1 Phi-e-rơ 3:21 có dạy rằng báp-têm là cần thiết cho sự cứu rỗi không?
Trong hành trình tìm hiểu chân lý Kinh Thánh, một trong những câu hỏi thần học quan trọng và thường gây tranh luận là về mối liên hệ giữa báp-têm và sự cứu rỗi. Trọng tâm của cuộc thảo luận này thường xoay quanh phân đoạn 1 Phi-e-rơ 3:21. Một số giáo phái hoặc cá nhân dùng câu này để khẳng định rằng báp-têm bằng nước là điều kiện tuyệt đối cần thiết để được cứu. Vậy, chúng ta phải hiểu lời dạy của Sứ đồ Phi-e-rơ như thế nào trong bối cảnh toàn bộ sứ điệp cứu rỗi của Kinh Thánh? Bài nghiên cứu này sẽ phân tích cẩn thận 1 Phi-e-rơ 3:21 dựa trên nguyên tác Hy Lạp, bối cảnh văn mạch, và sự hài hòa với toàn bộ giáo lý về ân điển và đức tin trong Tân Ước.
Trước khi đi vào câu 21, chúng ta phải hiểu những câu đi trước. Phi-e-rơ đang nói về sự chịu khổ của Đấng Christ vì tội lỗi chúng ta (câu 18). Ngài tiếp tục dùng hình ảnh Nô-ê và trận nước lụt như một biểu tượng. Ông viết: “là Đấng… nhờ Thánh Linh, đã giảng cho các linh hồn bị tù, là những kẻ thuở trước không vâng phục Đức Chúa Trời, khi lòng nhịn nhục của Ngài chờ đợi trong các ngày của Nô-ê, trong khi chiếc tàu đang đóng” (1 Phi-e-rơ 3:19-20).
Trận lụt là sự phán xét của Đức Chúa Trời trên thế gian tội lỗi, nhưng đồng thời, chiếc tàu là phương tiện cứu chuộc Đức Chúa Trời cung ứng. Điều đáng chú ý là: Nô-ê và gia đình được cứu KHÔNG PHẢI bởi nước, mà là BỞI CHIẾC TÀU, ngang qua nước. Nước ở đây là phương tiện hủy diệt kẻ chẳng tin, nhưng lại là phương tiện nâng đỡ (carrying agent) cho chiếc tàu mang đến sự cứu rỗi. Sự cứu rỗi của họ dựa trên đức tin vâng lời của Nô-ê khi đóng tàu và bước vào tàu (Hê-bơ-rơ 11:7). Đây là nền tảng để hiểu câu 21.
Chúng ta hãy đọc toàn văn câu Kinh Thánh này theo bản Truyền Thống 1925:
“Ấy là báp-têm bây giờ cứu anh em (báp-têm chẳng phải sự làm sạch ô uế của thân thể, mà là sự liên lỉ của lương tâm tốt với Đức Chúa Trời), bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ.” (1 Phi-e-rơ 3:21)
Thoạt đọc phần đầu “Ấy là báp-têm bây giờ cứu anh em”, dường như Phi-e-rơ khẳng định báp-têm cứu rỗi. Tuy nhiên, chính ông ngay lập tức đính chính và giải thích ý nghĩa thực sự của báp-têm mà ông đang nói đến. Phần giải thích trong ngoặc đơn là then chốt.
1. “Báp-têm chẳng phải sự làm sạch ô uế của thân thể…”: Ở đây, Phi-e-rơ loại bỏ ngay ý tưởng cho rằng nghi thức vật chất, hành động tẩy rửa thân thể bằng nước, tự nó có quyền năng cứu rỗi. Từ Hy Lạp được dùng cho “sự làm sạch ô uế” là “apothesis rhupou”, nhấn mạnh việc cất đi sự dơ bẩn thuộc thể. Điều này tương phản với các nghi lễ tẩy rửa theo luật pháp Cựu Ước hay các tập tục ngoại giáo.
2. “…mà là sự liên lỉ của lương tâm tốt với Đức Chúa Trời”: Đây chính là ý nghĩa cốt lõi. Phi-e-rơ định nghĩa thứ “báp-têm” đem lại sự cứu rỗi này. Từ Hy Lạp “suneideseos agathes eperotema eis Theon” có thể được hiểu là “lời hứa nguyện/khẩn cầu (eperotema) của một lương tâm tốt hướng về Đức Chúa Trời.” Nó nói đến thái độ bên trong của tấm lòng, sự đáp ứng bằng đức tin và lương tâm được tái sinh, hướng về Đức Chúa Trời. Đây không phải là hành động vật chất, mà là thực tại thuộc linh mà hành động báp-têm bằng nước biểu trưng.
3. “Bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ”: Mấu chốt sau cùng! Phao-lô nói rõ: năng quyền cứu rỗi đến từ đâu? Không phải từ nước, không phải từ nghi thức, mà từ SỰ SỐNG LẠI của Chúa Jêsus Christ. Chính sự kiện lịch sử và đầy quyền năng này mới là nền tảng cho sự cứu rỗi của chúng ta (Rô-ma 10:9). Báp-têm chỉ có ý nghĩa và “cứu” chúng ta khi nó chỉ về và kết nối chúng ta với thực tại này. Nó là dấu hiệu bên ngoài của ân điển bên trong.
Vậy, Phi-e-rơ đang sử dụng hình ảnh “báp-têm” như một ẩn dụ cho toàn bộ kinh nghiệm cứu rỗi — cái chết đối với tội lỗi (chìm trong nước) và sự sống lại trong đời sống mới với Đấng Christ (lên khỏi nước), điều chỉ có hiệu lực nhờ sự phục sinh của Ngài. Nói cách khác, ông không nói “nghi thức báp-têm cứu bạn”, mà nói “sự cứu rỗi mà bạn kinh nghiệm thì giống như việc Nô-ê được cứu trong tàu ngang qua nước — đó là một loại ‘báp-têm’, một sự chuyển giao vào trong sự cứu rỗi, mà thực chất là lời đáp trả bằng đức tin của lương tâm tốt với Đức Chúa Trời, được thực hiện bởi quyền năng phục sinh của Christ.”
Một nguyên tắc giải kinh căn bản là “Kinh Thánh giải nghĩa Kinh Thánh” (Scriptura Scripturae interpres). Chúng ta không thể giải thích một câu đơn lẻ trái với dòng chảy rõ ràng của toàn bộ Tân Ước.
1. Cứu rỗi bởi Ân Điển qua Đức Tin (Sola Gratia, Sola Fide): Đây là nền tảng không lay chuyển. - “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9). - “Hầu cho hết thảy những kẻ tin đều được sự sống đời đời trong Danh Ngài.” (Giăng 3:15). - Người trộm cướp trên thập tự giá được Chúa Jêsus hứa cho vào thiên đàng ngay trong ngày đó mà không hề qua báp-têm bằng nước (Lu-ca 23:43). Đây là minh chứng hùng hồn nhất.
2. Báp-têm: Mệnh Lệnh của Đấng Christ và Chứng Cớ của Đức Tin: Trong khi cứu rỗi đến bởi đức tin, báp-têm là bước vâng lời đầu tiên, quan trọng, và công khai của một Cơ Đốc nhân. Nó là lễ nghi Chúa truyền (Ma-thi-ơ 28:19). Nó là dấu hiệu bên ngoài của sự biến đổi bên trong, biểu tượng cho sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Tuy nhiên, biểu tượng không thể thay thế thực tại mà nó biểu thị. Một người có thể được cứu (như trộm cướp) và chưa kịp chịu báp-têm vì hoàn cảnh, nhưng một người đã tin và hiểu mệnh lệnh của Chúa thì không thể coi thường hay từ chối báp-têm mà không đặt dấu hỏi về đức tin thực sự của mình.
3. Những Phân Đoạn Khác Nói về “Báp-têm Cứu Rỗi”: Một số người cũng viện dẫn Mác 16:16 (“Ai tin và chịu phép báp-têm, sẽ được cứu…”) và Công vụ 2:38 (“Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-têm… để được tha tội”). Tuy nhiên: - Mác 16:16: Câu sau nói “còn ai chẳng tin, sẽ bị đoán phạt”. Điều kiện để bị đoán phạt là không tin, không phải là không chịu báp-têm. Điều này cho thấy trọng tâm vẫn là đức tin. Báp-têm được nhắc đến như một phần tự nhiên của đời sống tin Chúa. - Công vụ 2:38: Trong ngữ cảnh rao giảng cho người Do Thái vừa mới từ chối và đóng đinh Đấng Mê-si, lời kêu gọi “hối cải” và “chịu báp-têm” là một lời kêu gọi công khai, mạnh mẽ để đoạn tuyệt với quá khứ và bày tỏ đức tin mới vào Đấng Christ. “Để được tha tội” gắn liền với toàn bộ tiến trình hối cải và tuyên xưng đức tin này, mà báp-têm là đỉnh điểm công khai.
Hiểu đúng về mối quan hệ giữa báp-têm và sự cứu rỗi mang lại nhiều ứng dụng thiết thực:
1. An Nghỉ trong Ân Điển, Tránh Chủ Nghĩa Hành Vi (Legalism): Sự cứu rỗi của chúng ta được đảm bảo bởi sự chết và sự sống lại của Chúa Jêsus Christ, chứ không bởi bất kỳ nghi lễ nào chúng ta thực hiện. Điều này đem lại sự bình an và sự an toàn thuộc linh. Chúng ta không phải sống trong lo âu rằng “mình đã làm đủ chưa?”. Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng tôn giáo để phục vụ Chúa bằng tình yêu và lòng biết ơn.
2. Tôn Trọng và Vâng Giữ Mệnh Lệnh của Chúa: Dù không phải là điều kiện cứu rỗi, báp-têm là mệnh lệnh rõ ràng của Chúa Cứu Thế. Một tấm lòng yêu mến Chúa sẽ khao khát vâng theo mọi điều Ngài dạy (Giăng 14:15). Vì vậy, một Cơ Đốc nhân thật, sau khi đã tin nhận, sẽ tìm cách chịu báp-têm như một hành động công khai xưng nhận đức tin, bày tỏ sự vâng phục, và bước vào mối giao ước mới với Đức Chúa Trời và Hội Thánh.
3. Sống Với “Lương Tâm Tốt” (1 Phi-e-rơ 3:21): Điều Phi-e-rơ nhấn mạnh không phải là nước, mà là “lương tâm tốt với Đức Chúa Trời”. Đời sống Cơ Đốc là đời sống có lương tâm được tẩy sạch bởi huyết Christ (Hê-bơ-rơ 9:14), luôn hướng về Ngài trong sự ăn năn, tin cậy và vâng phục. Chúng ta được kêu gọi sống mỗi ngày với sự thật thà, trong sạch và hòa thuận với Đức Chúa Trời và người lân cận.
4. Trở Nên Chứng Nhân Hiệu Quả: Khi giải thích về báp-têm cho người khác, chúng ta cần trình bày sự cân bằng Kinh Thánh. Đừng hạ thấp tầm quan trọng của báp-têm, nhưng cũng đừng đặt thêm gánh nặng mà Kinh Thánh không đặt ra. Hãy chỉ về Chúa Jêsus Christ và đức tin nơi Ngài là cốt lõi, còn báp-têm là bước đi đẹp lòng Chúa tiếp theo của một đời sống đã được biến đổi.
Qua việc phân tích nguyên văn, bối cảnh và sự hài hòa Kinh Thánh, chúng ta có thể kết luận: 1 Phi-e-rơ 3:21 KHÔNG dạy rằng nghi thức báp-têm bằng nước tự nó là điều kiện cần thiết cho sự cứu rỗi. Thay vào đó, Phi-e-rơ sử dụng hình ảnh báp-têm như một ẩn dụ mạnh mẽ cho toàn bộ kinh nghiệm cứu rỗi — một sự giải cứu khỏi sự phán xét (như Nô-ê) — mà thực chất của nó là “lời hứa nguyện của một lương tâm tốt với Đức Chúa Trời”, và năng quyền cho sự cứu rỗi này đến từ “sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ”.
Sứ điệp xuyên suốt Kinh Thánh vẫn vững chắc: Sự cứu rỗi là món quà của ân điển Đức Chúa Trời, nhận lãnh bởi đức tin nơi công lao cứu chuộc của Chúa Jêsus Christ trên thập tự giá (Rô-ma 3:24, 28; Giăng 1:12). Báp-têm là dấu hiệu công khai, nghi lễ thánh và mệnh lệnh vâng theo để xác nhận và tuyên bố đức tin đó. Nó là “áo choàng của sự cứu rỗi” (dấu hiệu) chứ không phải là “trái tim đập bên trong” (nguồn sống).
Ước mong mỗi chúng ta, những người đã kinh nghiệm ân điển cứu rỗi, luôn sống với lương tâm tốt và sự vâng phục trọn vẹn dành cho Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng duy nhất có quyền năng đem chúng ta vượt qua cơn nước đoán phạt để vào sự an nghỉ vĩnh cửu của Ngài.