Nomism là gì?

Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, một trong những cạm bẫy tinh vi và dai dẳng nhất mà các tín hữu có thể đối mặt không đến từ thế gian bên ngoài, mà từ chính sự hiểu lầm về bản chất của mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Đó là chủ nghĩa Nomism. Thuật ngữ này, mặc dù không trực tiếp xuất hiện trong Kinh Thánh, nhưng mô tả chính xác một hệ tư tưởng đã được các Sứ đồ cảnh báo từ buổi ban đầu của Hội Thánh. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá ý nghĩa, biểu hiện, hậu quả của Nomism dưới ánh sáng Lời Chúa, và quan trọng hơn, con đường tự do thật trong ân điển và đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.

Nomism (phát âm: /ˈnoʊ.mɪ.zəm/) bắt nguồn từ từ Hy Lạp νόμος (nomos), có nghĩa là "luật pháp" hoặc "quy tắc". Về cơ bản, Nomism là hệ thống niềm tin cho rằng sự xưng công bình, sự cứu rỗi, hoặc sự chấp nhận của Đức Chúa Trời dựa trên, một phần hoặc toàn bộ, vào sự tuân giữ luật pháp, các quy tắc, nghi lễ, hoặc những việc làm tốt của con người. Nói cách khác, đó là một hình thức "công giáo" (soteriological legalism) – tìm kiếm sự cứu rỗi qua công đức.

Trong thần học Cơ Đốc, thuật ngữ này thường được dùng để mô tả sự đối lập với Ân Điển (Grace). Nếu Tin Lành thuần túy dạy rằng "Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9), thì Nomism lại vô tình hoặc cố ý thêm "việc làm" vào phương trình đó.

Để hiểu rõ Nomism, chúng ta phải quay về thời kỳ Hội Thánh đầu tiên. Sách Công Vụ và các thư tín của Phao-lô ghi lại một cuộc xung đột thần học then chốt: Phải chăng người ngoại bang tin Chúa cần phải chịu cắt bì và giữ Luật Môi-se để được cứu? Đây chính là dạng thức nguyên thủy của Nomism.

Nhóm "người Giu-đa hóa" (Judaizers) tin rằng đức tin nơi Đấng Christ là cần thiết, nhưng chưa đủ. Họ rao giảng: "Nếu các ngươi chẳng chịu phép cắt bì theo lễ Môi-se, thì chẳng được cứu rỗi đâu" (Công Vụ 15:1). Họ đã thêm một nghi lễ của luật pháp Cựu Ước làm điều kiện cho sự cứu rỗi Tân Ước. Sứ đồ Phao-lô đã chiến đấu quyết liệt chống lại giáo lý sai lầm này, gọi đó là một "tin lành khác" (Ga-la-ti 1:6-7).

Trong thư Ga-la-ti, Phao-lô lập luận sắc bén:
"Vì chẳng hề có ai được xưng công bình bởi luật pháp... Vả, bởi luật pháp, tôi đã chết cho luật pháp, hầu cho tôi sống vì Đức Chúa Trời. Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi; nay tôi còn sống trong xác thịt, ấy là tôi sống trong đức tin của Con Đức Chúa Trời, là Đấng đã yêu tôi, và đã phó chính mình Ngài vì tôi. Tôi không muốn làm cho ân điển Đức Chúa Trời ra vô ích; vì nếu bởi luật pháp mà được sự công bình, thì Đấng Christ chịu chết là vô ích." (Ga-la-ti 2:16, 19-21).

Ở đây, từ Hy Lạp cho "xưng công bình" (δικαιόω - *dikaioō*) mang ý nghĩa tuyên bố là công bình, xét là ngay thẳng. Phao-lô khẳng định tuyệt đối: hành động "xưng công bình" này không thể đến từ νόμος (*nomos* - luật pháp), mà chỉ đến từ đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.

Một hiểu lầm phổ biến là cho rằng mọi sự nhấn mạnh đến việc làm theo Lời Chúa đều là Nomism. Điều này không chính xác. Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh cân bằng:

• Nomism (Luật Pháp để Được Cứu): Đây là động cơ sai lầm. Nó xem việc tuân giữ các quy tắc như một phương tiện để kiếm được sự cứu rỗi, sự chấp nhận, hay phước lành từ Đức Chúa Trời. Nó đặt gánh nặng lên vai con người và đánh cắp vinh quang thuộc về thập tự giá.
• Vâng Phục với Lòng Biết Ơn (Luật Pháp vì Được Cứu): Đây là động cơ đúng đắn. Sự vâng giữ các điều răn Chúa là kết quả tự nhiên và đáp ứng của tình yêu thương dành cho Đấng đã cứu chúng ta. Như Chúa Giê-xu phán: "Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta" (Giăng 14:15). Chúng ta không giữ điều răn để được Ngài yêu, mà vì chúng ta đã được Ngài yêu và đáp lại tình yêu đó.

Sứ đồ Gia-cơ bổ sung quan trọng: "Đức tin không có việc làm là đức tin chết" (Gia-cơ 2:17). Tuy nhiên, Gia-cơ không dạy Nomism. Ông mô tả việc làm là bằng chứng sống động, là hoa quả tất yếu của một đức tin thật. Đó là đức tin tự biểu lộ ra hành động, chứ không phải hành động tạo ra hoặc hoàn thiện đức tính cứu rỗi của đức tin. Thứ tự là: Ân điển → Đức tin thật → Việc lành. Nomism đảo ngược thứ tự này: Việc lành → (Hy vọng có được) Đức tin/Ân điển.

Nomism ngày nay hiếm khi thể hiện qua việc ép buộc cắt bì. Nó tinh vi hơn và có thể len lỏi vào suy nghĩ, lời giảng dạy và văn hóa Hội Thánh dưới nhiều hình thức:

1. Nomism Về Các Quy Tắc Hành Vi: Tin rằng sự nên thánh hay "đời sống cao hơn" với Chúa chỉ dành cho những ai giữ được một bộ quy tắc nào đó ngoài Kinh Thánh (ví dụ: kiêng cử một số thức ăn, hình thức giải trí nào đó một cách cứng nhắc, coi đó là thước đo lòng tin kính).
2. Nomism Về Cảm Xúc và Kinh Nghiệm: Cho rằng nếu bạn không có một loại cảm xúc mãnh liệt nào đó trong giờ thờ phượng, không "nhận lãnh" được một khải tượng, hoặc không nói tiếng lạ, thì đức tin bạn chưa đủ mạnh hoặc bạn chưa thực sự được đầy dẫy Đức Thánh Linh.
3. Nomism Về Hiệu Quả Phục Vụ: Đánh giá giá trị bản thân và sự chấp nhận của Chúa dựa trên "thành tích" phục vụ: số người dẫn đạo, quy mô chức vụ, số giờ cầu nguyện mỗi ngày. Khi thành công, ta cảm thấy Chúa hài lòng. Khi thất bại, ta nghi ngờ tình yêu Ngài.
4. Nomism Trong Sự Cầu Nguyện và Đọc Kinh Thánh: Biến các kỷ luật thuộc linh thành một bảng checklist để "kiếm điểm" với Chúa. Nếu một ngày quên đọc Kinh Thánh, ta cảm thấy tội lỗi không phải vì đã bỏ lỡ sự thông công với Cha, mà vì đã phá vỡ "chuỗi ngày hoàn hảo", sợ rằng Chúa sẽ không ban phước trong ngày hôm đó.

Tất cả các dạng thức này đều có chung một gốc rễ: chúng biến mối quan hệ cha-con dựa trên ân điển thành một giao kèo chủ-tớ dựa trên hiệu suất.

Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng về hậu quả của việc quay lại với luật pháp như phương cách cứu rỗi:

• Tước Đoạt Vinh Quang Của Đấng Christ: "Tôi không muốn làm cho ân điển Đức Chúa Trời ra vô ích" (Ga-la-ti 2:21). Nomism khiến sự chết của Christ trở nên không cần thiết. Nếu chúng ta có thể tự mình (dù một phần) đạt được sự công bình, thì thập tự giá trở thành một lựa chọn dư thừa.
• Đưa Đến Sự Nô Lệ: "Đấng Christ đã buông tha chúng ta cho được tự do; vậy hãy đứng vững, chớ lại để mình dưới ách tôi mọi nữa... Anh em thảy đều muốn cậy luật pháp cho được xưng công bình, thì đã lìa khỏi Đấng Christ, mất ân điển rồi" (Ga-la-ti 5:1,4). Nomism là một cái ách nặng nề, luôn đòi hỏi nhiều hơn và khiến con người sống trong sợ hãi, không bao giờ chắc chắn mình đã "đủ tốt" chưa.
• Sinh Ra Sự Tự Cao Hoặc Thất Vọng: Người giữ được các quy tắc có thể rơi vào sự kiêu ngạo thuộc linh (Lu-ca 18:11-12). Người không giữ được sẽ chìm trong cảm giác tội lỗi, xấu hổ và xa cách Chúa. Cả hai đều không dẫn đến sự thờ phượng chân thật.
• Bóp Nghẹt Tình Yêu và Sự Vui Mừng: Phục vụ trở thành nghĩa vụ nặng nề, không còn là sự đáp lại với tình yêu. Đời sống Cơ Đốc trở nên khô khan, hình thức.

Làm thế nào để chúng ta nhận diện và thoát khỏi bẫy Nomism, sống trọn vẹn trong ân điển?

1. Luôn Quay Về với Phúc Âm Thuần Túy Mỗi Ngày: Hãy tự nhắc mình: "Sự cứu rỗi của tôi, từ đầu đến cuối, dựa hoàn toàn vào công việc hoàn tất của Chúa Giê-xu trên thập tự giá, được tiếp nhận bởi đức tin, không phải bởi việc làm của tôi." Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng tự cứu lấy mình.
2. Kiểm Tra Động Cơ: Trước khi phục vụ, vâng lời, hay thực hành một kỷ luật thuộc linh, hãy tự hỏi: "Tôi làm điều này vì yêu Chúa và biết ơn Ngài, hay để cảm thấy mình là một Cơ Đốc nhân 'tốt', để được người khác công nhận, hoặc để 'bảo đảm' phước lành của Chúa?" Hãy cầu xin Chúa thanh tẩy động cơ.
3. Tập Trung vào Mối Quan Hệ, Không Phải Quy Tắc: Thay vì chỉ chăm chăm vào "làm và không được làm", hãy đầu tư thời gian để biết Chúa nhiều hơn qua Lời Ngài và sự cầu nguyện. Sự vâng lời sẽ tự nhiên chảy ra từ một tấm lòng được biến đổi bởi tình yêu.
4. Đón Nhận Sự Xưng Công Bình Như Món Quà: Hãy sống trong sự thật rằng, trong Đấng Christ, bạn đã được xưng công bình (Rô-ma 5:1). Bạn không phải chạy đua để đạt được nó. Điều này tạo ra sự bình an và tự do thật sự để phục vụ.
5. Khi Thất Bại, Chạy Đến Với Ân Điển, Không Chạy Trốn: Khi bạn phạm tội hoặc không giữ được kỳ vọng, đừng rút lui trong xấu hổ. Hãy làm theo lời dạy trong Hê-bơ-rơ 4:16: "Vậy, chúng ta hãy vững lòng đến gần ngôi ơn phước, hầu cho được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng." Sự ăn năn thật được nuôi dưỡng bởi ân điển, không bị thúc đẩy bởi sự sợ hãi.

Nomism, dù dưới bất kỳ hình thức tinh vi nào, cũng là kẻ thù của Phúc Âm. Nó thay thế sự vui mừng của con cái Đức Chúa Trời bằng nỗi lo âu của người làm thuê. Cuộc chiến chống lại Nomism không phải là cuộc chiến chống lại sự vâng lời, mà là cuộc chiến cho động cơ đúng đắn đằng sau sự vâng lời đó.

Sứ đồ Phao-lô tóm tắt sự tự do thật: "Hỡi anh em, anh em đã được gọi để được tự do; ấy chỉ đừng lấy sự tự do đó làm dịp cho anh em ăn ở theo tánh xác thịt, nhưng hãy lấy lòng yêu thương làm đầy tớ lẫn nhau. Vì cả luật pháp chỉ tóm lại trong một lời nầy: Ngươi hãy yêu kẻ lân cận như mình" (Ga-la-ti 5:13-14).

Tự do trong Đấng Christ không phải là tự do để phạm tội, nhưng là tự do để vâng lời Chúa với một tấm lòng mới, bởi quyền năng của Thánh Linh, và với động cơ tình yêu thương. Chúng ta được giải phóng khỏi gánh nặng phải tự chứng minh bản thân, để bây giờ chúng ta có thể sống và phục vụ vì vinh quang của Đấng đã yêu chúng ta và phó chính mình Ngài vì chúng ta.

Hãy sống và bước đi trong sự tự do quý báu mà Đấng Christ đã trả giá bằng huyết Ngài để mua chuộc cho chúng ta. Đó không phải là tự do khỏi luật pháp của Đức Chúa Trời, nhưng là tự do khỏi sự nguyền rủa và sự nô lệ của luật pháp như một hệ thống cứu rỗi. Ân điển của Chúa Giê-xu Christ thật là đủ cho bạn. Hãy an nghỉ và lớn lên trong ân điển đó.