Có phải chỉ nên có một Hội Thánh duy nhất?

Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân trăn trở với câu hỏi về tính thống nhất và đa dạng của Hội Thánh. Chúng ta thấy vô số giáo phái, hệ phái, và cộng đồng tin kính khác nhau, đều tuyên xưng danh Chúa Giê-xu Christ. Điều này dẫn đến một thắc mắc thần học then chốt: Có phải Đức Chúa Trời chỉ muốn có một Hội Thánh duy nhất, thống nhất về mặt tổ chức trên đất? Để trả lời, chúng ta cần lặn sâu vào Lời Chúa, khám phá ý nghĩa của từ "Hội Thánh" (ἐκκλησία - *ekklēsia*) trong nguyên bản, và xem xét mô hình mà các sứ đồ để lại.

I. Khái Niệm "Hội Thánh" Trong Kinh Thánh: Một Thân Thể, Nhiều Chi Thể

Trước hết, chúng ta phải hiểu Kinh Thánh nói gì về Hội Thánh. Trong Tân Ước, từ Hy Lạp ἐκκλησία (ekklēsia) xuất hiện khoảng 114 lần. Từ này ghép bởi ek (ra khỏi) và kaléō (kêu gọi), mang nghĩa căn bản là "những người được kêu gọi ra khỏi" (thế gian) để thuộc về Chúa. Nó được dùng để chỉ:

• Cộng đồng địa phương của các tín hữu tại một thành phố, nhóm nhà (ví dụ: "Hội thánh của Đức Chúa Trời tại Cô-rinh-tô" - 1 Cô-rinh-tô 1:2).
• Tập thể toàn cầu bao gồm mọi tín hữu trong Đấng Christ thuộc mọi thời đại (ví dụ: "Ta sẽ xây dựng Hội thánh Ta" - Ma-thi-ơ 16:18).

Sứ đồ Phao-lô, được Chúa khải thị, đã dùng hình ảnh mạnh mẽ để diễn tả thực tại này: "Vì chưng chúng ta hoặc người Giu-đa, hoặc người Gờ-réc, hoặc tôi mọi, hoặc tự chủ, đều đã chịu phép báp-têm chung một Thánh Linh để hiệp làm một thân; và chúng ta đều đã chịu uống chung một Thánh Linh nữa... Vả, thân là một, mà có nhiều chi thể; nhưng các chi thể của thân dầu có nhiều, cũng chỉ là một thân mà thôi, Đấng Christ cũng vậy." (1 Cô-rinh-tô 12:13, 12). Thân thể này là duy nhất (Ê-phê-sô 4:4), nhưng được biểu hiện qua nhiều chi thể (Hội Thánh địa phương) với các chức năng và biểu hiện khác nhau.

II. Mô Hình Hội Thánh Trong Tân Ước: Một Sự Hiệp Nhất Trong Đa Dạng

Khi nghiên cứu sách Công Vụ và các thư tín, chúng ta không thấy một tổ chức giáo hội tập trung, duy nhất về mặt hành chính. Thay vào đó, là một mạng lưới các Hội Thánh địa phương (local churches) tự trị nhưng hiệp thông.

1. Các Hội Thánh Độc Lập Về Tổ Chức:
Tại Giê-ru-sa-lem, Hội Thánh được lãnh đạo bởi các trưởng lão (Công vụ 15:4, 22). Tại An-ti-ốt, Hội Thánh có các tiên tri và giáo sư riêng (Công vụ 13:1). Mỗi Hội Thánh bổ nhiệm trưởng lão cho chính mình (Công vụ 14:23, Tít 1:5). Không có một "trụ sở trung ương" điều khiển tất cả, nhưng có sự hiệp thông (κοινωνία - koinōnia) và hỗ trợ lẫn nhau (2 Cô-rinh-tô 8:1-4).

2. Sự Hiệp Nhất Dựa Trên Giáo Lý Căn Bản:
Dù đa dạng về văn hóa và bối cảnh (người Do Thái, người Hy Lạp), các Hội Thánh đều giữ vững "sự dạy dỗ của các sứ đồ" (Công vụ 2:42). Khi nảy sinh giáo lý sai lầm (như vấn đề cắt bì trong Công vụ 15), các sứ đồ và trưởng lão đã nhóm họp để tìm ra chân lý chung, và quyết định được gửi đến các Hội Thánh để tuân theo (Công vụ 16:4). Điều này cho thấy sự hiệp nhất không phải trong một cơ cấu tổ chức duy nhất, mà trong đức tin chung nơi Đấng Christ và lẽ thật của Phúc Âm.

3. Lời Kêu Gọi Hiệp Nhất Của Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ:
Trong lời cầu nguyện thiết tha trước khi chịu nạn, Chúa Giê-xu cầu xin Cha: "Xin cho chúng nó hiệp làm một như chúng ta... hầu cho thế gian tin rằng Cha đã sai Ta đến." (Giăng 17:21). Sứ đồ Phao-lô khuyên nhủ: "Hãy cố gắng giữ gìn sự hiệp một của Thánh Linh bằng sự hòa thuận yêu thương." (Ê-phê-sô 4:3). Sự hiệp một này được xây dựng trên bảy nền tảng: Một Thân Thể, một Thánh Linh, một sự trông cậy, một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm, một Đức Chúa Trời, Cha của mọi người (Ê-phê-sô 4:4-6). Đây là sự hiệp nhất thuộc linh và thiêng liêng, đã được Chúa thiết lập, và chúng ta được kêu gọi sống và gìn giữ nó.

III. Phân Biệt: Hội Thánh Phổ Thông (Vô Hình) và Hội Thánh Địa Phương (Hữu Hình)

Đây là sự phân biệt quan trọng trong thần học Cải Chánh để giải đáp câu hỏi của chúng ta.

• Hội Thánh Phổ Thông (Catholic/Universal Church): Là toàn thể thân thể của Đấng Christ, bao gồm mọi tín hữu chân thật đã được tái sinh từ trước cho đến nay, bất kể họ thuộc giáo phái hay truyền thống nào trên đất. Hội Thánh này duy nhất, thánh khiết, công giáo (phổ quát), và thuộc về sứ đồ (dựa trên các tín điều). Đây là Hội Thánh "vô hình" vì chỉ có Chúa biết rõ ai thực sự thuộc về Ngài (2 Ti-mô-thê 2:19).
• Hội Thánh Địa Phương (Local Church): Là biểu hiện hữu hình, cụ thể của Hội Thánh phổ thông tại một địa phương. Đây là nơi các tín hữu nhóm lại, thờ phượng, học Lời Chúa, cử hành các lễ, và thực hiện đại mạng lệnh. Có thể có nhiều Hội Thánh địa phương với các cách nhóm lại, hình thức thờ phượng, và nhấn mạnh thần học khác nhau, miễn là trung tín với Phúc Âm căn bản.

Vậy, chỉ có một Hội Thánh duy nhất về mặt thuộc linh và thiêng liêng - đó là Thân Thể của Đấng Christ. Nhưng Hội Thánh ấy được biểu hiện ra qua vô số Hội Thánh địa phương trên khắp thế giới. Sự đa dạng về văn hóa, ngôn ngữ, và ngay cả một số tập tục không nhất thiết là điều xấu, nếu nó không đi ngược lại lẽ thật cốt lõi của Kinh Thánh.

IV. Cảnh Báo Về Sự Phân Rẽ và Bè Đảng

Tuy nhiên, Kinh Thánh nghiêm khắc cảnh báo về sự chia rẽ không lành mạnh. Phao-lô quở trách Hội Thánh Cô-rinh-tô: "Hãy hiệp một nhau, chớ có phân rẽ... Anh em chớ có phân rẽ nhau, mà hiệp làm một trí, một ý với nhau." (1 Cô-rinh-tô 1:10). Ngài liệt kê những việc làm của xác thịt, trong đó có "sự chia rẽ, bè đảng" (Ga-la-ti 5:20). Sự phân rẽ đến từ tính xác thịt, sự tranh giành, tôn sùng lãnh đạo (1 Cô-rinh-tô 3:3-4), hay giáo lý sai lạc, là tội lỗi.

Nhưng cần phân biệt giữa sự phân rẽ tội lỗi và sự đa dạng trong hiệp nhất. Sự đa dạng lành mạnh thừa nhận sự khác biệt trong các vấn đề phụ thuộc (ví dụ: hình thức âm nhạc, ngày nhóm lại), trong khi vẫn gìn giữ sự hiệp một trong các vấn đề căn bản (thần tánh của Đấng Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin).

V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Tập Trung Vào Trung Tâm Là Chúa Giê-xu, Không Phải Tổ Chức:
Hãy để lòng trí bạn hướng về Đấng Christ, là đầu của Hội Thánh (Cô-lô-se 1:18). Sự trung thành cao nhất của chúng ta là với Ngài, không phải với một giáo phái, hệ phái, hay mục sư nào. Một Hội Thánh lành mạnh là nơi đưa bạn đến gần Chúa Giê-xu hơn.

2. Tích Cực Gây Dựng Sự Hiệp Nhất:
Dù thuộc Hội Thánh địa phương nào, hãy là người kiến tạo hòa bình. Tôn trọng anh chị em thuộc các truyền thống khác nếu họ cùng chia sẻ đức tin căn bản nơi Chúa Giê-xu. Tham gia các hoạt động hiệp nhất trong Cơ Đốc giáo khi có thể (cầu nguyện chung, phục vụ cộng đồng).

3. Khôn Ngoan Trong Việc Chọn Hội Thánh Địa Phương:
Không phải Hội Thánh địa phương nào cũng lành mạnh. Hãy tìm kiếm một Hội Thánh trung thành rao giảng Kinh Thánh, tôn cao Đấng Christ, giữ các thánh lễ (báp-têm, tiệc thánh), sống yêu thương và thánh sạch, và tích cực truyền giáo. Đó là nơi bạn có thể "gắn bó" và phục vụ.

4. Phân Biệt Giữa Chân Lý Cốt Lõi Và Truyền Thống Phụ Thuộc:
Hãy học biết những gì là không thể thương lượng (như các tín điều trong Bài Tín Điều Các Sứ Đồ) và những gì là tự do Cơ Đốc. Đừng vì những khác biệt về tập quán, phong cách mà lên án hay tách biệt khỏi những tín hữu chân thật khác.

5. Luôn Nhớ Mình Thuộc Về Một Thân Thể Lớn Hơn:
Khi tham dự Hội Thánh địa phương của mình, hãy nhớ rằng bạn đang thông công với Hội Thánh phổ thông vô hình của mọi thời đại. Điều này mang lại tầm nhìn rộng lớn và lòng biết ơn.

Kết Luận

Vậy, có phải chỉ nên có một Hội Thánh duy nhất? Câu trả lời Kinh Thánh là: CÓ và KHÔNG.

CÓ, vì chỉ có một Thân Thể thuộc linh duy nhất của Đấng Christ, được xây dựng trên nền tảng các sứ đồ, với Đấng Christ là đá góc nhà. Đây là Hội Thánh phổ thông, vô hình, mà mỗi tín hữu chân chính đều là chi thể.

KHÔNG, theo nghĩa không có một tổ chức giáo hội duy nhất, tập quyền, hữu hình nào trên đất có thể tuyên bố mình là đại diện độc tôn cho toàn bộ thân thể Đấng Christ. Đức Chúa Trời cho phép và sử dụng sự đa dạng của nhiều Hội Thánh địa phương tự trị để đạt đến nhiều người trong những bối cảnh văn hóa khác nhau.

Thách thức của chúng ta không phải là xây dựng một tổ chức thống nhất toàn cầu, mà là sống ra sự hiệp nhất thuộc linh mà Chúa đã ban trong sự đa dạng lành mạnh, luôn lấy Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm, và lẽ thật của Kinh Thánh làm nền tảng bất di dịch. Hãy để lời của Phao-lô hướng dẫn chúng ta: "Chỉ phải ăn ở một cách xứng đáng với Tin Lành của Đấng Christ, hầu cho... tôi được nghe tin anh em đứng vững vàng trong một tâm thần, hiệp một mà chiến đấu vì đức tin của Tin Lành" (Phi-líp 1:27).