Tại sao Chúa lại chấp nhận bạo lực khủng khiếp trong Cựu Ước?

Chào mừng bạn đến với bài nghiên cứu chuyên sâu này. Câu hỏi về những sự kiện được mô tả là bạo lực trong Cựu Ước là một trong những thách thức thần học sâu sắc nhất, có thể làm nao lòng cả những tín hữu trưởng thành. Để hiểu được điều này, chúng ta không được xem xét các sự kiện một cách cô lập, nhưng phải đặt chúng trong dòng chảy của toàn bộ câu chuyện Kinh Thánh – câu chuyện về sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời, sự bại hoại trọn vẹn của tội lỗi, và kế hoạch cứu chuộc vĩ đại xuyên suốt lịch sử, đỉnh điểm là Chúa Giê-xu Christ. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá vấn đề qua lăng kính của sự mặc khải tiệm tiến, bản tính không thay đổi của Đức Chúa Trời, và sự ứng nghiệm của luật pháp trong Tin Lành.

Trước khi đi vào các sự kiện cụ thể, chúng ta phải thiết lập nền tảng thần học then chốt: Đức Chúa Trời là thánh khiết. Từ Hebrew cho "thánh" là "qadosh" (קָדוֹשׁ), mang nghĩa cốt lõi là "được biệt riêng ra", "tách khỏi", "khác biệt tuyệt đối". Sự thánh khiết của Ngài không chỉ là đạo đức hoàn hảo, mà là chính bản thể của Ngài. Ê-sai nhìn thấy khải tượng khiến ông kinh khiếp: "Các Sê-ra-phin... kêu lên rằng: Thánh thay, Thánh thay, Thánh thay là Đức Giê-hô-va vạn quân!" (Ê-sai 6:2-3). Sự lặp lại ba lần nhấn mạnh sự thánh khiết trọn vẹn, siêu việt của Ba Ngôi Đức Chúa Trời.

Vì Ngài là thánh khiết tuyệt đối, nên tội lỗi là sự xúc phạm trực tiếp và chết người đến bản tính của Ngài. Tội lỗi không phải là "sai lầm nhỏ" theo quan điểm con người; nó là sự nổi loạn chống lại Đấng Tạo Hóa, là sự làm ô uế chính trật tự và sự sống Ngài đã dựng nên. Sứ đồ Phao-lô sau này giải thích: "Vì tiền công của tội lỗi là sự chết" (Rô-ma 6:23a). Nguyên tắc này đã có từ trong vườn Ê-đen: sự bất tuân dẫn đến sự chết (Sáng-thế Ký 2:17). Mọi sự phán xét trong Cựu Ước đều là sự biểu hiện hợp lý và công bình của nguyên tắc nền tảng này. Đức Chúa Trời không phải là "tàn bạo"; Ngài là Đấng Thánh Khiết, Đấng không thể và sẽ không dung thứ tội lỗi vô tận.

Nhiều sự kiện gây sốc nhất nằm trong sách Giô-suê, khi dân Y-sơ-ra-ên tiến vào Đất Hứa. Mệnh lệnh là "tận diệt" ("cherem" - חֵרֶm) mọi vật trong các thành như Giê-ri-cô (Giô-suê 6:17-21). Từ cherem không chỉ có nghĩa là tiêu diệt; nó mang ý nghĩa thần học sâu sắc hơn: biệt riêng ra hoàn toàn cho Đức Giê-hô-va, hoặc để dâng hiến, hoặc để hủy diệt như của lễ. Nó thể hiện một sự phán xét toàn diện, không có sự thỏa hiệp.

Tại sao lại có mệnh lệnh này? Kinh Thánh cho thấy rõ lý do:

“Ấy chẳng phải vì sự công bình ngươi, hay là vì lòng chánh trực của lòng ngươi mà ngươi sẽ được vào nhận lấy xứ của chúng nó; nhưng ấy là vì sự gian ác của các dân tộc ấy mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đuổi chúng nó ra khỏi trước mặt ngươi.” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 9:5)

Các dân tộc Ca-na-an (như người A-mô-rít) đã đạt đến mức độ gian ác và suy đồi đến cực điểm. Khảo cổ học đã xác nhận các thực hành ghê tởm của họ: thờ lạy hình tượng với sự dâm loạn nghi lễ, tế trẻ em (thiêu con cái mình cho thần Mo-lóc - Lê-vi Ký 18:21), đồng tính luyến ái, loạn luân, và bạo lực tàn ác (Lê-vi Ký 18, 20). Đức Chúa Trời đã kiên nhẫn chờ đợi hơn 400 năm (Sáng-thế Ký 15:16), nhưng sự đoán phạt cuối cùng đã đến. Hơn nữa, nếu Y-sơ-ra-ên không tận diệt họ, chính sự thờ hình tượng và sự gian ác ấy sẽ như một thứ "vi khuẩn tâm linh" làm ô uế và hủy diệt Y-sơ-ra-ên – điều đã xảy ra sau này, như các sách Các Quan Xét và Các Vua ghi lại.

1. Trận Lụt (Sáng-thế Ký 6-9): Đây là sự phán xét toàn cầu đầu tiên. Kinh Thánh mô tả: "Đức Giê-hô-va thấy sự hung ác của loài người trên mặt đất rất nhiều, và các ý tưởng của lòng họ chỉ là xấu luôn" (Sáng-thế Ký 6:5). Cụm từ "chỉ là xấu luôn" trong tiếng Hebrew ("raq ra' kol hayyom") nhấn mạnh sự bại hoại toàn diện và liên tục. Tuy nhiên, ngay trong sự phán xét, ân điển vẫn hiện diện. Đức Chúa Trời bảo tồn Nô-ê và gia đình ông, cung cấp phương tiện cứu chuộc (chiếc tàu). Đây là một khuôn mẫu xuyên suốt Kinh Thánh: phán xét đi kèm với con đường giải cứu.

2. Sô-đôm và Gô-mô-rơ (Sáng-thế Ký 18-19): Đức Chúa Trời không vội vàng hủy diệt. Ngài tuyên bố: "Tiếng kêu oan về Sô-đôm và Gô-mô-rơ thật là quá, tội lỗi các thành đó thật là trọng" (Sáng-thế Ký 18:20). Ngài còn hạ mình để thương lượng với Áp-ra-ham, chấp nhận sẽ tha thứ nếu tìm được mười người công bình (câu 32). Sự kiện này cho thấy sự phán xét của Đức Chúa Trời không hề tùy tiện; nó là phản ứng công bình sau một quá trình dài chịu đựng và cho cơ hội ăn năn.

3. Lời Tiên Tri về Các Dân Tộc: Các tiên tri như Ê-sai, Giê-rê-mi, A-mốt không chỉ tuyên bố sự phán xét trên Y-sơ-ra-ên và Giu-đa, mà còn trên các dân ngoại như A-si-ri, Ba-by-lôn, Mô-áp... Lý do luôn là tội ác, sự kiêu ngạo và sự áp bức họ gây ra (xem A-mốt 1-2). Đức Chúa Trời là Quan Xét của mọi dân tộc.

Đây là chìa khóa trung tâm để giải thích sự khác biệt giữa Cựu Ước và Tân Ước. Đức Chúa Trời đã mặc khải chính Ngài và ý muốn Ngài một cách từ từ, phù hợp với sự hiểu biết của con người trong từng giai đoạn lịch sử. Trong thời Cựu Ước, dân sự Chúa sống giữa một thế giới tà giáo và bạo lực tột độ. Đức Chúa Trời đã dùng những hình thức và ngôn ngữ mà họ có thể hiểu được để dạy dỗ họ về sự nghiêm trọng của tội lỗi và sự thánh khiết của Ngài.

Tuy nhiên, Cựu Ước luôn hướng về một giải pháp cuối cùng, vĩ đại hơn. Các của lễ chuộc tội chỉ là "bóng" của điều thiện hảo sẽ đến (Hê-bơ-rơ 10:1). Tiên tri Ê-sai đã nói về Đầy Tớ Chịu Khổ sẽ gánh lấy sự hình phạt thay cho dân sự (Ê-sai 53). Sự ứng nghiệm trọn vẹn là Chúa Giê-xu Christ.

Trong Chúa Giê-xu, chúng ta thấy bản tính đầy đủ của Đức Chúa Trời: "Ai đã thấy Ta, tức là đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Chúa Giê-xu bày tỏ Đức Chúa Trời là tình yêu (1 Giăng 4:8). Nhưng Ngài cũng không phủ nhận sự thánh khiết và phán xét của Đức Chúa Trời. Chính Ngài đã nói về sự phán xét đời đời (Ma-thi-ơ 25:41) và thanh tẩy đền thờ với sự thạnh nộ (Giăng 2:13-17). Điểm thay đổi căn bản là: Trong Cựu Ước, sự phán xét thường được thi hành trong lịch sử để bảo vệ dân giao ước vật lý (Y-sơ-ra-ên). Trong Tân Ước, sự phán xét cuối cùng được trì hoãn để ban cơ hội ăn năn cho toàn thế giới, và chính Chúa Giê-xu đã gánh chịu sự phán xét đó thay cho tất cả những ai tin.

Thập tự giá là nơi câu hỏi của chúng ta được trả lời một cách đầy đủ và thảm khốc nhất. Tại đó, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và tình yêu của Ngài gặp nhau. Sự thánh khiết đòi hỏi sự trừng phạt tội lỗi. Tình yêu tìm kiếm sự cứu rỗi cho tội nhân. Chúa Giê-xu, Con Đức Chúa Trời, đã trở nên "cherem" thay cho chúng ta. Ngài bị "tận diệt" và "biệt riêng ra" khỏi Đức Chúa Cha để chúng ta được phục hòa. Sự phán xét khủng khiếp mà tội lỗi chúng ta đáng phải chịu đã đổ trên Ngài. Vì vậy, Đức Chúa Trời không phải là Đấng thích bạo lực, mà là Đấng đã tự nguyện hứng chịu bạo lực của sự phán xét thay cho kẻ thù của Ngài (Rô-ma 5:8, 10).

1. Hiểu Đúng về Tội Lỗi: Cựu Ước nhắc chúng ta rằng tội lỗi không phải là chuyện nhỏ. Nó là vấn đề chết người, đáng bị sự phán xét thánh khiết của Đức Chúa Trời. Điều này khiến chúng ta có cái nhìn nghiêm túc về tội lỗi trong đời sống mình và trân quý hơn sự tha thứ trong Chúa Giê-xu.

2. Sống Trong Sự Kính Sợ và Biết Ơn: Mỗi ngày chúng ta sống dưới ân điển là một ngày Đức Chúa Trời đang kiên nhẫn, "chẳng muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn" (2 Phi-e-rơ 3:9). Sự kính sợ Đức Chúa Trời không phải là nỗi sợ hãi mù quáng, mà là lòng tôn kính sâu xa trước sự thánh khiết của Ngài và lòng biết ơn vô hạn vì đã thoát khỏi sự phán xét nhờ Đấng Christ.

3. Rao Giảng Tin Lành với Sự Khẩn Trương và Thương Xót: Biết rằng sự phán xét cuối cùng là có thật, chúng ta được thúc đẩy để chia sẻ Tin Lành – con đường giải thoát duy nhất – với lòng thương xót và khẩn trương. Chúng ta không kết án thế gian, nhưng chỉ ra Đấng đã gánh chịu sự kết án thay cho họ.

4. Tìm Kiếm Sự Thánh Khiết: Lời kêu gọi "Hãy nên thánh, vì ta là thánh" (Lê-vi Ký 11:44) vẫn còn nguyên giá trị trong Tân Ước (1 Phi-e-rơ 1:16). Sự hiểu biết về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời thôi thúc chúng ta từ bỏ tội lỗi và theo đuổi sự thánh khiết trong nếp sống hằng ngày, không phải để được cứu, mà vì đã được cứu.

Các sự kiện trong Cựu Ước không phải là bằng chứng cho một vị thần độc ác, mà là một hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ về sự khủng khiếp của tội lỗi và sự nghiêm trọt của việc chống lại Đấng Thánh Khiết. Chúng chỉ cho chúng ta thấy chúng ta đáng bị đoán phạt đến mức nào. Nhưng toàn bộ Kinh Thánh, từ Sáng-thế Ký đến Khải-huyền, kể một câu chuyện duy nhất: Đức Chúa Trời thánh khiết tìm cách cứu chuộc một nhân loại đã sa ngã. Cựu Ước cho thấy vấn đề (tội lỗi) và bóng dáng của giải pháp (các của lễ, các tiên tri). Tân Ước công bố giải pháp trọn vẹn: Chúa Giê-xu Christ.

Khi đối diện với những phân đoạn khó, thay vì nghi ngờ lòng nhân từ của Đức Chúa Trời, chúng ta hãy nhìn lên thập tự giá. Tại đó, chúng ta thấy được sự công bình và tình yêu của Ngài được thỏa mãn cách trọn vẹn. Sự phán xét khủng khiếp nhất đã đổ trên Con Một của Ngài, để bất cứ ai tin nhận đều không bị hủy diệt đời đời, nhưng được sự sống vĩnh phúc. Đó là trung tâm của đức tin Tin Lành chúng ta.