Sự Khác Biệt Giữa Giáo Sĩ và Giáo Dân Theo Kinh Thánh
Trong đời sống Hội Thánh ngày nay, thuật ngữ "giáo sĩ" (clergy) và "giáo dân" (laity) thường được sử dụng để phân biệt giữa những người phục vụ chuyên nghiệp, toàn thời gian với phần còn lại của tín hữu. Tuy nhiên, sự phân chia này có thực sự phản ánh quan điểm của Kinh Thánh Tân Ước hay không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các văn bản gốc để tìm hiểu sự kêu gọi, chức vụ và mối quan hệ giữa tất cả các tín hữu trong thân thể của Đấng Christ, từ đó rút ra những nguyên tắc thực tiễn cho Hội Thánh đương đại.
Để hiểu đúng, trước hết chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc của Tân Ước.
- "Giáo dân" (Laity): Từ này bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp "laos" (λαός), đơn giản có nghĩa là "dân", "dân chúng". Trong bối cảnh Kinh Thánh, "laos" thường chỉ "dân sự của Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 2:9-10). Như vậy, về mặt từ nguyên, tất cả tín hữu đều là "giáo dân" - tức là thành phần của dân sự được Chúa chọn.
- "Giáo sĩ" (Clergy): Từ này xuất phát từ tiếng Hy Lạp "kleros" (κλῆρος), có nghĩa là "phần", "sản nghiệp", hay "di sản". Trong 1 Phi-e-rơ 5:3, các trưởng lão được khuyên không nên "lấy quyền mà cai trị kleros" (những người được giao phó), ở đây được dịch là "kẻ Chúa giao phó cho anh em". Cách dùng này cho thấy "kleros" ban đầu không chỉ một nhóm người có chức vụ, mà chỉ toàn thể hội chúng - sản nghiệp của Chúa.
Ngay từ nguồn gốc ngôn ngữ, chúng ta thấy Tân Ước không thiết lập một sự phân chia đẳng cấp cứng nhắc giữa hai nhóm. Thay vào đó, toàn thể Hội Thánh là dân sự (laos) và là di sản (kleros) của Đức Chúa Trời. Sự phân biệt chính nằm ở chức vụ (διακονία - diakonia) và ơn gọi (κλήσις - klēsis) cụ thể, chứ không phải ở thân phận hay giá trị thuộc linh.
Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã trình bày giáo lý then chốt về Hội Thánh như một thân thể (1 Cô-rinh-tô 12:12-27) và một ngôi nhà thiêng liêng được xây dựng bởi các chức vụ khác nhau (Ê-phê-sô 2:19-22; 4:11-16).
"Vả, như trong một thân thể chúng ta có nhiều chi thể, và các chi thể không làm một việc giống nhau, thì cũng vậy, chúng ta là nhiều người mà hiệp nên một thân thể trong Đấng Christ, và hết thảy chúng ta đều là các chi thể của nhau. Vì chúng ta có các sự ban cho khác nhau, tùy theo ơn đã ban cho chúng ta..." (Rô-ma 12:4-6a).
Đoạn Kinh Thánh trên xóa nhòa mọi ranh giới cứng nhắc. Tất cả đều là "chi thể". Sự khác biệt là về chức năng, không phải về địa vị thuộc linh cao hơn. Mắt không thể nói với tay rằng "ta không cần đến ngươi" (1 Cô-rinh-tô 12:21). Điều này áp dụng trực tiếp vào cách chúng ta xem xét mối quan hệ giữa các mục sư, truyền đạo và các tín hữu phục vụ trong các lãnh vực khác.
Các Chức Vụ Được Ban Cho: Trong Ê-phê-sô 4:11, Phao-lô liệt kê những món quà (chức vụ) Chúa ban cho Hội Thánh: "Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin Lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư". Mục đích của các chức vụ đặc biệt này không phải để thay thế hay độc quyền công việc, mà là "để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức vụ, và gây dựng thân thể Đấng Christ" (câu 12). Nói cách khác, chức vụ của "giáo sĩ" (theo nghĩa mục sư, giáo sư) là trang bị và dạy dỗ để toàn thể "giáo dân" (tức tất cả thánh đồ) có thể thi hành chức vụ của mình cách hiệu quả.
Đây có lẽ là chân lý quan trọng nhất phá đổ bức tường ngăn cách giả tạo giữa "giáo sĩ" và "giáo dân". Toàn bộ Tân Ước tuyên bố rằng mọi người tin Chúa Giê-xu đều được gia nhập vào chức tế lễ nhà vua và thầy tế lễ thánh.
"Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời, hầu cho anh em rao giảng nhân đức của Đấng đã gọi anh em ra khỏi nơi tối tăm, đến nơi sáng láng lạ lùng của Ngài" (1 Phi-e-rơ 2:9).
"Đấng yêu thương chúng ta, đã lấy huyết mình rửa sạch chúng ta khỏi tội lỗi, và làm cho chúng ta nên nước Ngài, và thầy tế lễ cho Đức Chúa Trời là Cha Ngài!..." (Khải Huyền 1:5-6).
Trong Cựu Ước, chỉ có dòng dõi A-rôn mới có thể làm thầy tế lễ, và họ đứng làm trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân sự. Nhưng nhờ sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu, bức màn trong đền thánh đã xé ra (Ma-thi-ơ 27:51), mở đường cho mọi tín hữu trực tiếp đến với Đức Chúa Trời. Chúng ta đều có đặc quyền dâng lên Chúa những của lễ thuộc linh (Rô-ma 12:1), cầu thay cho người khác, và rao truyền Phúc Âm. Điều này đặt mỗi tín hữu vào một vị trí phục vụ thiêng liêng trực tiếp, không cần một tầng lớp trung gian nào ngoài Đấng Christ.
Vậy, nếu tất cả đều là chi thể, đều là thầy tế lễ, thì có sự khác biệt thực tế nào không? Câu trả lời là có, nhưng sự khác biệt này nằm ở ba phương diện chính:
1. Ơn Gọi và Sự Chuẩn Bị Đặc Biệt: Kinh Thánh cho thấy Đức Chúa Trời kêu gọi và ban ơn đặc biệt cho một số người vào chức vụ giảng dạy, chăn bầy và lãnh đạo (1 Ti-mô-thê 3:1-7; Tít 1:5-9). Đây là một sự kêu gọi rõ ràng, thường đi kèm với những phẩm tính đạo đức và khả năng giáo lý được kiểm chứng. Chức vụ này đòi hỏi sự "chuyên tâm" (Công vụ 6:4) vào việc cầu nguyện và rao giảng Lời Chúa.
2. Sự Bổ Nhiệm và Tính Chính Thống: Các trưởng lão/mục sư không tự lập mình. Họ được Hội Thánh địa phương nhận biết ơn gọi và bổ nhiệm dưới sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh (Công vụ 14:23; 20:28). Sự bổ nhiệm này mang tính chính thức và công nhận, nhằm bảo vệ Hội Thánh khỏi giáo lý sai lạc và duy trì trật tự (1 Ti-mô-thê 5:17-22).
3. Trách Nhiệm và Phạm Vi Công Tác: Người giữ chức vụ mục sư/trưởng lão có trách nhiệm nặng nề hơn trong việc "chăn bầy của Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 5:2), "giảng dạy" (1 Ti-mô-thê 5:17) và "coi sóc" (Hê-bơ-rơ 13:17) phần hồn của tín hữu. Họ sẽ chịu sự phán xét nghiêm khắc hơn về cách thi hành chức vụ (Gia-cơ 3:1). Trong khi đó, trách nhiệm của mỗi tín hữu là phát triển và sử dụng ân tứ Chúa ban (dù là dạy dỗ, phục vụ, khích lệ, bố thí, v.v.) để gây dựng Hội Thánh tại nơi mình sống và làm việc (Rô-ma 12:6-8).
Từ những nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta có thể rút ra các bài học thực tiễn:
Đối với những người được kêu gọi vào chức vụ mục sư, truyền đạo (thường được gọi là "giáo sĩ"):
- Phải nhớ mình là "đầy tớ" (διάκονος - diakonos) chứ không phải ông chủ. Mẫu mực là Chúa Giê-xu, Đấng đến để hầu việc (Ma-thi-ơ 20:25-28).
- Tránh tinh thần độc tài, trịch thượng. Quyền hành trong Hội Thánh là để phục vụ, không phải để thống trị (1 Phi-e-rơ 5:3).
- Chức vụ chính là trang bị các thánh đồ, chứ không phải làm thay mọi việc. Hãy tin cậy Đức Thánh Linh hành động trong mọi tín hữu và tạo cơ hội cho họ phục vụ.
- Sống gương mẫu và khiêm nhường, luôn nhớ mình cũng chỉ là một chi thể trong thân thể, cần đến các chi thể khác.
Đối với mọi tín hữu (thường được gọi là "giáo dân"):
- Xác định rõ: bạn không phải là khán giả. Bạn là thầy tế lễ, là chi thể tích cực. Hãy chủ động tìm kiếm và sử dụng ân tứ Chúa ban.
- Tôn trọng, vâng phục và hỗ trợ những người lãnh đạo thuộc linh mà Chúa đặt để (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng với tinh thần biện biệt, "hãy thử cho biết các thần có phải đến từ Đức Chúa Trời chăng" (1 Giăng 4:1).
- Hiểu rằng chức vụ của bạn không giới hạn trong bốn bức tường nhà thờ. Nơi làm việc, trường học, gia đình, xóm giềng chính là chiến trường để bạn thi hành chức vụ tư tế của mình qua lời nói, việc làm và đời sống chứng nhân.
- Đừng ỷ lại vào mục sư. Hãy tự mình học Lời Chúa, nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện, và chịu trách nhiệm về sự tăng trưởng thuộc linh của mình và gia đình mình.
Kinh Thánh không xây dựng một hệ thống phân cấp tôn giáo với một tầng lớp "giáo sĩ" có đặc quyền thuộc linh tách biệt khỏi đám đông "giáo dân" thụ động. Thay vào đó, Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh sống động về một thân thể hiệp một trong sự đa dạng. Có sự khác biệt về chức năng, ơn gọi và trách nhiệm, nhưng không có sự khác biệt về giá trị, phẩm giá hay khả năng tiếp cận với Đức Chúa Trời.
Chúa Giê-xu Christ là Đầu duy nhất của Hội Thánh. Dưới Ngài, mỗi chúng ta, dù được kêu gọi làm mục sư toàn thời gian hay làm chứng cho Chúa nơi công sở, đều quan trọng và cần thiết. Mô hình Kinh Thánh mời gọi chúng ta từ bỏ tư duy "giáo sĩ là diễn viên, giáo dân là khán giả", để bước vào một sự hiệp tác thánh, nơi mỗi người đều tích cực dùng ân tứ Chúa ban để gây dựng nhau và rao truyền Phúc Âm cho thế giới hư mất. Khi hiểu và sống đúng theo nguyên tắc này, Hội Thánh sẽ thực sự trở nên một thân thể mạnh mẽ, linh hoạt và đầy năng quyền của Đức Thánh Linh.