High Church và Low Church nghĩa là gì?

Trong hành trình tìm hiểu về các truyền thống và hệ phái trong Cơ đốc giáo, đặc biệt là trong khối Kháng Cách (Tin Lành), chúng ta thường bắt gặp các thuật ngữ “High Church” (Giáo hội Cao) và “Low Church” (Giáo hội Thấp). Đây không phải là tên của các giáo phái cụ thể, mà là những cách mô tả xu hướng thần học, phụng vụ và cơ cấu giáo hội tồn tại ngay trong cùng một hệ phái, đặc biệt là trong Anh giáo (Anglican) và một số nhánh Kháng Cách lịch sử khác. Hiểu rõ ý nghĩa của hai thuật ngữ này giúp chúng ta có cái nhìn cân bằng hơn về lịch sử Hội Thánh, tránh được những định kiến không cần thiết, và quan trọng nhất là tập trung vào những chân lý nền tảng của Phúc Âm.

Cụm từ “High Church” và “Low Church” xuất hiện nổi bật từ cuộc Cải Chánh Anh Quốc thế kỷ 16. Khi Vua Henry VIII tách Giáo hội Anh khỏi quyền lực của Giáo hoàng La Mã, bên trong Anh giáo đã hình thành ba dòng chảy chính:

• High Church (Giáo hội Cao): Nhấn mạnh tính liên tục với truyền thống giáo hội thời kỳ đầu (early church), coi trọng quyền lực của giám mục (tông đồ truyền thừa), các nghi thức phụng vụ trang trọng, và sự hiện diện của Chúa trong các thánh lễ (Bí tích). Họ thường gần với Công giáo La Mã về hình thức, nhưng vẫn giữ các tín điều căn bản của Cải Chánh.
• Low Church (Giáo hội Thấp): Nhấn mạnh những cải cách triệt để hơn, giảm thiểu sự khác biệt giữa giáo sĩ và tín hữu, đề cao sự giản dị trong phụng vụ, và tập trung vào việc rao giảng Lời Chúa và kinh nghiệm cá nhân về sự cứu rỗi. Họ gần gũi hơn với các nhánh Kháng Cách chủ lưu như Trưởng Lão, Báp-tít, và về sau là Giám Lý.
• Broad Church (Giáo hội Rộng): Một nhánh trung dung, tự do hơn về thần học, chú trọng đến lý trí và sự hòa hợp với văn hóa.

Về bản chất, sự khác biệt giữa High Church và Low Church xoay quanh ba trục chính: Thẩm quyền (Authority), Phụng vụ (Liturgy) và Ân điển (Grace).

Để hiểu rõ, chúng ta cùng phân tích từng khía cạnh dưới ánh sáng Kinh Thánh và truyền thống.

1. Quan Điểm Về Thẩm Quyền và Truyền Thống:

• High Church: Nhìn nhận một “kiềng ba chân” về thẩm quyền: Kinh Thánh (Scripture), Truyền thống (Tradition), và Lý trí (Reason). Truyền thống giáo hội (các tín điều, nghị quyết của các Công đồng đầu tiên) được coi là công cụ quan trọng để giải thích Kinh Thánh một cách đúng đắn. Cơ cấu giáo hội (giám mục, linh mục, phó tế) được xem có nguồn gốc tông đồ và cần thiết cho sự hiệp một.
• Low Church: Đề cao nguyên tắc Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh) của Cải Chánh một cách mạnh mẽ. Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành. Truyền thống giáo hội được tôn trọng nhưng có thể bị phê phán nếu đi ngược lại Kinh Thánh. Cơ cấu giáo hội mang tính tổ chức thực tiễn hơn là giáo lý thiêng liêng; chức vụ mục sư chủ yếu để “giảng dạy Lời Chúa” (2 Ti-mô-thê 4:2).

2. Trọng Tâm Phụng Vụ và Các Bí Tích (Thánh Lễ):

• High Church: Phụng vụ trang trọng, có trật tự, thường sử dụng sách cầu nguyện chung. Bí tích (đặc biệt là Tiệc Thánh và Báp-têm) được nhấn mạnh như những “phương tiện hữu hiệu của ân điển” (effective means of grace), nơi Chúa thực sự hiện diện và ban ân điển cách khách quan cho người tham dự. Bàn thờ là trung tâm của nhà thờ, biểu tượng cho sự hy sinh của Christ.
• Low Church: Phụng vụ đơn giản, linh hoạt, tập trung vào sự rao giảng, cầu nguyện và ca ngợi. Thuật ngữ “Lễ Tiệc Thánh” thường được ưa dùng hơn “Bí tích”, nhấn mạnh đây là nghi thức tưởng niệm (anamnesis – theo nghĩa Hy Lạp là “làm cho hiện diện sống động”) sự chết của Chúa (1 Cô-rinh-tô 11:24-26). Giảng đàn là trung tâm, nơi Lời Chúa được công bố. Ân điển được nhận chủ yếu qua đức tin nơi Lời được rao giảng (Rô-ma 10:17).

3. Mối Quan Hệ Giữa Vật Chất và Thuộc Linh:

• High Church: Có cái nhìn tích cực hơn về khả năng vật chất (nước, bánh, rượu, hình ảnh, kiến trúc) trở thành “phương tiện” chứa đựng và truyền tải thực tại thuộc linh. Điều này dựa trên thần học về Sự Nhập Thể – Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14).
• Low Church: Nhấn mạnh sự tách biệt rõ ràng giữa thuộc linh và vật chất để tránh nguy cơ thờ hình tượng. Sự thờ phượng thật là “trong tâm linh và lẽ thật” (Giăng 4:24). Các yếu tố vật chất chỉ mang tính biểu tượng, hỗ trợ.

Khi nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thấy có những nguyên tắc hỗ trợ cho cả hai xu hướng, kêu gọi sự cân bằng.

Về Trật Tự và Sự Trang Trọng: Tân Ước mô tả một Hội Thánh có trật tự (1 Cô-rinh-tô 14:40). Các sách lễ trong Cựu Ước (Lê-vi Ký) chi tiết về nghi thức, và sự thờ phượng trên thiên đàng cũng rất trang nghiêm (Khải Huyền 4-5). Điều này có thể gợi ý cho giá trị của một phụng vụ có chuẩn bị và tôn kính (High Church).

Về Sự Giản Dị và Tấm Lòng: Chúa Giê-xu cảnh báo về sự hình thức và “truyền thống của loài người” làm vô hiệu hóa lời Chúa (Mác 7:8, 13). Ngài đề cao sự thờ phượng chân thật trong tâm linh (Giăng 4:23-24). Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh rằng phép cắt bì hay không cắt bì chẳng nghĩa gì, chỉ có “đức tin hành động bởi sự yêu thương” mới quan trọng (Ga-la-ti 5:6). Đây là tinh thần cốt lõi của Low Church.

Về Các Bí Tích/Thánh Lễ: Kinh Thánh xác nhận quyền năng đặc biệt trong các nghi lễ Chúa lập. Báp-têm không chỉ là biểu tượng mà là sự liên hiệp với sự chết và sống lại của Christ (Rô-ma 6:3-4 – từ Hy Lạp baptizō mang nghĩa “dìm xuống”, chỉ một hành động có hiệu lực). Tiệc Thánh không phải chỉ là bánh thường, mà là “sự thông công trong huyết Đấng Christ… trong thân thể Đấng Christ” (1 Cô-rinh-tô 10:16). Đây là nền tảng cho quan điểm High Church. Tuy nhiên, hiệu quả của các nghi lễ này luôn gắn liền với đức tin của người lãnh nhận (Mác 16:16), một điểm nhấn của Low Church.

Như vậy, một Hội Thánh lành mạnh cần giữ được thế cân bằng: giữ nghi thức trang nghiêm nhưng không rơi vào hình thức rỗng tuếch; giữ sự giản dị sốt sắng nhưng không rơi vào cảm tính và thiếu chiều sâu.

Dù chúng ta thuộc về hệ phái nào, việc hiểu biết về High Church và Low Church có thể giúp chúng ta:

1. Nuôi Dưỡng Tinh Thần Hiệp Một Trong Đa Dạng: Thay vì xem thường hoặc nghi ngờ những Cơ đốc nhân có cách thực hành khác mình, chúng ta học nhìn thấy sự phong phú trong thân thể Đấng Christ. Một người thích phụng vụ trang nghiêm và một người thích buổi nhóm tự do đều có thể chân thành yêu mến Chúa. Điều quan trọng là “giữ cho khỏi phạm tội vì cớ miếng ăn” (Rô-ma 14:20) – đừng để những khác biệt bên ngoài gây chia rẽ.

2. Xây Dựng Đời Sống Thờ Phượng Cá Nhân Có Chiều Sâu:

• Từ High Church, chúng ta học được sự tôn kính, tính kỷ luật trong việc đọc Kinh Thánh, cầu nguyện theo các mẫu (như Kinh Lạy Cha), và nhớ đến Chúa cách trang trọng trong Tiệc Thánh.
• Từ Low Church, chúng ta học được sự chân thật, linh hoạt trong việc trò chuyện với Chúa mọi lúc mọi nơi, thờ phượng Ngài bằng cả đời sống hằng ngày (Rô-ma 12:1), và sốt sắng chia sẻ Phúc Âm.

3. Đánh Giá Đúng Vai Trò Của Hội Thánh Địa Phương: Dù Hội Thánh chúng ta theo nghi thức nào, hãy đảm bảo rằng trung tâm của mọi sự vẫn là Đấng Christ và thập tự giá (1 Cô-rinh-tô 2:2). Lời Chúa phải được rao giảng cách trung thực và trọn vẹn. Các thánh lễ phải được cử hành trong sự vâng lời và suy xét (1 Cô-rinh-tô 11:28). Cơ cấu tổ chức phải phục vụ cho sự gây dựng thân thể, chứ không phải là cứu cánh tự thân.

4. Tránh Các Thái Cực Có Hại:

• Tránh thái cực High Church: Biến nghi thức thành cứu cánh, đặt truyền thống ngang hàng với Kinh Thánh, và tạo ra rào cản giữa “giáo sĩ” và “giáo dân” khiến ân tứ của mọi thánh đồ bị bỏ quên.
• Tránh thái cực Low Church: Rơi vào chủ nghĩa cá nhân quá mức, xem thường lịch sử Hội Thánh, và để cho sự thờ phượng bị chi phối bởi cảm xúc nhất thời hoặc văn hóa đại chúng thiếu sự suy xét.

High Church và Low Church đại diện cho hai cách tiếp cận khác nhau, nhưng không nhất thiết đối nghịch, trong việc thể hiện đức tin Cơ đốc. Một bên nhấn mạnh tính khách quan, lịch sử và cộng đồng của đức tin (qua truyền thống, bí tích, giáo hội). Một bên nhấn mạnh tính chủ quan, cá nhân và hiện tại của đức tin (qua kinh nghiệm, sự rao giảng, mối tương giao). Cả hai đều có nguy cơ riêng nếu đi đến thái cực, nhưng cả hai đều có thể bổ khuyết cho nhau dưới sự dẫn dắt của Kinh Thánh và Thánh Linh.

Là những Cơ đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi không phải để bám víu vào nhãn hiệu “High” hay “Low”, mà là để “giữ lấy sự hiệp một của Thánh Linh” (Ê-phê-sô 4:3). Sự hiệp một ấy được xây dựng trên nền tảng duy nhất: “Chỉ có một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm; một Đức Chúa Trời và Cha của mọi người” (Ê-phê-sô 4:5-6). Trong sự đa dạng về cách diễn đạt và thực hành, xin cho chúng ta luôn giữ vững trung tâm là Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã kết hợp chúng ta vào trong một thân thể, để qua Hội Thánh của Ngài, sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời được bày tỏ (Ê-phê-sô 3:10).