Polycarp: Vị Giám Mục Tử Đạo Và Môn Đồ Trực Tiếp Của Các Sứ Đồ
Trong hành trình lịch sử Hội Thánh đầu tiên, có những cây cầu nối sống động giữa thời đại các Sứ Đồ và các thế hệ tiếp theo. Một trong những cây cầu vĩ đại và cảm động nhất chính là Polycarp, Giám mục của Hội Thánh Smyrna. Cuộc đời, chức vụ và đặc biệt là sự tử đạo của ông không chỉ là một trang sử bi tráng, mà còn là một bài học sống động về đức tin thuần khiết, lòng trung thành với Chúa Giê-xu Christ và Lời của Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu tìm hiểu về con người Polycarp qua lăng kính Kinh Thánh và lịch sử Hội Thánh, rút ra những nguyên tắc thuộc linh quý báu cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Polycarp Là Ai? Vị Trí Lịch Sử Độc Đáo
Polycarp (khoảng năm 69 – 155/156 SCN) là Giám mục của Hội Thánh tại Smyrna (ngày nay là Izmir, Thổ Nhĩ Kỳ). Điều làm nên sự đặc biệt của ông chính là mối liên hệ trực tiếp với các Sứ Đồ. Theo lời chứng của Irenaeus, một môn đồ của Polycarp, thì Polycarp đã được “các sứ đồ lập làm giám mục tại Smyrna” và chính ông là “môn đồ của các sứ đồ” (theo Eusebius, *Lịch Sử Giáo Hội*). Truyền thống mạnh mẽ nhất xác nhận ông là môn đồ trực tiếp của **Sứ đồ Giăng**, tác giả của sách Phúc Âm Giăng, các Thư tín và sách Khải Huyền.
Điều này đặt Polycarp vào một vị trí vô cùng quan trọng: ông là người kế thừa trực tiếp và truyền đạt lại lời dạy nguyên thủy của các Sứ Đồ. Trong một thời đại mà các giáo lý sai lầm (dị giáo) bắt đầu nhen nhóm, Polycarp trở thành trụ cột của lẽ thật tông đồ. Ông không chỉ là một nhân chứng cho Chúa Giê-xu, mà còn là một nhân chứng cho cách các Sứ Đồ hiểu và dạy về Chúa. Điều này hoàn toàn phù hợp với mạng lệnh truyền giáo của Chúa: “Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ, và dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi.” (Ma-thi-ơ 28:19-20). Polycarp chính là một mắt xích trung thành trong chuỗi “dạy họ giữ hết cả mọi điều” ấy.
II. Đức Tin Và Giáo Huấn Của Polycarp Qua Thư Tín Của Ông
Mặc dù nhiều tác phẩm của Polycarp có thể đã thất lạc, chúng ta vẫn còn giữ được bức **Thư của Polycarp gửi cho tín hữu Phi-líp**. Thư này là một kho báu về thần học và đời sống thực hành, phản ánh đức tin tông đồ thuần khiết.
1. Thần Học Christ-centered (Lấy Đấng Christ làm Trung Tâm): Polycarp liên tục quy mọi sự về Chúa Giê-xu Christ. Ông mở đầu thư: “Nguyện xin ân điển và sự bình an từ Đức Chúa Trời toàn năng và từ Chúa Giê-xu Christ, Đấng Cứu Rỗi chúng ta, được gia tăng cho anh em.” Điều này vang vọng lời chào của Phao-lô (Ê-phê-sô 1:2) và khẳng định thần tính của Chúa Giê-xu. Ông nhấn mạnh đức tin nơi “Chúa chúng ta là Giê-xu Christ, Đấng vì tội lỗi chúng ta đã gánh lấy sự chết, và Đức Chúa Trời đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại” (Polycarp, *Thư gửi tín hữu Phi-líp*, chương 1). Đây chính là cốt lõi của Phúc Âm mà Sứ đồ Phao-lô đã rao giảng: “Vả, trước hết tôi đã dạy dỗ anh em điều mà chính tôi đã nhận lãnh, ấy là Đấng Christ chịu chết vì tội chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh.” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4).
2. Nền Tảng Kinh Thánh Vững Chắc: Lời văn của Polycarp thấm nhuần Kinh Thánh. Ông trích dẫn và ám chỉ rất nhiều đến các sách Phúc Âm (đặc biệt Ma-thi-ơ) và các Thư tín của Phao-lô (Ê-phê-sô, Phi-líp, 1 & 2 Ti-mô-thê). Điều này cho thấy các sách Tân Ước đã được lưu hành, đọc và tôn trọng như Lời có thẩm quyền trong Hội Thánh đầu tiên. Ông khuyên: “Hãy tập hợp nhau thường xuyên để nghiên cứu Kinh Thánh.” Đây là sự ứng dụng thực tế của mạng lệnh: “Lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em.” (Cô-lô-se 3:16).
3. Chống Lại Dị Giáo: Polycarp kiên quyết chống lại các giáo sư giả, đặc biệt là những người theo thuyết Ngộ Đạo (Gnosticism) phủ nhận sự nhập thể và thập tự giá thật của Chúa Giê-xu. Ông gọi bất cứ ai xuyên tạc lẽ thật về Chúa Giê-xu là “kẻ đầu tiên sinh ra của ma quỷ”. Thái độ này giống với Sứ đồ Giăng khi ông cảnh báo: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ.” (1 Giăng 4:1). Polycarp bảo vệ chân lý rằng Chúa Giê-xu đã đến trong xác thịt thật, chịu đau đớn thật, và đổ huyết thật để cứu chuộc chúng ta.
III. Cuộc Tử Đạo Vinh Quang: Một Chứng Nhân Bất Khuất
Tác phẩm nổi tiếng nhất về Polycarp là *Martyrdom of Polycarp* (Sự Tử Đạo Của Polycarp)*, một trong những tài liệu mô tả tử đạo sớm nhất và đáng tin cậy nhất bên ngoài Kinh Thánh. Sự kiện này xảy ra khoảng năm 155-156 SCN dưới thời hoàng đế La Mã Antoninus Pius.
Khi bị bắt và đưa ra trước quan tổng đốc, Polycarp bị ép phải bội đạo bằng cách tuyên xưng “Caesar là Chúa” và nguyền rủa Chúa Christ. Câu trả lời của ông đã trở thành huyền thoại: “Trong tám mươi sáu năm ta đã phục vụ Ngài, Ngài chưa từng làm điều gì sai trái với ta. Làm sao ta có thể phỉ báng Vua của ta, Đấng đã cứu chuộc ta?” Lời tuyên xưng này phản ánh một đời sống kết quả lâu dài và đức tin không nao núng. Nó cho thấy mối quan hệ cá nhân sâu sắc với Chúa Giê-xu – không phải là một tôn giáo, mà là sự phục vụ một Đấng đáng tôn thờ.
Quan tổng đốc dọa sẽ thiêu sống ông. Polycarp trả lời: “Người dọa dẫm với ngọn lửa cháy trong giây lát rồi tắt; nhưng người không biết đến ngọn lửa của sự phán xét đời đời và hình phạt dành cho kẻ gian ác.” Câu nói này cho thấy ông có cái nhìn vĩnh cửu, giống như lời dạy của Chúa Giê-xu: “Chớ sợ kẻ giết thân thể mà không giết được linh hồn; nhưng thà sợ Đấng làm cho mất được linh hồn và thân thể trong địa ngục.” (Ma-thi-ơ 10:28).
Cuối cùng, Polycarp bị trói vào cọc và thiêu sống. Các nhân chứng thuật lại rằng ngọn lửa không chạm đến thân thể ông, tạo thành như một cái lò nướng, và ông phát ra mùi thơm như hương trầm. Cuối cùng, lý hình phải dùng giáo đâm ông. Cái chết của Polycarp là sự ứng nghiệm sống động của lời Chúa Giê-xu phán: “Khi các ngươi sẽ bị nộp trong nhà hội, bị đánh trong các nhà cầm quyền, và vì cớ ta phải đứng trước mặt các vua các quan tổng đốc để làm chứng cho họ.” (Mác 13:9). Polycarp đã làm chứng bằng cả mạng sống mình.
IV. Bài Học Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Cuộc đời Polycarp không chỉ để chúng ta ngưỡng mộ, mà còn để học tập và áp dụng.
1. Gìn Giữ Lẽ Thật Cốt Lõi: Trong một thế giới đầy dẫy thuyết tương đối và các giáo lý pha trộn, Cơ Đốc nhân được kêu gọi bám chặt vào lẽ thật căn cốt về Chúa Giê-xu Christ: Ngài là Con Đức Chúa Trời, chết thay cho tội chúng ta, sống lại và là Chúa. Chúng ta cần nghiên cứu Kinh Thánh cách cẩn thận để phân biệt chân lý và sai lầm. “Hãy chú ý về sự dạy dỗ, chớ bỏ qua; phải giữ lấy mình và sự dạy dỗ của anh em.” (1 Ti-mô-thê 4:16).
2. Trung Thành Đến Cùng: Đức tin của Polycarp được tôi luyện qua 86 năm, chứ không phải một sự bộc phát trong cảm xúc. Điều này nhắc nhở chúng ta về sự cần thiết của một đời sống bền đỗ, kiên nhẫn trong mối tương giao với Chúa. Sự trung thành trong những điều nhỏ nhặt hằng ngày chuẩn bị cho chúng ta sẵn sàng cho những thử thách lớn. “Hãy giữ trung tín cho đến chết, rồi ta sẽ ban cho ngươi mão triều thiên của sự sống.” (Khải Huyền 2:10 – lời phán cho Hội Thánh Smyrna, chính Hội Thánh của Polycarp!).
3. Can Đả Làm Chứng: Polycarp không tìm kiếm sự tử đạo, nhưng cũng không chạy trốn khi giờ của mình đến. Ông xem việc làm chứng cho Chúa là đặc ân tối cao. Chúng ta ngày nay có thể không bị đối diện với lửa và gươm, nhưng vẫn bị đe dọa bởi sự chế giễu, cô lập, hoặc mất mát đặc quyền. Chúng ta được kêu gọi can đảm sống và nói về đức tin của mình. “Nhưng dù có phải chịu khổ vì sự công bình, anh em có phước. Chớ sợ điều họ sợ, và đừng rối trí.” (1 Phi-e-rơ 3:14).
4. Sống Với Tầm Nhìn Vĩnh Cửu: Lời đáp của Polycarp trước lời đe dọa thiêu sống cho thấy ông nhìn thấy bức tranh lớn hơn: sự sống đời đời với Chúa. Khi chúng ta đặt hy vọng vào thiên đàng và sự phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời, những áp lực và đau khổ tạm thời đời này sẽ mất đi sức nặng của chúng. “Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên.” (2 Cô-rinh-tô 4:17).
Kết Luận
Polycarp không phải là một siêu nhân, mà là một tôi tớ trung tín của Chúa Giê-xu Christ. Ông đứng vững trên nền tảng Lời Chúa mà các Sứ Đồ đã truyền lại, và ông truyền lại chính xác điều đó cho thế hệ sau. Cuộc tử đạo của ông không phải là một kết thúc bi thảm, mà là một lời chứng tối hậu về sự chiến thắng của Đấng Christ – Đấng đã chiến thắng sự chết. Từ Polycarp, chúng ta học được rằng một đời sống Cơ Đốc chân chính được xây dựng trên mối tương giao cá nhân với Chúa Giê-xu, được nuôi dưỡng bởi Lời Ngài, được thể hiện qua sự trung thành bền bỉ, và sẵn sàng tôn cao Ngài trong mọi hoàn cảnh.
Ước mong mỗi chúng ta, như Polycarp, có thể nói với mọi thế lực đe dọa đức tin rằng: **“Ta không thể chối bỏ Vua của ta, Đấng đã cứu chuộc ta.”** Và rồi, tiếp tục bước đi trong ân điển và lẽ thật của Ngài, cho đến trọn đời.