Tại sao Kinh Thánh không được sắp xếp theo trình tự thời gian?

Đối với nhiều tín hữu bắt đầu hành trình đọc và nghiên cứu Kinh Thánh, một câu hỏi thường nảy sinh: "Tại sao các sách trong Kinh Thánh không được sắp xếp theo đúng trình tự thời gian của các sự kiện?". Chẳng hạn, sau khi đọc về sự sáng tạo trong Sáng-thế-ký, chúng ta bước sang Xuất Ê-díp-tô-ký, nhưng tiếp đó lại là sách Lê-vi-ký chứa các luật lệ, chứ không phải là sách Giô-suê kể về cuộc chinh phục xứ Ca-na-an. Sự sắp xếp này, thoạt nhìn có vẻ thiếu tổ chức, nhưng thực tế lại ẩn chứa sự khôn ngoan thần thượng và mục đích sâu xa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích các nguyên tắc đằng sau cấu trúc của Kinh Thánh, giải thích lý do thần học và thực tiễn cho việc sắp xếp này, và đưa ra ứng dụng quý báu cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước trong bản tiếng Hê-bơ-rơ, không được biên soạn như một cuốn biên niên sử đơn thuần. Thay vào đó, nó được tổ chức theo thể loại văn học và chủ đề thần học. Người Do Thái chia Cựu Ước của họ (Tanakh) thành ba phần chính:

1. Torah (Luật Pháp hay Ngũ Kinh): Gồm 5 sách đầu tiên (Sáng-thế-ký đến Phục-truyền-luật-lệ-ký). Đây là nền tảng của giao ước giữa Đức Chúa Trời và dân Y-sơ-ra-ên, mặc khải về bản tính Đức Chúa Trời, tội lỗi con người và con đường cứu rỗi qua hình bóng.

2. Nevi'im (Các Tiên Tri): Bao gồm các sách lịch sử (như Giô-suê, Các Quan Xét, Sa-mu-ên, Các Vua) và các tiên tri lớn, tiên tri nhỏ. Phần này tập trung vào việc vâng giữ hay vi phạm Torah và những hệ quả cùng lời hứa cứu rỗi.

3. Ketuvim (Các Văn Thơ): Gồm các sách văn thơ, khôn ngoan và lịch sử (Thi-thiên, Châm-ngôn, Gióp, Ru-tơ, Ê-xơ-tê, v.v.). Phần này cho thấy đời sống đức tin trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Cách sắp xếp này nhấn mạnh mạch phát triển thần học: Từ Luật Pháp (chuẩn mực của Đức Chúa Trời) dẫn đến Các Tiên Tri (sự phán xét và lời hứa dựa trên Luật Pháp) và kết thúc trong Các Văn Thơ (sự đáp ứng của con người trong đức tin và khôn ngoan). Chúa Giê-xu chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn của cả ba phần này (Lu-ca 24:44).

Mục đích chính của Kinh Thánh không phải là cung cấp một bản ghi chép lịch sử khách quan và đầy đủ theo trình tự thời gian, mà là bày tỏ Đức Chúa Trời và chương trình cứu rỗi của Ngài cho nhân loại qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Sứ đồ Giăng đã viết: "Các việc ấy đã ghi chép, để cho các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và để khi các ngươi tin, thì nhờ danh Ngài mà được sự sống" (Giăng 20:31).

Do đó, các tác giả được Đức Thánh Linh cảm thúc đã lựa chọn, sắp xếp và trình bày các sự kiện, bài giảng và lời tiên tri nhằm phục vụ cho mục đích rao truyền Phúc Âm này. Ví dụ, sách Ê-sai được đặt ở vị trí "Tiên Tri Lớn" đầu tiên không phải vì ông là tiên tri xuất hiện sớm nhất (Ô-sê, A-mốt, Mi-chê cùng thời hoặc sớm hơn), mà vì những lời tiên tri về Đấng Mê-si trong sách này vô cùng phong phú và rõ ràng (Ê-sai 7:14; 9:5-6; 53:1-12), trở thành "Phúc Âm thứ năm" giới thiệu về Chúa Giê-xu.

Quá trình hình thành quy điển (canon) Kinh Thánh diễn ra trong một thời gian dài. Các sách được viết trong những bối cảnh lịch sử khác nhau, cho những đối tượng và mục đích cụ thể ban đầu. Khi Hội Thánh đầu tiên (gồm cả tín hữu gốc Do Thái và Dân Ngoại) nhận biết các sách này là Lời Đức Chúa Trời, họ đã thu thập và sắp xếp chúng dựa trên sự đồng thuận được Đức Thánh Linh dẫn dắt.

- Cựu Ước: Được Hội đồng Do Thái tại Jamnia (thế kỷ I sau CN) công nhận, dựa trên cấu trúc Tanakh đã có từ lâu. Các sách lịch sử như Sử-ký được viết sau thời lưu đày, nhìn lại lịch sử với góc nhìn thần học về sự thờ phượng và đền thờ, nhưng vẫn được đặt sau các sách Vua.

- Tân Ước: Các sách Phúc Âm không được sắp theo thứ tự thời gian viết (Mác có lẽ được viết sớm nhất), mà theo truyền thống và mục đích. Ma-thi-ơ đặt đầu tiên vì sách kết nối Cựu Ước với Tân Ước qua việc chứng minh Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si của dân Do Thái. Các thư tín của Phao-lô được sắp xếp chủ yếu theo độ dài (từ dài nhất đến ngắn nhất) và theo nhóm đối tượng (thư gửi Hội Thánh, rồi đến thư gửi cá nhân).

Cấu trúc hiện tại của Kinh Thánh mang lại nhiều lợi ích sâu sắc:

1. Nhấn Mạnh Tính Đồng Nhất Của Lẽ Thật: Bằng cách nhóm các sách theo thể loại, chúng ta thấy được sự nhất quán xuyên suốt của chân lý. Ví dụ, đọc các sách Tiên Tri sau các sách Lịch Sử, ta thấy rõ lời cảnh báo và phán xét của Đức Chúa Trời là hệ quả tất yếu của sự bất trung đã được ghi trong sách Vua.

2. Tạo Điều Kiện Nghiên Cứu Theo Chủ Đề: Nếu muốn nghiên cứu về sự khôn ngoan, ta có thể đọc Gióp, Châm-ngôn, Truyền-đạo liên tiếp. Nếu muốn nghiên cứu lời tiên tri về Đấng Mê-si, ta tập trung vào Ê-sai, Giê-rê-mi, Đa-ni-ên, v.v.

3. Phản Ánh Cách Đọc Và Sử Dụng Trong Cộng Đồng Đức Tin: Torah được đọc theo chu kỳ trong nhà hội. Thi-thiên được dùng để cầu nguyện và thờ phượng. Cách sắp xếp này phục vụ cho đời sống thờ phượng và giảng dạy của cộng đồng.

Hiểu được nguyên tắc sắp xếp Kinh Thánh giúp chúng ta tiếp cận Lời Chúa cách hiệu quả và sống động hơn:

1. Đọc Với Tấm Lòng Tìm Kiếm Chúa Cứu Thế: Thay vì bối rối vì thứ tự thời gian, hãy luôn đặt câu hỏi: "Phần Kinh Thánh này bày tỏ điều gì về Đức Chúa Trời và chương trình cứu rỗi của Ngài trong Chúa Giê-xu?" Như Chúa Giê-xu phán với các môn đồ trên đường Emmau: "Ấy đó là điều mà khi ta còn ở với các ngươi, ta đã bảo các ngươi rằng: mọi sự đã chép về ta trong luật pháp Môi-se, các đấng tiên tri, cùng thi thiên phải được ứng nghiệm" (Lu-ca 24:44).

2. Sử Dụng Công Cụ Hỗ Trợ Để Nắm Bắt Dòng Lịch Sử Cứu Rỗi: Hãy sử dụng bảng niên đại Kinh Thánh, sơ đồ dòng thời gian, hoặc các sách dẫn giải có hệ thống để xây dựng bức tranh tổng thể về lịch sử Kinh Thánh. Điều này bổ sung cho việc đọc theo trật tự sách.

3. Tôn Trọng Thể Loại Văn Học: Khi đọc Thi-thiên, hãy tiếp nhận như thơ ca và lời cầu nguyện. Khi đọc các thư tín, hãy nhớ bối cảnh lịch sử và mục đích của bức thư đó. Điều này giúp giải nghĩa chính xác hơn.

4. Học Hỏi Trong Cộng Đồng: Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ, nơi Đức Thánh Linh dùng nhiều ân tứ khác nhau để giúp chúng ta hiểu Lời Ngài (Ê-phê-sô 4:11-13). Hãy học Kinh Thánh cùng với các tín hữu trưởng thành và các mục sư, giáo sư.

Trật tự trong Kinh Thánh không phải là sự ngẫu nhiên hay thiếu sót, nhưng là một sự sắp đặt đầy khôn ngoan dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh. Nó phục vụ cho mục đích tối cao là giới thiệu Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời và là Cứu Chúa duy nhất của nhân loại. Cấu trúc theo thể loại và chủ đề thần học giúp chúng ta thấy được bức tranh toàn cảnh về ý muốn, bản tính và công việc của Đức Chúa Trời một cách có hệ thống.

Thay vì xem đây là một trở ngại, chúng ta hãy tạ ơn Chúa vì sự phong phú đa dạng trong cách trình bày Lời Ngài. Hãy tiếp cận Kinh Thánh với tấm lòng khiêm nhường, cầu xin Thánh Linh – Đấng đã cảm thúc để viết nên Lời – mở mắt chúng ta (Thi-thiên 119:18), để dù đọc bất cứ sách nào, theo bất cứ trật tự nào, chúng ta đều gặp được Đấng Christ, được nuôi dưỡng đức tin, và được trang bị cho mọi việc lành (2 Ti-mô-thê 3:16-17).

"Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi." (Thi-thiên 119:105)