Thờ sách" là gì?

Trong đời sống tâm linh Cơ Đốc, đôi khi chúng ta nghe đến cụm từ “thờ sách”. Vậy “thờ sách” nghĩa là gì? Tại sao người tin Chúa cần lưu ý về hiện tượng này? Bài viết này sẽ khảo cứu Kinh Thánh sâu sắc để làm rõ khái niệm “thờ sách”, phân tích mối liên hệ của nó với điều răn cấm thờ hình tượng, đồng thời đưa ra những ứng dụng thiết thực giúp tín hữu tránh xa sự lệch lạc này và sống đẹp lòng Đức Chúa Trời.

I. Định Nghĩa “Thờ Sách”

“Thờ sách” là một thuật ngữ gốc Hán-Việt, thường đi kèm với “bái vật” thành câu “thờ sách bái vật”. “Sách” ở đây chỉ sách vở, kinh điển, văn tự; “vật” là đồ vật, hiện vật. “Thờ sách bái vật” chỉ hành vi tôn thờ, cúng bái những vật thể hữu hình như sách thánh, bùa chú, tượng gỗ, tượng đá... thay vì thờ phượng Đấng Tạo Hóa vô hình.

Trong bối cảnh Cơ Đốc giáo, “thờ sách” thường được hiểu là việc tôn sùng Kinh Thánh (hoặc các văn bản tôn giáo) đến mức biến quyển sách thành đối tượng thờ lạy. Nói cách khác, người ta có thể vô tình thay thế Đức Chúa Trời hằng sống bằng chính quyển Kinh Thánh bằng giấy và mực – một hình thức thờ hình tượng tinh vi. Điều này còn được gọi là “bibliolatry” (từ gốc Hy Lạp: biblion – sách, và latreia – sự thờ phượng).

Kinh Thánh không dạy chúng ta thờ lạy một quyển sách, dù đó là Lời Đức Chúa Trời, nhưng dạy chúng ta thờ phượng chính Ngài trong tâm thần và lẽ thật (Giăng 4:24). Vì thế, cần phân biệt rõ giữa việc tôn trọng, yêu mến Kinh Thánh (vì đó là Lời của Chúa) với việc tôn thờ nó như một thần linh.

II. Kinh Thánh Lên Án Việc Thờ Hình Tượng

Trước khi đi sâu vào hiện tượng thờ sách, chúng ta cần nắm vững lời dạy của Kinh Thánh về thờ hình tượng (idolatry). Đây là tội lỗi nghiêm trọng mà Đức Chúa Trời luôn nghiêm cấm.

1. Điều Răn Thứ Hai

“Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. Ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và cũng đừng hầu việc chúng nó; vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, tức là Đức Chúa Trời kỵ tà, hễ ai ghét ta, ta nhân tội tổ phụ phạt lại con cháu đến ba bốn đời, và tỏ lòng nhơn từ đến ngàn đời cho những người yêu mến ta và giữ các điều răn ta.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-6).

Điều răn này rõ ràng cấm tạo ra bất kỳ hình tượng nào để thờ lạy, và cũng cấm việc quỳ lạy hay hầu việc chúng. Lý do: Đức Chúa Trời là Đấng vô hình, thiêng liêng, không thể bị giới hạn bởi bất cứ vật chất nào. Việc thờ lạy hình tượng là phủ nhận bản chất của Ngài và thay thế Ngài bằng tạo vật (Rô-ma 1:22-23).

2. Các Cảnh Báo Khác Trong Cựu Ước

“Các ngươi chớ làm những thần tượng, chớ dựng tượng chạm, hoặc trụ tượng, và chớ đặt trong xứ mình một hòn đá có chạm hình, đặng sấp mình xuống trước mặt nó; vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi.” (Lê-vi Ký 26:1).

“Hãy coi chừng, e các ngươi quên giao ước của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi đã lập cùng các ngươi, và tự làm lấy một tượng chạm hay là hình tượng của vật nào, là điều Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã cấm ngươi.” (Phục truyền Luật lệ Ký 4:23).

Tiên tri Ê-sai chế nhạo sự vô ích của việc thờ tượng: “Kẻ nào tạo hình tượng và đúc tượng, ấy là vô ích! Những vật mà họ ưa thích chẳng làm ích gì; những kẻ làm chứng nó chẳng thấy và chẳng biết, cho nên họ sẽ bị hổ thẹn.” (Ê-sai 44:9).

3. Tân Ước Cũng Cảnh Báo Về Thờ Hình Tượng

Sứ đồ Giăng kết thúc thư thứ nhất bằng lời khuyên: “Hỡi các con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!” (1 Giăng 5:21). Sứ đồ Phao-lô khẳng định: “Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy tránh khỏi sự thờ hình tượng.” (1 Cô-rinh-tô 10:14). Ông cũng liệt kê thờ hình tượng là một trong những việc làm của xác thịt (Ga-la-ti 5:20).

Kinh Thánh định nghĩa thờ hình tượng không chỉ là quỳ lạy trước tượng gỗ, tượng đá, mà còn là bất cứ điều gì chiếm vị trí tối cao trong lòng người thay thế Đức Chúa Trời (Cô-lô-se 3:5; Ê-phê-sô 5:5). Đó có thể là tiền bạc, danh vọng, dục vọng, hay ngay cả một vật được xem là thánh như Kinh Thánh.

III. “Thờ Sách” – Một Hình Thức Thờ Hình Tượng Tinh Vi

Xét theo tiêu chuẩn Kinh Thánh, “thờ sách” rơi vào phạm trù thờ hình tượng vì nó đặt một vật hữu hình lên vị trí chỉ dành cho Đức Chúa Trời. Dưới đây là một số biểu hiện của “thờ sách” mà chúng ta cần cảnh giác:

• Đặt Kinh Thánh lên bàn thờ và cúng bái như một thần linh, thắp hương, vái lạy trước cuốn sách.
• Coi Kinh Thánh như một lá bùa: đeo trên người, để dưới gối, treo trong xe để trừ tà, mong được bảo vệ mà không có mối liên hệ thực với Chúa.
• Tôn sùng bản văn Kinh Thánh đến mức tuyệt đối hóa từng câu chữ theo nghĩa đen một cách cứng nhắc, không nhận biết rằng Chúa Giê-xu Christ – Ngôi Lời – mới là trung tâm của mặc khải (Giăng 5:39-40).
• Yêu mến quyển Kinh Thánh hơn chính Đấng ban Lời, tự hào về kiến thức Kinh Thánh mà không có tình yêu và sự vâng phục (1 Cô-rinh-tô 8:1).
• Xem Kinh Thánh như một đối tượng ma thuật: mở ngẫu nhiên một trang để tìm chỉ dẫn (kiểu “bói Kinh Thánh”) thay vì cầu nguyện và suy gẫm có hệ thống.

Tất cả những hành vi này đều biến Kinh Thánh thành một thứ hình tượng, một vật thay thế Đức Chúa Trời. Mặc dù Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời, vô cùng quý báu và cần thiết, nhưng chúng ta không được phép thờ lạy nó. Cũng như chiếc cốc đựng nước không phải là nước, Kinh Thánh là phương tiện truyền đạt Lời của Chúa, nhưng không phải là Chúa. Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi dò xem Kinh Thánh, vì tưởng bởi đó được sự sống đời đời; ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta. Các ngươi không muốn đến cùng ta để được sự sống.” (Giăng 5:39-40).

IV. Sự Nguy Hiểm Của Việc Thờ Sách

“Thờ sách” không chỉ vi phạm điều răn của Đức Chúa Trời, mà còn gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho đời sống đức tin:

1. Làm lu mờ mối quan hệ cá nhân với Chúa: Khi chúng ta dồn hết sự chú ý vào cuốn sách, chúng ta có thể bỏ quên việc giao tiếp với Đấng Christ sống động. Chúa Giê-xu muốn chúng ta biết Ngài, yêu Ngài, và bước đi với Ngài mỗi ngày.
2. Dẫn đến sự tự tôn hoặc kiêu ngạo thuộc linh: Người nắm vững Kinh Thánh có thể kiêu hãnh về kiến thức của mình và khinh dễ người khác, đi ngược với tinh thần khiêm nhường của Phao-lô (1 Cô-rinh-tô 8:1-2).
3. Tạo ra sự mê tín dị đoan: Tin rằng quyển Kinh Thánh có ma lực tự thân sẽ dẫn đến những hành vi mê tín, tương tự như dùng bùa chú, không khác gì các tôn giáo thờ vật linh.
4. Làm giảm uy quyền của Chúa Thánh Linh: Thánh Linh là Đấng dùng Lời Chúa để biến đổi lòng người (Ê-phê-sô 6:17). Khi ta thờ sách, ta tôn cao bản thân văn tự mà không nhờ cậy Thánh Linh, dẫn đến sự khô khan, hình thức.
5. Có thể trở thành cớ vấp phạm cho người ngoài: Người chưa tin thấy Cơ Đốc nhân thờ lạy quyển sách sẽ hiểu lầm rằng đạo Chúa cũng thờ hình tượng, từ đó khép lòng lại với Tin Lành.

Do đó, “thờ sách” là điều cần phải tránh xa và sửa chữa.

V. Làm Thế Nào Để Tôn Trọng Kinh Thánh Mà Không Thờ Sách?

Kinh Thánh dạy rất rõ về giá trị của Lời Đức Chúa Trời và cách chúng ta nên đối xử với nó:

“Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người của Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.” (2 Ti-mô-thê 3:16-17)

“Vì lời của Đức Chúa Trời là lời sống và linh nghiệm, sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến đỗi chia hồn, linh, cốt, tủy, xem xét tư tưởng và ý định trong lòng.” (Hê-bơ-rơ 4:12)

Lời Chúa là công cụ quyền năng, nhưng mục đích là để dẫn chúng ta đến với Đấng Christ và khiến chúng ta nên thánh. Để giữ đúng vị trí của Kinh Thánh, chúng ta cần:

1. Nhận Biết Kinh Thánh Là Phương Tiện, Không Phải Cứu Cánh

Kinh Thánh giống như tấm bản chỉ đường dẫn đến Chúa Giê-xu. Nó không phải là đích đến. Chính Chúa Giê-xu mới là “đường đi, lẽ thật và sự sống” (Giăng 14:6). Do đó, chúng ta đọc Kinh Thánh để gặp gỡ Chúa, lắng nghe tiếng Ngài và vâng theo ý muốn Ngài.

2. Yêu Mến Và Vâng Giữ Lời Chúa, Nhưng Luôn Hướng Về Tác Giả

“Ví bằng các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta.” (Giăng 14:15). Vâng giữ Lời Chúa là bằng chứng của tình yêu với Ngài. Nhưng chúng ta không nên yêu mến Lời vì chính nó, mà vì đó là lời của Đấng chúng ta yêu.

3. Tránh Các Hành Vi Mê Tín Đối Với Cuốn Sách

Không đặt Kinh Thánh trên bàn thờ, không thắp hương hay quỳ lạy nó. Không dùng Kinh Thánh như bùa hộ mệnh, không tin rằng chỉ cần đặt nó trong nhà sẽ tự động xua đuổi tà linh. Đức tin của chúng ta đặt nơi Chúa, không đặt nơi vật chất. Chúa có thể dùng Lời Ngài để bảo vệ chúng ta khi chúng ta tin cậy và áp dụng Lời ấy, nhưng đó không phải là ma thuật từ cuốn sách, mà là quyền năng của Đức Chúa Trời qua đức tin.

4. Học Kinh Thánh Với Sự Hướng Dẫn Của Chúa Thánh Linh

Chúa Thánh Linh là Thầy dạy chúng ta (Giăng 14:26). Khi đọc Kinh Thánh, chúng ta cần cầu xin Ngài mở mắt thuộc linh để hiểu và áp dụng. Điều này giúp chúng ta tránh được sự kiêu ngạo tri thức và duy chữ nghĩa.

5. Sống Lời Chúa Và Làm Chứng Về Ngài

Kinh Thánh phát huy quyền năng khi chúng ta thực hành những gì đã học. Chúa Giê-xu phán: “Nếu các ngươi biết những sự nầy, thì có phước, miễn là các ngươi làm theo” (Giăng 13:17). Mục đích của Kinh Thánh là biến đổi chúng ta nên giống như Đấng Christ (Rô-ma 12:2).

VI. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Hằng Ngày

Để tránh xa thói “thờ sách”, mỗi tín hữu cần:

• Kiểm tra thái độ của mình đối với Kinh Thánh: Có khi nào tôi tự hào về kiến thức Kinh Thánh hơn là tình yêu với Chúa? Có khi nào tôi cảm thấy an toàn vì có cuốn Kinh Thánh bên mình hơn là tin cậy Chúa?
• Thiết lập thói quen đọc và suy gẫm Kinh Thánh với tinh thần cầu nguyện, tìm kiếm Chúa qua trang sách.
• Không sử dụng Kinh Thánh như một vật trang trí tâm linh; đừng để nó bám bụi trên kệ mà không mở ra.
• Giải thích cho người khác về sự khác biệt giữa việc tôn trọng Lời Chúa và thờ sách, đặc biệt là những ai mới tin hoặc có nền tảng tôn giáo khác.
• Nhắc nhở nhau trong Hội Thánh giữ vững nguyên tắc chỉ thờ phượng một mình Đức Chúa Trời, không tôn thờ bất cứ vật gì, dù là vật thánh.

VII. Kết Luận

“Thờ sách” là một hình thức thờ hình tượng tinh vi, biến Kinh Thánh – vốn là Lời quý báu của Đức Chúa Trời – thành một đối tượng thờ lạy. Kinh Thánh lên án mọi sự thờ hình tượng và kêu gọi chúng ta chỉ thờ phượng một mình Giê-hô-va Đức Chúa Trời. Là con cái Chúa, chúng ta cần yêu mến, học hỏi, vâng theo Lời Ngài, nhưng luôn nhớ rằng chính Chúa Giê-xu Christ mới là trung tâm của đức tin và sự thờ phượng. Hãy để Kinh Thánh dẫn dắt chúng ta đến với Ngài, và để chúng ta sống mỗi ngày trong mối thông công với Đấng hằng sống.

Ước mong mỗi tín hữu giữ mình khỏi sự thờ sách, tránh xa mọi hình thức mê tín, và hết lòng thờ phượng Chúa trong tâm thần và lẽ thật.