Phép báp-têm có trong Cựu Ước không?
Trong đức tin Cơ Đốc, báp-têm là một trong hai nghi lễ quan trọng (cùng với Tiệc Thánh) mà Chúa Giê-xu truyền cho Hội Thánh thực hiện. Báp-têm mang ý nghĩa sâu sắc: nó biểu trưng cho sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Đấng Christ, là dấu hiệu của sự thanh tẩy tội lỗi và sự gia nhập vào thân thể Đấng Christ. Nhưng liệu có sự hiện diện của báp-têm trong Cựu Ước? Nhiều người cho rằng báp-têm chỉ thuộc về Tân Ước, tuy nhiên khi nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta sẽ thấy nhiều hình bóng, biểu tượng và những sự kiện dự báo trước về báp-têm. Bài viết này sẽ khám phá câu hỏi đó dưới ánh sáng của Lời Chúa, cùng với sự liên hệ thần học và ứng dụng thực tiễn cho đời sống tin kính hôm nay.
1. Khái niệm báp-têm trong Tân Ước
Trước khi tìm hiểu về báp-têm trong Cựu Ước, chúng ta cần hiểu rõ ý nghĩa của báp-têm trong Tân Ước. Từ “báp-têm” xuất phát từ tiếng Hy Lạp “βαπτίζω” (baptizō), có nghĩa là “nhúng, dìm, ngâm”. Trong bối cảnh tôn giáo, báp-têm diễn tả hành động dìm một người xuống nước rồi đưa lên, tượng trưng cho sự chết đi của đời sống cũ và sống lại đời sống mới trong Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Báp-têm cũng liên quan đến sự tha tội và nhận lãnh Đức Thánh Linh (Công vụ 2:38). Vì thế, báp-têm là dấu hiệu bề ngoài của ân điển bề trong mà Đức Chúa Trời ban cho người tin.
2. Những hình bóng về báp-têm trong Cựu Ước
Mặc dù nghi thức báp-têm với đầy đủ ý nghĩa Cơ Đốc chỉ được Chúa Giê-xu thiết lập sau khi Ngài phục sinh (Ma-thi-ơ 28:19), Cựu Ước chứa đựng nhiều sự kiện và nghi lễ có thể được xem như những hình bóng hoặc tiên tri về báp-têm. Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu.
a) Nước lụt thời Nô-ê
Sứ đồ Phi-e-rơ trong thư thứ nhất 3:20-21 đã liên hệ trận đại hồng thủy thời Nô-ê với báp-têm: “... thuở xưa, khi Chúa nhịn nhục chờ đợi, trong khi tàu đóng, có ít người, cả thảy tám người, được cứu thoát khỏi nước. Phép báp-têm bây giờ bèn là ảnh tượng của sự ấy để cứu anh em, không phải sự làm sạch ô uế của thân thể, nhưng sự liên lạc lương tâm tốt với Đức Chúa Trời, bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ.” Ở đây, nước lụt đã hủy diệt thế gian tội lỗi nhưng cũng bảo toàn Nô-ê và gia đình qua chiếc tàu. Cũng vậy, báp-têm tượng trưng cho sự cứu rỗi chúng ta qua Đấng Christ.
b) Biển Đỏ – dân Y-sơ-ra-ên được “báp-têm” vào Môi-se
Trong 1 Cô-rinh-tô 10:1-2, Phao-lô viết: “Tổ phụ chúng ta hết thảy ở dưới đám mây, đi ngang qua biển, hết thảy đều chịu báp-têm dưới đám mây và dưới biển, để thuộc về Môi-se.” Khi dân Y-sơ-ra-ên đi qua Biển Đỏ, họ đã được giải cứu khỏi ách nô lệ Ai Cập, còn quân Ai Cập bị nước nhấn chìm. Điều này mô tả một hình ảnh của báp-têm: vượt qua nước để được tự do, bước vào giao ước với Đức Chúa Trời. Đám mây tượng trưng cho sự hiện diện của Chúa, dẫn dắt họ.
c) Các nghi thức tẩy uế bằng nước
Trong luật pháp Môi-se, có nhiều nghi lễ rửa sạch (tẩy uế) bằng nước. Ví dụ, người bị bệnh phong được lành phải tắm rửa để được sạch (Lê-vi 14:8-9). Người bị ô uế do chạm vào xác chết phải dùng nước tẩy uế (Dân số 19). Các thầy tế lễ phải rửa tay chân trước khi vào đền tạm (Xuất Ê-díp-tô 30:19-21). Những nghi thức này nhấn mạnh sự cần thiết của sự thanh sạch trước mặt Đức Chúa Trời. Chúng là hình bóng của sự thanh tẩy tội lỗi mà báp-têm biểu thị (Ê-phê-sô 5:26).
d) Lễ cắt bì – dấu ấn giao ước
Trong Cựu Ước, cắt bì là dấu hiệu của giao ước giữa Đức Chúa Trời và dòng dõi Áp-ra-ham (Sáng thế 17:10-11). Đó là dấu hiệu bề ngoài cho thấy họ thuộc về dân của Đức Chúa Trời. Trong Tân Ước, sứ đồ Phao-lô đã liên kết cắt bì với báp-têm: “Anh em cũng chịu cắt bì trong Ngài, không phải phép cắt bì bởi tay người làm, nhưng là phép cắt bì của Đấng Christ, tức là lột bỏ tánh xác thịt. Anh em đã bị chôn với Ngài trong phép báp-têm, đồng sống lại với Ngài bởi đức tin trong quyền phép Đức Chúa Trời, là Đấng đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại.” (Cô-lô-se 2:11-12). Như vậy, báp-têm là dấu hiệu của giao ước mới, thay thế cho cắt bì.
e) Lời hứa về sự rảy nước sạch trong Ê-xê-chi-ên
Tiên tri Ê-xê-chi-ên đã loan báo một lời hứa về sự thanh tẩy thuộc linh: “Ta sẽ rưới nước trong trên các ngươi, và các ngươi sẽ trở nên sạch; Ta sẽ làm sạch hết mọi sự ô uế và mọi thần tượng của các ngươi. Ta sẽ ban lòng mới cho các ngươi, và đặt thần mới trong các ngươi. Ta sẽ cất lòng bằng đá khỏi thịt các ngươi, và ban cho các ngươi lòng bằng thịt. Ta sẽ đặt Thần Ta trong các ngươi, và khiến các ngươi noi theo luật lệ Ta, thì các ngươi sẽ giữ mạng lịnh Ta và làm theo.” (Ê-xê-chi-ên 36:25-27). Lời tiên tri này nói đến việc Đức Chúa Trời sẽ thanh tẩy dân Ngài khỏi tội lỗi và ban Thánh Linh. Điều này ứng nghiệm trong Chúa Giê-xu Christ và được biểu lộ qua báp-têm, nơi người tin nhận được sự tẩy sạch tội lỗi và nhận lãnh Đức Thánh Linh.
f) Sự kiện Giô-na trong bụng cá
Chúa Giê-xu đã so sánh ba ngày ba đêm Giô-na ở trong bụng cá với việc Ngài sẽ ở trong lòng đất (Ma-thi-ơ 12:40). Điều này liên quan đến sự chết, chôn và sống lại của Chúa. Vì báp-têm tượng trưng cho sự đồng chết và đồng sống lại với Đấng Christ, nên sự kiện Giô-na cũng có thể được xem như một hình ảnh gián tiếp về báp-têm. Ngoài ra, trong Cựu Ước, việc Giô-na bị ném xuống biển và được cứu thoát cũng gợi nhớ đến việc đi qua nước để được giải cứu.
3. Phân tích ngôn ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp
Việc tìm hiểu từ ngữ trong nguyên ngữ sẽ giúp chúng ta thấy mối liên hệ giữa các nghi thức thanh tẩy Cựu Ước và báp-têm Tân Ước.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “רחץ” (rachats) nghĩa là rửa, tắm, thường được dùng cho các nghi lễ rửa sạch (Xuất Ê-díp-tô 30:18). Một từ khác là “טבל” (tabal), có nghĩa là nhúng, dìm, xuất hiện trong Lê-vi 4:6 (thầy tế lễ nhúng ngón tay vào huyết). Đặc biệt, trong câu chuyện Na-a-man được chữa lành bệnh phong sau khi dìm mình bảy lần dưới sông Giô-đanh (2 Các vua 5:14), từ được dùng trong tiếng Hê-bơ-rơ là “טבל” (tabal). Bản dịch Septuagint (Cựu Ước tiếng Hy Lạp) đã dùng từ “βαπτίζω” (baptizō) để dịch chuyện này. Như vậy, chính từ Hy Lạp dùng cho báp-têm cũng xuất hiện trong Cựu Ước bản LXX. Điều này cho thấy khái niệm “dìm mình” trong nước vì mục đích thanh sạch đã có từ lâu trong lịch sử cứu chuộc.
4. Sự khác biệt giữa các nghi thức Cựu Ước và báp-têm Tân Ước
Mặc dù có nhiều hình bóng, nhưng báp-têm Tân Ước mang một chiều sâu mới và khác biệt quan trọng:
- Nghi thức Cựu Ước là tạm thời và bề ngoài: Các lễ rửa sạch chỉ có hiệu lực tẩy uế theo nghi thức, không thể thay đổi tấm lòng (Hê-bơ-rơ 9:13-14).
- Báp-têm Tân Ước liên kết với sự chết và sống lại của Đấng Christ: Nó tượng trưng cho sự đồng chôn và đồng sống lại với Ngài, mở ra một đời sống mới (Rô-ma 6:4).
- Báp-têm gắn liền với Đức Thánh Linh: Trong Tân Ước, báp-têm thường đi kèm với việc nhận lãnh Đức Thánh Linh (Công vụ 2:38; 19:5-6), điều mà các nghi lễ Cựu Ước không thể mang lại.
- Báp-têm là dấu hiệu của giao ước mới: Nó áp dụng cho mọi người tin, không phân biệt nam nữ, tuổi tác, hay dân tộc (Ga-la-ti 3:27-28).
Như vậy, báp-têm trong Tân Ước là sự ứng nghiệm và nâng cao hơn các biểu tượng thanh tẩy trong Cựu Ước.
5. Ý nghĩa thần học: tính liên tục của giao ước ân điển
Nhiều nhà thần học Cải chánh xem báp-têm như dấu hiệu của giao ước ân điển, giống như cắt bì trong Cựu Ước. Điều này dựa trên sự dạy dỗ rằng chỉ có một giao ước ân điển duy nhất, được quản trị dưới những hình thức khác nhau trước và sau Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 8:6-13). Vì vậy, báp-têm không phải là một điều hoàn toàn mới, mà là sự tiếp nối và thay thế cho cắt bì, dành cho toàn thể dân sự của Đức Chúa Trời trong thời đại mới. Sự hiện diện của những hình bóng trong Cựu Ước củng cố sự liên tục này và cho thấy Đức Chúa Trời luôn có kế hoạch cứu rỗi duy nhất qua Đấng Christ.
6. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân
Hiểu biết về mối liên hệ giữa Cựu Ước và báp-têm mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
a) Làm mới sự trân trọng về báp-têm
Khi thấy rằng Đức Chúa Trời đã chuẩn bị cho báp-têm từ hàng ngàn năm trước qua nhiều biến cố và nghi lễ, chúng ta càng thêm quí trọng ý nghĩa của nghi lễ này. Báp-têm không phải là một nghi thức tùy tiện, mà là một phần của câu chuyện cứu chuộc lớn lao của Chúa.
b) Sống theo căn tính báp-têm
Phao-lô khuyên: “Vậy anh em cũng hãy coi mình như chết về tội lỗi và như sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ.” (Rô-ma 6:11). Nhớ đến báp-têm giúp chúng ta mỗi ngày chối bỏ tội lỗi và bước đi trong sự mới mẻ của sự sống phục sinh.
c) Nhắc nhở về lòng trung tín của Đức Chúa Trời
Những hình bóng về báp-têm trong Cựu Ước cho thấy Đức Chúa Trời luôn giữ lời hứa và hoàn thành mọi điều Ngài đã dự định. Điều này củng cố đức tin của chúng ta khi đối diện với hoàn cảnh khó khăn.
d) Thúc đẩy sự chia sẻ Phúc Âm
Báp-têm là lời tuyên xưng công khai đức tin nơi Chúa Giê-xu. Khi hiểu rằng đây là dấu hiệu của giao ước mới mở ra cho mọi dân tộc, chúng ta được thôi thúc mang Phúc Âm đến với mọi người, để họ cũng có thể nhận lãnh ân điển và được báp-têm trong danh Chúa.
Kết luận
Vậy, trả lời cho câu hỏi “Phép báp-têm có trong Cựu Ước không?”: Mặc dù báp-têm với tư cách là một nghi lễ Cơ Đốc chính thức chỉ được ban hành trong Tân Ước, nhưng Cựu Ước chứa đựng nhiều hình ảnh tiên tri, biểu tượng và sự kiện dự báo về báp-têm. Từ Nước Lụt, Biển Đỏ, các nghi thức tẩy uế, lễ cắt bì cho đến lời tiên tri Ê-xê-chi-ên, tất cả đều hướng đến sự thanh tẩy và cứu rỗi sẽ được bày tỏ trọn vẹn nơi Đức Chúa Jêsus Christ. Hiểu được sự liên tục này giúp chúng ta đánh giá cao sự thống nhất của Kinh Thánh và sống xứng đáng với ơn gọi mà chúng ta đã nhận trong Chúa. Hãy nhớ lại báp-têm của mình và sống mỗi ngày trong ân điển của Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta.