Sách Sự Sống
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân thường đặt câu hỏi về tương lai đời đời và sự bảo đảm cho sự cứu rỗi của mình. Một khái niệm then chốt, xuất hiện xuyên suốt Kinh Thánh, đặc biệt là trong sách Khải Huyền, chính là “Sách Sự Sống”. Đây không phải là một ẩn dụ mơ hồ, mà là một thực tại thuộc linh được Đức Chúa Trời nhắc đến nhiều lần, nhằm bày tỏ uy quyền, sự công bình, và ân điển vô hạn của Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào khái niệm thần học về Sách Sự Sống, khảo sát các phân đoạn Kinh Thánh liên quan, giải nghĩa từ ngữ gốc, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống tin kính hôm nay.
Sách Sự Sống (tiếng Hy Lạp: βίβλος τῆς ζωῆς – biblos tēs zōēs; tiếng Hê-bơ-rơ tương đương trong khái niệm: סֵפֶר הַחַיִּים – sefer ha-chayim) là một hình ảnh ẩn dụ về sổ sách hoặc cuộn sách thiên thượng, trong đó Đức Chúa Trời ghi danh những người thuộc về Ngài, những người sẽ hưởng sự sống đời đời. Đây là sổ sách thuộc chủ quyền của Đức Chúa Trời, thể hiện sự biết trước và sự lựa chọn của Ngài (Ê-phê-sô 1:4), đồng thời cũng liên hệ mật thiết đến giao ước ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.
Khái niệm này không xuất hiện riêng lẻ trong Tân Ước mà có nền tảng từ Cựu Ước. Chẳng hạn, Môi-se cầu thay cho dân Y-sơ-ra-ên đã nói: “Song bây giờ, xin Chúa hãy tha tội cho họ! Bằng không, xin hãy xóa tên tôi khỏi sách Ngài đã chép” (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:32). Động từ “xóa tên” (tiếng Hê-bơ-rơ: מָחָה – machah) cho thấy đây là một cuốn sách có thể thêm vào hoặc xóa đi. Đa-vít cũng nhắc đến “sách sự sống” khi nói về sự công bình và sự đoán xét của Đức Chúa Trời: “Xin chớ xóa họ khỏi sách sự sống, Song hãy liệt họ cùng kẻ công bình” (Thi Thiên 69:28). Những phân đoạn này cho thấy từ xưa, dân Chúa đã nhận biết về một “sổ sách” thiên thượng ghi chép những người thuộc về Ngài.
Đến Tân Ước, khải tượng về Sách Sự Sống trở nên rõ ràng và đầy đủ hơn, đặc biệt tập trung vào Chúa Giê-xu Christ là trung tâm.
1. Trong Sứ Đồ Phao-lô: Phao-lô nhắc đến những người cùng làm việc với ông như những người “có tên trong sách sự sống” (Phi-líp 4:3). Điều này cho thấy việc có tên trong sách ấy là một thực tại hiện tại và là nguồn an ủi, khích lệ trong sự hiệp một của Hội Thánh.
2. Trong Sách Khải Huyền: Sứ đồ Giăng được ban cho khải tượng sống động nhất về Sách Sự Sống. Khái niệm này được nhắc đến ít nhất 6 lần trong sách này, mỗi lần đều trong bối cảnh sự thờ phượng, chiến thắng và sự phán xét cuối cùng.
- Khải Huyền 3:5: “Kẻ nào thắng sẽ được mặc áo trắng như vậy; ta sẽ không xóa tên họ khỏi sách sự sống, nhưng ta sẽ nhận danh họ trước mặt Cha ta và trước mặt các thiên sứ Ngài.” Lời hứa này cho thấy sự bảo đảm cứu rỗi dành cho người thắng hơn (người trung tín), đồng thời khẳng định quyền tể trị của Đấng Christ (“Ta sẽ không xóa”).
- Khải Huyền 13:8 & 17:8: Nhắc đến những kẻ thờ phượng con thú là “những kẻ không có tên ghi trong sách sự sống của Chiên Con đã bị giết từ buổi sáng thế.” Cụm từ “sách sự sông của Chiên Con” (βίβλιον τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου – biblion tēs zōēs tou arniou) là then chốt. Nó xác định rõ ràng rằng Sách Sự Sống thuộc về Chiên Con là Chúa Giê-xu Christ. Việc ghi tên không phải là hành động tùy tiện, mà gắn liền với kế hoạch cứu chuộc từ trước muôn đời của Đức Chúa Trời (“từ buổi sáng thế”).
3. Trong Sự Phán Xét Cuối Cùng: Khải tượng vĩ đại nhất về Sách Sự Sống được mô tả trong Khải Huyền 20:11-15:
“Bấy giờ tôi thấy một tòa lớn và trắng cùng Đấng ngồi ở trên; trước mặt Ngài trời đất đều trốn hết, chẳng còn thấy chỗ nào cho nó nữa. Tôi thấy những kẻ chết, cả lớn và nhỏ, đứng trước tòa, và các sách thì mở ra. Cũng có mở một cuốn sách khác nữa, là sách sự sống; những kẻ chết bị xử đoán tùy công việc mình làm, cứ như lời đã chép trong những sách ấy... Kẻ nào không được biên vào sách sự sống đều bị ném xuống hồ lửa.”
Ở đây, chúng ta thấy hai loại sách: (1) “các sách” (số nhiều) ghi chép mọi việc làm của con người, làm cơ sở để bày tỏ tội lỗi và sự thiếu hụt sự công bình của loài người (Rô-ma 3:23); và (2) “sách sự sống” (số ít) – cuốn sách của ân điển. Sự phán xét cuối cùng không phải là một cuộc “cân đo” giữa việc thiện và việc ác, mà là sự xác nhận tình trạng của một người: đã có tên trong Sách Sự Sống của Chiên Con hay chưa. Những ai có tên trong đó thì được vào sự sống đời đời nhờ công lao của Chúa Giê-xu; những ai không có tên thì bị xét theo tiêu chuẩn luật pháp hoàn hảo của Đức Chúa Trời mà họ không thể đạt nổi, và đáng bị hình phạt đời đời.
Trọng tâm của giáo lý này nằm ở chỗ: Sách Sự Sống thuộc về Chiên Con. Điều này có ý nghĩa thần học sâu sắc:
- Nguồn gốc của Sự Sống: Sự sống đời đời chỉ đến qua Chúa Giê-xu Christ (Giăng 14:6). Vì vậy, sách ghi danh những người hưởng sự sống ấy đương nhiên là “sách của Ngài”.
- Cơ sở của Sự Ghi Danh: Tên của một người được ghi vào không dựa trên công đức, nỗ lực cá nhân, hay sự “tốt lành” tự nhiên, mà hoàn toàn dựa trên ân điển của Đức Chúa Trời qua sự chết chuộc tội của Chiên Con (Ê-phê-sô 2:8-9). Đây là sự lựa chọn bởi ân điển (Rô-ma 11:5).
- Thời điểm Ghi Danh: Kinh Thánh nói rõ tên đã được ghi “từ buổi sáng thế” (Khải Huyền 17:8). Điều này nói lên sự biết trước và định ý đời đời của Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:29-30), chứ không phải là một hành động ứng biến theo thời gian. Nó nhấn mạnh chủ quyền tối cao của Đức Chúa Trời trong sự cứu rỗi.
Một thắc mắc thường gặp là: Nếu tên đã được ghi từ trước, vậy có bị “xóa” đi không như lời cảnh báo trong Khải Huyền 3:5? Sự nhất quán của Kinh Thánh cho thấy đây là hai mặt của một chân lý: phía Đức Chúa Trời, sự cứu rỗi là bền vững và chắc chắn (Giăng 10:28-29); phía con người, những lời cảnh báo nghiêm túc về sự bội đạo là lời kêu gọi chân thật để tín đồ phải kiên trì và trung tín. Lời hứa “ta sẽ không xóa tên họ” là lời đảm bảo cho những ai thật lòng tin và bền lòng theo Chúa đến cuối cùng. Sự trung tín của họ là bằng chứng cho thấy họ thật sự thuộc về Ngài.
Giáo lý về Sách Sự Sống không chỉ là lý thuyết xa vời cho tương lai, mà có sức biến đổi đời sống hiện tại của chúng ta.
1. Sự Bảo Đảm và Bình An Cho Linh Hồn: Biết rằng sự cứu rỗi của mình không dựa trên sự chao đảo của cảm xúc hay thành tích bấp bênh, mà dựa trên công lao vĩnh cửu của Chúa Giê-xu và lời hứa không thay đổi của Đức Chúa Trời, đem lại cho chúng ta sự bình an sâu xa (Rô-ma 8:1, 38-39). Chúng ta có thể nói như Phao-lô: “Tôi biết tôi đã tin Đấng nào” (2 Ti-mô-thê 1:12).
2. Động Lực cho Sự Thánh Khiết và Trung Tín: Lời cảnh báo “khỏi bị xóa tên” không nhằm khiến chúng ta sống trong sợ hãi, nhưng là lời kêu gọi nghiêm túc để sống xứng đáng với ơn gọi. Khi chúng ta thật sự nhận biết mình thuộc về Christ, chúng ta mong muốn vâng lời và trung tín với Ngài vì lòng biết ơn và yêu mến (Giăng 14:15). Sự thánh khiết trở thành câu trả lời của lòng biết ơn đối với ân điển, không phải là phương tiện để “giữ” cho tên mình ở trong sách.
3. Nền Tảng cho Sự Cầu Nguyện và Truyền Giáo: Chúng ta cầu nguyện với lòng tin quyết rằng Đức Chúa Trời biết những kẻ thuộc về Ngài. Khi rao giảng Phúc Âm, chúng ta làm công việc của “người hợp tác với Đức Chúa Trời”, tin rằng Ngài sẽ kêu gọi và ghi danh những người được chọn vào đúng thời điểm của Ngài. Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải “thuyết phục thành công”, và thay vào đó tập trung vào việc trung tín làm chứng.
4. Cái Nhìn Đúng Đắn về Sự Phán Xét và Vĩnh Cửu: Hiểu về Sách Sự Sống giúp chúng ta có cái nhìn cân bằng về tình yêu thương và sự công bình của Đức Chúa Trời. Ngài vừa là Đấng Cứu Rỗi đầy ân điển, vừa là Quan Án công bình. Sự tôn trọng và kính sợ Chúa (Châm Ngôn 9:10) được nuôi dưỡng từ sự hiểu biết này.
Sách Sự Sống là một khải thị quý báu từ ngôi Lời của Đức Chúa Trời. Nó không phải là một cuốn sổ kế toán lạnh lùng, mà là biểu tượng của tình yêu thương, chủ quyền và giao ước trọn vẹn của Đức Chúa Trời dành cho những người được cứu chuộc bởi huyết Chiên Con. Chúa Giê-xu Christ chính là trung tâm của Sách ấy. Tin cậy nơi Ngài, chúng ta có thể sống với sự bảo đảm trọn vẹn rằng tên mình đã được ghi trong sách sự sống từ nơi cao. Đồng thời, lẽ thật này thôi thúc chúng ta sống một đời sống thánh khiết, trung tín và nhiệt thành làm chứng, cho đến ngày chúng ta đối diện với Đấng ngồi trên tòa và được xưng công bình bởi danh Ngài. Hãy để lẽ thật này vừa an ủi tấm lòng bạn, vừa thúc giục bạn bước đi trong sự vâng phục và biết ơn mỗi ngày.
“Hỡi anh em, hãy vui mừng về điều đó, hầu cho sự vui mừng của anh em được trọn vẹn. Hãy nương cậy nơi danh Con Đức Chúa Trời, là Đức Chúa Jêsus Christ, để chúng ta nhận biết Ngài, là Đấng chân thật, và ở trong Đấng chân thật ấy, tức là ở trong Con Ngài.” (1 Giăng 5:20).