Tại Sao Chúa Giê-su Gọi Người Pha-ri-si Là Mồ Mả Quét Vôi?
Trong sứ mạng công khai của mình, Chúa Giê-su Christ thường xuyên có những cuộc đối đầu đầy kịch tính với giới lãnh đạo tôn giáo đương thời, đặc biệt là những người Pha-ri-si và thầy thông giáo. Một trong những lời tuyên bố gay gắt và giàu hình ảnh nhất của Ngài được tìm thấy trong Ma-thi-ơ 23:27: “Khốn cho các ngươi, thầy thông giáo và người Pha-ri-si, là kẻ giả hình! Vì các ngươi giống như mồ mả quét vôi, bề ngoài trông tốt đẹp, nhưng ở trong thì đầy xương người chết và mọi thứ ô uế.” Lời phán này không chỉ là một sự quở trách; nó là một phép chẩn đoán thần học sâu sắc về tình trạng tâm linh của một hệ thống tôn giáo đã đánh mất cốt lõi của mình. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá bối cảnh, ý nghĩa văn hóa, ngôn ngữ nguyên thủy và những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay từ hình ảnh đầy sức mạnh này.
Để hiểu trọn vẹn câu 27, chúng ta phải đặt nó trong toàn bộ bối cảnh của Ma-thi-ơ chương 23. Đây là chương ghi lại bài giảng công khai cuối cùng của Chúa Giê-su trước các môn đồ và dân chúng, trực tiếp đối mặt với giới lãnh đạo tôn giáo. Chương này mở đầu bằng lời cảnh báo dân chúng và môn đồ đừng noi theo “công việc” của những người Pha-ri-si (câu 3), vì họ nói mà không làm. Sau đó, Chúa Giê-su liệt kê bảy lời “Khốn cho” (câu 13, 15, 16, 23, 25, 27, 29), mỗi lời vạch trần một khía cạnh cụ thể của sự giả hình và lạc giáo.
Lời “khốn cho” thứ sáu, nơi có hình ảnh “mồ mả quét vôi”, là một đỉnh điểm của sự so sánh. Nó không chỉ nói về sự thiếu sót mà về một sự nghịch lý chết người: một vẻ ngoài hấp dẫn che đậy một thực tại thối nát. Sự so sánh này mang tính công kích sâu sắc trong văn hóa Do Thái, và để hiểu nó, chúng ta phải đi vào tập tục và luật pháp liên quan đến sự ô uế.
Theo luật pháp Môi-se trong Cựu Ước, việc chạm vào mồ mả hoặc xương người chết khiến một người bị ô uế về nghi lễ trong bảy ngày (Dân Số Ký 19:16). Sự ô uế này ngăn cản họ tham gia vào các nghi lễ thờ phượng tại đền thờ. Vì vậy, vào mỗi mùa lễ lớn, như Lễ Vượt Qua, khi có hàng ngàn người hành hương về Giê-ru-sa-lem, người ta có tập tục “quét vôi” (phủ một lớp vôi trắng) lên các ngôi mộ nằm dọc đường.
Mục đích là rất thiết thực và tốt đẹp: để những người hành hương, đặc biệt là những người từ xa đến, có thể dễ dàng nhận ra và tránh xa những ngôi mộ, kẻo họ vô tình chạm phải và trở nên ô uế, không thể dự lễ. Ngôi mộ được quét vôi trông sạch sẽ, tươi sáng, thậm chí đẹp đẽ dưới ánh mặt trời. Nhưng bản chất bên trong của nó không hề thay đổi: nó vẫn là nơi chứa đựng sự chết chóc và ô uế.
Chúa Giê-su sử dụng hình ảnh quen thuộc này để vạch trần một thực tại tâm linh. Người Pha-ri-si, với sự tuân giữ tỉ mỉ các nghi thức bề ngoài, sự cầu nguyện công khai, và việc thể hiện lòng mộ đạo, giống như những ngôi mộ được quét vôi. Họ “bề ngoài trông tốt đẹp” (công bình) trước mặt người ta, nhưng bên trong, trong tấm lòng và động cơ, họ lại đầy dẫy sự “ô uế” tâm linh: kiêu ngạo, tham lam, vị kỷ và thiếu công bình thật (Ma-thi-ơ 23:25-26, 28).
Phân tích từ ngữ Hy Lạp trong phân đoạn này càng làm sáng tỏ lời quở trách của Chúa:
- “Quét vôi” (κρασπέδῳ - từ gốc κονιάω, koniaō): Động từ này có nghĩa là phủ thạch cao, trát vữa, hoặc quét vôi trắng. Hành động này mang tính chất tạm thời, chỉ thay đổi bề mặt, không hề biến đổi bản chất bên trong.
- “Tốt đẹp” (ὡραῖος, hōraios): Từ này không chỉ có nghĩa là “đẹp” mà còn mang hàm ý “đúng lúc, tươi tốt, hấp dẫn”. Vẻ ngoài của họ có sức lôi cuốn, trông rất “thuộc linh” và “đúng đắn”.
- “Đầy” (γέμω, gemō): Có nghĩa là “chứa đầy, nhồi nhét, chất đống”. Nó diễn tả một tình trạng tràn ngập, không còn chỗ trống.
- “Ô uế” (ἀκαθαρσία, akatharsia): Từ này trong Tân Ước thường chỉ sự ô uế về mặt đạo đức và tâm linh, bao gồm mọi hình thức tội lỗi tà ác (Ga-la-ti 5:19-21). Nó đối lập trực tiếp với sự thánh sạch và trong sạch mà Đức Chúa Trời đòi hỏi.
Sự tương phản được Chúa Giê-su thiết lập rất rõ: BỀ NGOÀI (τὸ ἔξωθεν) đối lại với BÊN TRONG (τὸ ἐντός). Người Pha-ri-si đã đảo ngược trật tự của Đức Chúa Trời. Họ chú trọng vào việc làm sạch bề ngoài (chén đĩa, thân thể, hành vi công khai) trong khi lòng lại đầy sự cướp bóc và tự buông thả (Ma-thi-ơ 23:25). Đây chính là cốt lõi của sự “giả hình” (ὑπόκρισις, hupokrisis) – một từ trong tiếng Hy Lạp dùng để chỉ diễn viên đeo mặt nạ trên sân khấu.
Lời quở trách này của Chúa Giê-su không phải là điều mới mẻ, mà tiếp nối dòng chảy cảnh báo của các tiên tri trong Cựu Ước. Chẳng hạn, tiên tri Ê-sai đã nói thay Đức Giê-hô-va: “Vì dân nầy chỉ lấy miệng tới gần ta, lấy môi miếng tôn ta, mà lòng chúng nó cách xa ta lắm” (Ê-sai 29:13). Chúa Giê-su chính trích dẫn lời này để vạch trần sự giả hình của họ (Ma-thi-ơ 15:7-9).
Xuyên suốt chức vụ mình, Chúa Giê-su luôn nhấn mạnh đến tấm lòng. Trong Bài Giảng Trên Núi, Ngài dạy về sự giết người và ngoại tình bắt nguồn từ trong lòng (Ma-thi-ơ 5:21-22, 27-28). Ngài phán rằng cái làm cho người ta ô uế không phải là đồ ăn từ bên ngoài vào, mà là những điều xấu từ trong lòng tuôn ra (Mác 7:14-23). Hình ảnh “mồ mả quét vôi” là một minh họa đắt giá và đầy cảm xúc cho nguyên tắc thần học căn bản này. Nó cho thấy sự nguy hiểm của một tôn giáo chỉ có hình thức mà thiếu quyền năng biến đổi (2 Ti-mô-thê 3:5).
Lời cảnh báo về “mồ mả quét vôi” vang vọng xuyên suốt mọi thời đại, nhắm thẳng vào khuynh hướng tự nhiên của con người muốn tô vẽ bề ngoài. Dưới đây là một số áp dụng thiết thực:
1. Tự Xét Lòng Mình Trước Chúa: Câu hỏi quan trọng nhất không phải là “Tôi trông có vẻ ngoan đạo không?” mà là “Tấm lòng tôi thế nào trước mặt Chúa?” (I Sa-mu-ên 16:7). Chúng ta cần thường xuyên cầu xin Chúa dò xét lòng mình, phơi bày những khu vực “ô uế” thầm kín của sự kiêu ngạo, ganh ghét, giả dối hay ham muốn xác thịt (Thi Thiên 139:23-24).
2. Tập Trung Vào Sự Biến Đổi Bên Trong Bởi Thánh Linh: Cơ Đốc giáo chân chính không bắt đầu bằng những quy tắc bề ngoài, mà bằng sự tái sinh bên trong (Giăng 3:3). Công việc của chúng ta là vâng phục và hợp tác với Đức Thánh Linh để Ngài sản sinh trái của Thánh Linh (tình yêu thương, vui mừng, bình an...) từ bên trong ra ngoài (Ga-la-ti 5:22-23). Sự thánh khiết thật là kết quả của đời sống được Đấng Christ ngự trị.
3. Sống Chân Thật Trong Cộng Đồng: Thay vì cố gắng trình diễn một hình ảnh hoàn hảo, chúng ta được kêu gọi xưng tội với nhau và cầu nguyện cho nhau để được lành mạnh (Gia-cơ 5:16). Sự chân thật về những cuộc đấu tranh và yếu đuối của mình (trong sự khôn ngoan) phá vỡ lớp vôi giả hình và cho phép ân điển Chúa tuôn chảy.
4. Đề Phòng Tinh Thần Chủ Nghĩa Hình Thức: Chúng ta cần cảnh giác với việc đánh đồng sự trưởng thành thuộc linh với việc tham dự nhiều buổi nhóm, đọc nhiều chương Kinh Thánh, hay phục vụ nhiều việc. Những việc đó là tốt, nhưng chúng phải là kết quả của mối tương gối sống động với Chúa, chứ không phải là bộ quy tắc để tự tô vẽ sự công bình cho mình.
5. Hướng Về Thập Tự Giá – Giải Pháp Duy Nhất: Hình ảnh “mồ mả quét vôi” cuối cùng dẫn chúng ta đến thập tự giá. Con người không thể tự mình thay đổi bản chất ô uế bên trong. Chỉ có huyết của Chúa Giê-su Christ mới có thể “rửa sạch mọi tội chúng ta” (1 Giăng 1:7) và ban cho chúng ta một tấm lòng mới, một linh mới (Ê-xê-chi-ên 36:26). Sự công bình mà chúng ta cần không phải đến từ sự tuân giữ luật pháp bên ngoài, mà là sự công bình của Đức Chúa Trời được ban cho bởi đức tin nơi Đấng Christ (Phi-líp 3:9).
Lời Chúa Giê-su gọi người Pha-ri-si là “mồ mả quét vôi” là một lời cảnh cáo nghiêm khắc và đầy tình yêu thương, nhắm vào cội rễ của mọi tôn giáo hình thức: sự tách rời giữa vẻ ngoài đạo đức và thực tại bên trong của tấm lòng. Nó vạch trần sự vô ích và sự lừa dối chết người của việc cố gắng làm đẹp lòng Chúa bằng những việc làm bề ngoài trong khi lòng còn xa cách Ngài.
Đối với mỗi chúng ta ngày nay, lời này mời gọi một cuộc kiểm nghiệm tâm linh chân thành. Chúa Giê-su không kêu gọi chúng ta quét vôi lên những ngôi mộ cũ, mà kêu gọi chúng ta nhận biết mình đã chết trong tội lỗi và cần được Ngài ban cho sự sống mới. Ơn giải cứu duy nhất khỏi tình trạng “mồ mả quét vôi” là tin cậy nơi Đấng Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết và có thể biến đổi tấm lòng chai đá, ô uế của chúng ta trở nên đền thờ sống động và thánh sạch của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19). Hãy để cho Ngài, chứ không phải bàn tay con người, tạo nên nơi chúng ta một vẻ đẹp thánh khiết thật sự, từ bên trong tỏa ra ngoài.