Lịch sử Chúa Giê-su có thật trong lịch sử là ai?

Trong một thời đại mà chủ nghĩa hoài nghi thường đặt dấu hỏi về mọi sự, câu hỏi về tính lịch sử của Chúa Giê-su không chỉ là vấn đề học thuật mà còn là nền tảng của đức tin Cơ Đốc. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tin rằng đức tin của mình không dựa trên những truyền thuyết mơ hồ, mà trên một nhân vật lịch sử có thực, Đấng đã bước vào dòng chảy thời gian, chịu chết và sống lại, để ban sự cứu rỗi cho nhân loại. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Chúa Giê-su từ góc độ lịch sử, dựa trên các nguồn tư liệu Kinh Thánh và ngoài Kinh Thánh, đồng thời khám phá ý nghĩa sâu xa của sự kiện "Ngôi Lời đã trở nên xác thịt" (Giăng 1:14).

Mặc dù Tân Ước là nguồn tư liệu chính và đầy đủ nhất về Chúa Giê-su, các sử gia không thuộc Cơ Đốc giáo đương thời cũng có những ghi chép quan trọng, gián tiếp xác nhận sự tồn tại của Ngài và tác động của Ngài trong thế kỷ thứ nhất.

• Flavius Josephus (khoảng 37-100 SCN): Sử gia Do Thái này đã hai lần đề cập đến Chúa Giê-su. Trong tác phẩm Cổ Tích Do Thái (Antiquities of the Jews), Quyển 18, Chương 3, Đoạn 3, có một đoạn văn nổi tiếng (được gọi là Testimonium Flavianum): "Vào lúc này có Chúa Giê-su, một người khôn ngoan... Ông đã thực hiện những việc làm kỳ diệu, và là thầy dạy của những người tiếp nhận chân lý với niềm vui... Ông là Đấng Christ... Pilate đã kết án ông ta đóng đinh vào thập tự giá... Và bộ tộc những người Cơ Đốc, được đặt tên theo ông, đã không hề biến mất cho đến ngày nay." Dù có thể đã bị các thư ký Cơ Đốc sao chép lại và chỉnh sửa đôi chút, phần lớn các học giả công nhận rằng Josephus đã thực sự viết về Chúa Giê-su, xác nhận việc Ngài bị Pilate đóng đinh và sự tồn tại của các tín đồ.
• Cornelius Tacitus (khoảng 56-120 SCN): Sử gia La Mã này, trong tác phẩm Biên Niên Sử (Annals), khi viết về vụ hỏa hoạn lớn ở Rome dưới thời Nero, đã đổ lỗi cho những người Cơ Đốc và đề cập đến nguồn gốc của họ: "Tên gọi của họ bắt nguồn từ Christus, người đã chịu hình phạt cực hình dưới thời Tiberius bởi quan tổng đốc của chúng ta là Pontius Pilatus" (Annals 15.44). Ghi chép này xác nhận độc lập rằng Chúa Giê-su (Christus) đã bị Pilate đóng đinh dưới triều đại Tiberius Caesar.
• Pliny the Younger (khoảng 61-113 SCN): Trong một lá thư gửi Hoàng đế Trajan, Pliny, với tư cách là thống đốc tỉnh Bithynia, mô tả các hoạt động của người Cơ Đốc: họ hát thánh ca cho Đấng Christ "như cho một vị thần" và cam kết không phạm tội gian lận, trộm cắp, ngoại tình. Điều này cho thấy sự tôn thờ Chúa Giê-su như một nhân vật thần thánh đã lan rộng đến Tiểu Á chỉ vài thập kỷ sau sự kiện Phục Sinh.
• Suetonius (khoảng 69-122 SCN): Ông đề cập đến việc Hoàng đế Claudius "trục xuất những người Do Thái gây rối tại Rome, liên tục gây náo loạn dưới sự xúi giục của Chrestus" (Cuộc Đời Claudius 25.4). Nhiều học giả cho rằng "Chrestus" là cách viết sai hoặc biến thể của "Christus," ám chỉ đến những cuộc tranh cãi về Đấng Christ trong cộng đồng Do Thái tại Rome.

Các nguồn sử liệu này, dù ngắn gọn và đôi khi mang tính thù địch, đã cùng nhau vẽ nên một bức tranh phù hợp với các sách Phúc Âm: Có một người tên là Giê-su (Christus), sống vào đầu thế kỷ thứ nhất, bị Pontius Pilate đóng đinh, và những người theo Ngài (gọi là Cơ Đốc nhân) đã lan truyền sự thờ phượng Ngài khắp Đế chế La Mã.

Các sách Phúc Âm không chỉ là tài liệu tôn giáo mà còn là những tư liệu lịch sử đáng tin cậy, được viết trong vòng một đến hai thế hệ sau các sự kiện, bởi các nhân chứng hoặc những người thân cận với nhân chứng. Chúng chứa đựng những chi tiết lịch sử, địa lý, văn hóa chính xác đến kinh ngạc.

1. Bối Cảnh Lịch Sử và Địa Lý Chính Xác: Các sách Phúc Âm đề cập chính xác đến các nhân vật lịch sử như Hoàng đế Tiberius Caesar (Lu-ca 3:1), Pontius Pilate, Herod Antipas, Caiaphas (thầy tế lễ thượng phẩm). Các địa điểm như Bethesda (Giăng 5:2), Siloam (Giăng 9:7), và Gô-gô-tha đều đã được khảo cổ học xác nhận. Sự kiện điều tra dân số dưới thời Quirinius (Lu-ca 2:2) từng bị nghi ngờ, nhưng các phát hiện khảo cổ gần đây về các sắc lệnh điều tra dân số theo định kỳ của La Mã đã củng cố tính xác thực của chi tiết này.

2. Tính Chất Của Các Sách Phúc Âm: Phúc Âm Giăng tuyên bố rõ mục đích: "Những điều ấy đã được chép, để các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và để khi các ngươi tin, thì nhờ danh Ngài mà được sự sống" (Giăng 20:31). Mục đích này không loại trừ tính lịch sử, mà dựa trên nó. Các tác giả ký thuật lại những sự kiện có thật để dẫn người đọc đến đức tin. Sử gia Lu-ca mở đầu sách Phúc Âm của mình bằng cách khẳng định: "Vì có nhiều kẻ dốc lòng chép sử về những sự đã làm nên trong chúng ta, theo như các người chứng kiến từ lúc đầu và trở nên người giảng đạo đã truyền lại cho chúng ta. Vậy, sau khi đã xét kỹ càng từ đầu mọi sự ấy, tôi cũng tưởng nên theo thứ tự viết mà tỏ ra cho ngươi" (Lu-ca 1:1-3). Đây là phương pháp của một sử gia cẩn trọng.

Các bằng chứng lịch sử dẫn chúng ta đến một nhân vật có thật. Nhưng câu hỏi then chốt mà chính Chúa Giê-su đặt ra cho các môn đồ vẫn còn đó: "Còn các ngươi thì xưng ta là ai?" (Ma-thi-ơ 16:15). Kinh Thánh đưa ra nhiều danh hiệu quan trọng về Ngài:

• Đấng Christ/Mê-si (Χριστός - Christos trong tiếng Hy Lạp, tương đương với Mashiach trong tiếng Hê-bơ-rơ): Có nghĩa là "Đấng được xức dầu." Đây không phải là họ của Ngài, mà là một chức vụ. Ngài là Đấng Mê-si được hứa ban trong Cựu Ước, đến để thiết lập vương quốc của Đức Chúa Trời (Đa-ni-ên 9:25-26). Phi-e-rơ đã tuyên xưng: "Ngài là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống" (Ma-thi-ơ 16:16).
• Con Đức Chúa Trời: Đây là mặc khải trọn vẹn về bản thể của Ngài. Ngài không chỉ là một người được xức dầu, mà là Con Một của Đức Chúa Trời, đồng bản thể với Đức Chúa Cha (Giăng 1:14, 18; 10:30). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, "Con" (Ben) thể hiện mối quan hệ mật thiết và sự đồng nhất.
• Chúa (Κύριος - Kyrios): Danh hiệu này, trong bối cảnh Kinh Thánh Hy Lạp (Bản Bảy Mươi), được dùng để dịch danh xưng GIA-VÊ (YHWH) của Đức Chúa Trời. Khi Tân Ước gọi Chúa Giê-su là "Chúa," điều đó tuyên bố thần tính của Ngài (Phi-líp 2:9-11).
• Con Người: Danh hiệu Chúa Giê-su thường dùng để chỉ về chính mình. Nó vừa nhấn mạnh nhân tính của Ngài, vừa ám chỉ đến lời tiên tri trong Đa-ni-ên 7:13-14 về một nhân vật siêu nhiên được ban quyền cai trị đời đời.

Sự phục sinh của Chúa Giê-su không phải là một huyền thoại tâm linh, mà là một sự kiện lịch sử được công bố ngay tại Jerusalem, nơi diễn ra sự kiện, chỉ vài tuần sau khi Ngài chết. Sứ đồ Phao-lô đã liệt kê những nhân chứng vẫn còn sống vào thời điểm ông viết: "Ngài đã hiện ra cho Sê-pha, rồi cho mười hai sứ đồ. Sau đó, Ngài hiện ra cho hơn năm trăm anh em một lượt, phần nhiều người trong số ấy hiện bây giờ còn sống, nhưng có mấy người đã ngủ rồi" (I Cô-rinh-tô 15:5-6). Lời tuyên bố này sẽ dễ dàng bị bác bỏ nếu không có thật. Sự thay đổi đột ngột của các môn đồ (từ nhóm người nhút nhát, thất vọng trở thành những người rao giảng can đảm, sẵn sàng chịu tử đạo) và sự ra đời của Hội Thánh trong lòng Do Thái giáo, một tôn giáo độc thần nghiêm ngặt, chỉ có thể được giải thích hợp lý bởi một biến cố lịch sử mang tính đảo lộn: sự sống lại của Đấng Christ.

Việc tin nhận Chúa Giê-su là một nhân vật lịch sử có thật, và hơn thế nữa, là Con Đức Chúa Trời, tác động sâu sắc đến đời sống hằng ngày của chúng ta:

1. Đức Tin Có Căn Cứ: Đức tin Cơ Đốc không mù quáng. Nó dựa trên các sự kiện lịch sử có thể kiểm chứng. Điều này cho chúng ta sự vững vàng khi đối diện với sự hoài nghi từ thế gian hoặc chính trong lòng mình. Chúng ta có thể tin cậy Lời Chúa vì nó nói về những sự thật trong lịch sử.

2. Mối Quan Hệ Cá Nhân với Một Chúa Sống: Vì Ngài đã sống lại và hiện đang sống, chúng ta không thờ phượng một triết lý hay một anh hùng quá khứ, mà có một mối quan hệ sống động với Chúa phục sinh. Chúng ta có thể cầu nguyện, trò chuyện và nương dựa vào Ngài hôm nay (Hê-bơ-rơ 4:14-16).

3. Nền Tảng cho Đạo Đức và Mục Đích Sống: Cuộc đời, lời dạy và sự hy sinh của Chúa Giê-su lịch sử cung cấp khuôn mẫu tối cao cho đạo đức (hãy xem Bài Giảng Trên Núi, Ma-thi-ơ 5-7) và bày tỏ tình yêu tối thượng của Đức Chúa Trời. Biết Ngài là ai thúc đẩy chúng ta sống vì Ngài và theo gương Ngài.

4. Hy Vọng Vững Chắc cho Tương Lai: Sự phục sinh của Chúa Giê-su là "trái đầu mùa" (I Cô-rinh-tô 15:20), bảo đảm cho sự sống lại và sự sống đời đời của những ai thuộc về Ngài. Lịch sử của Ngài là bảo chứng cho tương lai của chúng ta.

Chúa Giê-su của Na-xa-rét không phải là huyền thoại, mà là trung tâm của lịch sử nhân loại. Các bằng chứng từ nhiều nguồn độc lập, đặc biệt là sự nhất quán và xác thực của các sách Phúc Âm, cùng với sự biến đổi ngoạn mục của các môn đồ và Hội Thánh, đều chỉ về một nhân vật duy nhất: Con Đức Chúa Trời đã đến trong thế gian để tìm và cứu kẻ bị hư mất (Lu-ca 19:10).

Biết về Ngài trong lịch sử là quan trọng, nhưng quan trọng hơn là nhận biết Ngài trong đời sống cá nhân. Lời hứa của Chúa Giê-su phục sinh vẫn còn vang vọng: "Nầy, ta đứng ngoài cửa mà gõ; nếu ai nghe tiếng ta mà mở cửa cho, thì ta sẽ vào cùng người ấy, ăn bữa tối với người, và người với ta" (Khải Huyền 3:20). Câu hỏi lịch sử cuối cùng dẫn mỗi chúng ta đến một lựa chọn mang tính cá nhân và vĩnh cửu: "Còn ngươi, thì xưng Ta là ai?"