hoàn toàn kiểm soát, khi Ngài phán: "Mọi sự đã được trọn" (Giăng 19:30).
Đây là một nghịch lý thần học mà Kinh Thánh trình bày song song mà không giải thích đầy đủ cho trí óc hữu hạn. Một mặt, Kinh Thánh dạy rõ về sự tể trị tuyệt đối của Chúa. Mặt khác, Kinh Thánh cũng nghiêm túc khẳng định trách nhiệm và sự lựa chọn của con người (ví dụ: Giô-suê 24:15; Phục truyền 30:19; Giăng 3:18).
Chúng ta không nên cố gắng giải quyết nghịch lý này bằng cách phủ nhận một trong hai chân lý. Thay vào đó, chúng ta nên nhìn nhận cả hai như hai mặt của một thực tại thần thánh vượt quá sự hiểu biết của chúng ta. Chúa là Đấng Tạo Hóa, Ngài ở trong một chiều kích hoàn toàn khác và cao hơn thọ tạo. Sự tự do đích thực của con người không phải là sự độc lập tuyệt đối khỏi Chúa (điều đó là bất khả thi), mà là khả năng lựa chọn và hành động theo đúng bản chất và ý muốn mà Chúa định cho. Khi A-đam phạm tội, đó là lựa chọn có thật của ông, nhưng nó không làm Chúa ngạc nhiên hay đẩy kế hoạch của Ngài vào hỗn loạn. Ngay cả sự gian ác của con người cũng nằm trong sự cho phép có chủ ý của Chúa và Ngài có quyền năng dẫn dắt nó đến một kết cục tốt lành theo mục đích của Ngài (Sáng Thế Ký 50:20).
Phao-lô đối diện với câu hỏi hóc búa này trong Rô-ma 9, và cuối cùng ông kết luận với thái độ tôn kính: "Ủa sao! Đồ gốm há có trách bàn tay thợ gốm được sao?" (Rô-ma 9:20). Câu trả lời không nằm ở sự giải thích triết học trọn vẹn, mà nằm ở sự tin cậy và thờ phượng trước một Đức Chúa Trời vĩ đại hơn tâm trí chúng ta.
Giáo lý về Chúa tể trị không phải để tranh luận, mà để biến đổi đời sống chúng ta. Dưới đây là những áp dụng thiết thực:
1. Nền Tảng Cho Sự Bình An Thật: Khi chúng ta tin rằng Chúa đang ngự trị, chúng ta có thể bình an giữa cơn bão tố của cuộc đời. "Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Giê-xu Christ" (Phi-líp 4:7). Sự bình an này không phủ nhận nỗi đau, nhưng đặt nỗi đau trong khung cảnh lớn hơn của sự cai trị yêu thương và khôn ngoan của Chúa.
2. Động Lực Cho Sự Cầu Nguyện Thờ Phượng: Nếu Chúa không tể trị, lời cầu nguyện của chúng ta chỉ là những lời ước nguyện vô vọng vào khoảng không. Nhưng vì Ngài là Chủ Tể, chúng ta cầu nguyện với đức tin rằng Ngài có quyền can thiệp và đáp lời theo ý muốn tốt lành của Ngài. Sự tể trị của Chúa thúc đẩy chúng ta thờ phượng trong tinh thần kính sợ và kinh ngạc. "Lạy Chúa, Đức Chúa Trời chúng tôi, Chúa đáng được vinh hiển, tôn quý và quyền lực; vì Chúa đã dựng nên muôn vật, và ấy là vì ý muốn Chúa mà muôn vật mới có và đã được dựng nên" (Khải Huyền 4:11).
3. Phương Châm Cho Sự Vâng Lời và Tìm Kiếm Ý Muốn Chúa: Đời sống Cơ Đốc không phải là một chuỗi những lựa chọn ngẫu nhiên, mà là hành trình vâng theo sự dẫn dắt của Đấng Chủ Tể. Thay vì lo lắng "điều gì sẽ xảy ra?", chúng ta tập trung vào "Chúa muốn tôi làm gì trong hoàn cảnh này?". "Chớ làm theo ý mình, cũng đừng tìm tư lợi; nhưng vì lòng yêu thương, hãy lấy lòng khiêm nhường mà coi người khác như tôn trọng hơn mình" (Phi-líp 2:3-4). Sự vâng lời trở nên nhẹ nhàng hơn khi chúng ta tin rằng Đấng chúng ta vâng phục là Đấng khôn ngoan và yêu thương tuyệt đối.
4. Sức Mạnh Để Đương Đầu Với Sự Dữ và Đau Khổ: Khi đối diện với tội ác, bệnh tật hay thảm kịch, câu hỏi "Tại sao?" thường trỗi dậy. Giáo lý về sự tể trị không cho chúng ta một câu trả lời cụ thể cho mỗi bi kịch, nhưng cho chúng ta một khung cảnh tin cậy: Đức Chúa Trời không tạo ra sự dữ, nhưng Ngài có quyền tể trị để giới hạn nó, sử dụng nó và cuối cùng chiến thắng nó cho mục đích tốt lành của Ngài. Thập tự giá của Chúa Giê-xu là bằng chứng tối hậu: nơi hành động xấu xa nhất của con người (giết Con Đức Chúa Trời), Chúa đã thực hiện hành động cứu chuộc vĩ đại nhất. Chúng ta có thể tin cậy rằng Ngài cũng sẽ làm điều tương tự, theo cách của Ngài, trong những nỗi đau của chúng ta.
5. Niềm Hy Vọng Vững Chắc Về Tương Lai: Vì Chúa tể trị, chúng ta có thể chắc chắn rằng lời hứa của Ngài về sự trở lại, sự phán xét cuối cùng và trời mới đất mới chắc chắn sẽ thành hiện thực. "Kìa, Ngài ngự giữa những đám mây, mọi mắt sẽ trông thấy, cả đến những kẻ đã đâm Ngài cũng trông thấy" (Khải Huyền 1:7). Sự tể trị đảm bảo rằng lịch sử không phải là một vòng xoáy vô nghĩa, mà đang tiến về một hồi kết vinh quang do chính Chúa định đoạt.
Sự tể trị của Đức Chúa Trời là viên đá góc không thể thiếu của đức tin Cơ Đốc. Nó mô tả một Đức Chúa Trời không phải là một quan sát viên xa cách hay một thế lực bất lực, mà là Vua của muôn vua, Chúa của muôn chúa, Đấng đang tích cực cai trị vũ trụ của Ngài với sự khôn ngoan vô hạn, quyền năng vô biên và tình yêu thương trọn vẹn. Sự tể trị ấy được bày tỏ cách rõ ràng nhất và cá nhân nhất nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng đã từ bỏ địa vị để chịu chết thay cho chúng ta, và nay đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời, nắm giữ mọi quyền bính.
Lời mời gọi dành cho mỗi chúng ta không phải là thấu hiểu mọi khía cạnh của sự tể trị, mà là tin cậy và phó thác. Khi chúng ta quỳ gối tuyên xưng "Chúa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống" (Ma-thi-ơ 16:16), chúng ta cũng đang công nhận Ngài là Chúa Tể trị đời mình. Trong sự tể trị của Ngài, chúng ta tìm thấy nơi ẩn náu an toàn nhất, nguồn bình an sâu xa nhất và niềm hy vọng vững chắc nhất cho hôm nay và mãi mãi về sau.
"Đức Giê-hô-va đã định sẵn lời phán của tôi; Sự tể trị của Ngài ở trên tôi đời đời." (Thi Thiên 119:89)