Ai Được Uỷ Quyền Giám Sát Lễ Tiệc Thánh?
Lễ Tiệc Thánh (còn gọi là Bữa Tiệc của Chúa, Thánh Thể) là một trong hai thánh lễ mà Chúa Giê-xu đã truyền dạy Hội Thánh phải tiếp tục cử hành cho đến ngày Ngài trở lại (Ma-thi-ơ 26:26-29; Mác 14:22-25; Lu-ca 22:14-20; 1 Cô-rinh-tô 11:23-26). Đây là một hành động thờ phượng thiêng liêng, nhắc nhở về sự chết chuộc tội của Chúa và sự hiệp một của thân thể Đấng Christ. Tuy nhiên, vấn đề ai được ủy quyền giám sát (chủ trì, quản lý) Lễ Tiệc Thánh đã từng gây nhiều tranh luận trong lịch sử Hội Thánh. Bài viết này sẽ khảo sát Kinh Thánh cách kỹ lưỡng để tìm ra nguyên tắc Đức Chúa Trời đã định, giúp chúng ta hiểu rõ trách nhiệm và thẩm quyền trong việc cử hành mạng lệnh quan trọng này.
1. Nguồn gốc Kinh Thánh của Lễ Tiệc Thánh
Trước khi tìm hiểu về người giám sát, chúng ta cần nắm rõ bản chất của Lễ Tiệc Thánh. Trong đêm trước khi chịu nạn, Chúa Giê-xu đã lập nên thánh lễ này khi Ngài dùng bữa Lễ Vượt Qua với các môn đồ (Ma-thi-ơ 26:26-30; Mác 14:22-26; Lu-ca 22:14-20). Ngài cầm lấy bánh, tạ ơn, bẻ ra và phán: “Nầy là thân thể Ta”, rồi đưa chén nho và phán: “Nầy là huyết Ta, huyết của sự giao ước mới, đổ ra cho nhiều người được tha tội” (Ma-thi-ơ 26:26-28). Sau đó Ngài truyền lệnh: “Hãy làm điều này để nhớ đến Ta” (Lu-ca 22:19; 1 Cô-rinh-tô 11:24-25). Câu phán “hãy làm điều này” trong tiếng Hy Lạp là “τοῦτο ποιεῖτε” (touto poieite), ở thể mệnh lệnh hiện tại, chỉ sự tiếp diễn – tức là tiếp tục làm việc này. Đối tượng nhận lệnh trực tiếp là các sứ đồ, nhưng lệnh này áp dụng cho toàn thể Hội Thánh qua mọi thời đại.
Như vậy, Lễ Tiệc Thánh là một “mạng lệnh” (ordinance) của Chúa, giao cho Hội Thánh thực hiện. Điều này đặt nền tảng cho việc xác định thẩm quyền giám sát: nếu Chúa đã truyền cho Hội Thánh, thì Hội Thánh phải có trách nhiệm cử hành một cách trật tự và đúng đắn, dưới sự hướng dẫn của những người lãnh đạo mà Ngài đã thiết lập.
2. Thực hành trong Hội Thánh đầu tiên
Sách Công vụ cho chúng ta cái nhìn về cách Hội Thánh đầu tiên thực hiện Lễ Tiệc Thánh. Trong Công vụ 2:42, chúng ta đọc: “Vả, những người ấy bền lòng giữ lời dạy của các sứ đồ, sự thông công của anh em, lễ bẻ bánh, và sự cầu nguyện.” Cụm từ “lễ bẻ bánh” (tiếng Hy Lạp: κλάσει τοῦ ἄρτου – klasei tou artou) ở đây có thể bao hàm cả bữa ăn chung và Lễ Tiệc Thánh. Tuy nhiên, trong bối cảnh Hội Thánh sơ khai, việc “bẻ bánh” thường được hiểu là cử hành thánh lễ (xem Công vụ 20:7; 1 Cô-rinh-tô 10:16). Điều đáng chú ý là họ giữ “lời dạy của các sứ đồ” – tức là dưới sự hướng dẫn của các sứ đồ. Các sứ đồ là những người trực tiếp nhận lệnh từ Chúa Giê-xu và có thẩm quyền dạy dỗ, tổ chức Hội Thánh.
Đến Công vụ 20:7, chúng ta thấy một buổi nhóm đặc biệt: “Ngày thứ nhứt trong tuần lễ, chúng ta đang nhóm lại để bẻ bánh; Phao-lô phải đi ngày mai, nên người nói chuyện với các môn đồ…” Ở đây, sứ đồ Phao-lô giảng dạy và có lẽ cũng chủ trì Lễ Tiệc Thánh. Tuy không nói rõ ai là người trực tiếp cầm bánh và chén, nhưng Phao-lô với tư cách sứ đồ đang thực hiện chức vụ của mình.
Như vậy, trong Hội Thánh đầu tiên, các sứ đồ đã đóng vai trò lãnh đạo và giám sát việc cử hành Lễ Tiệc Thánh. Dần dần, khi Hội Thánh mở rộng, các sứ đồ bổ nhiệm những người lãnh đạo địa phương (trưởng lão, giám mục) để coi sóc Hội Thánh. Điều này dẫn chúng ta đến phần tiếp theo.
3. Vai trò của các chức vụ lãnh đạo trong Tân Ước
Tân Ước mô tả hai chức vụ chính trong Hội Thánh: trưởng lão (πρεσβύτερος – presbyteros) hay giám mục (ἐπίσκοπος – episkopos), và chấp sự (διάκονος – diakonos). Trong các thư tín, Phao-lô và các sứ đồ khác đã đặt những tiêu chuẩn rõ ràng cho những người giữ các chức vụ này (1 Ti-mô-thê 3:1-13; Tít 1:5-9).
Trưởng lão/giám mục có trách nhiệm “chăn bầy của Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 5:2), “cai quản Hội Thánh” (1 Ti-mô-thê 5:17), “giữ vững lời đáng tin cậy” (Tít 1:9). Họ cũng là “người quản lý các sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 4:1). Cụm từ “sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời” ở đây bao gồm cả chân lý Phúc Âm và những biểu tượng như Lễ Tiệc Thánh và Báp-têm. Do đó, trách nhiệm của trưởng lão bao gồm việc bảo vệ, giải thích và quản lý các thánh lễ.
Ngoài ra, trưởng lão cũng có nhiệm vụ dạy dỗ (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:9). Trong Lễ Tiệc Thánh, việc giải thích ý nghĩa của bánh và chén, nhắc nhở về sự chết của Chúa, và kêu gọi mỗi người tự xét mình là một phần của sự dạy dỗ. Vì vậy, người lãnh đạo thuộc linh (trưởng lão/mục sư) là người thích hợp nhất để giám sát Lễ Tiệc Thánh.
4. Sự ủy quyền từ Đấng Christ và các sứ đồ
Khi Chúa Giê-xu phục sinh, Ngài đã ban cho các sứ đồ quyền năng và uỷ nhiệm: “Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ, và dạy họ giữ hết cả mọi điều mà Ta đã truyền cho các ngươi.” (Ma-thi-ơ 28:19-20). Đây là Đại Mạng Lệnh, trong đó bao gồm việc làm báp-têm (một thánh lễ) và dạy dỗ. Lễ Tiệc Thánh cũng là một trong những điều Chúa đã truyền, và các sứ đồ có trách nhiệm truyền lại cho Hội Thánh. Thật vậy, sứ đồ Phao-lô đã nhận lãnh trực tiếp từ Chúa (1 Cô-rinh-tô 11:23) và truyền dạy cho Hội Thánh Cô-rinh-tô về Lễ Tiệc Thánh.
Các sứ đồ sau đó đã bổ nhiệm các trưởng lão tại mỗi Hội Thánh địa phương (Công vụ 14:23; Tít 1:5). Họ trao cho những người này trách nhiệm chăn dắt Hội Thánh, bao gồm cả việc quản lý các thánh lễ. Do đó, thẩm quyền giám sát Lễ Tiệc Thánh bắt nguồn từ Chúa Giê-xu, được các sứ đồ ủy thác cho những người lãnh đạo được bổ nhiệm theo tiêu chuẩn Kinh Thánh. Đây là nguyên tắc “kế thừa tông đồ” về mặt chức năng (không phải tông truyền theo nghi lễ), tức là sự tiếp nối của chức vụ giảng dạy và lãnh đạo Hội Thánh.
5. Những lập luận cho việc chỉ mục sư/trưởng lão được phép chủ trì
Dựa trên các phân đoạn Kinh Thánh đã nêu, nhiều Hội Thánh Tin Lành (đặc biệt là Giáo hội Trưởng Lão, Cải Cách, Baptist truyền thống, v.v.) tin rằng chỉ những mục sư (pastors) hoặc trưởng lão (elders) đã được Hội Thánh phong chức mới có thẩm quyền chủ trì Lễ Tiệc Thánh. Dưới đây là một số lý do:
- Trách nhiệm chăn bầy: Người lãnh đạo Hội Thánh được gọi là “kẻ chăn chiên” (Ê-phê-sô 4:11). Trong Lễ Tiệc Thánh, họ dẫn dắt bầy đến với Đấng Chăn Chiên Lớn là Chúa Giê-xu, giúp họ hiểu và ứng dụng ý nghĩa thập tự giá.
- Sự dạy dỗ: Lễ Tiệc Thánh đi kèm với lời giải thích (như Phao-lô đã làm trong 1 Cô-rinh-tô 11:23-26). Người có ân tứ giảng dạy và được Hội Thánh công nhận sẽ thực hiện điều này.
- Bảo vệ sự thánh khiết: Trong 1 Cô-rinh-tô 11:27-29, Phao-lô cảnh báo về việc ăn và uống cách không xứng đáng, dẫn đến sự phán xét. Người lãnh đạo có trách nhiệm cảnh báo, hướng dẫn tín hữu tự xét mình, và nếu cần, ngăn cản những người sống trong tội lỗi công khai tham dự (xem 1 Cô-rinh-tô 5:11-13).
- Trật tự trong Hội Thánh: 1 Cô-rinh-tô 14:40 dạy: “Mọi sự đều nên làm cho phải phép và theo thứ tự.” Việc giao thẩm quyền chủ trì cho những người được chỉ định bảo đảm rằng Lễ Tiệc Thánh được cử hành một cách trang nghiêm, thống nhất về giáo lý.
6. Quan điểm về “chức tế lễ của mọi tín hữu”
Một số anh em Tin Lành dựa vào 1 Phi-e-rơ 2:9: “Anh em là dòng dõi được lựa chọn, là chức tế lễ nhà vua, là dân tộc thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời…” để cho rằng mọi tín hữu đều là thầy tế lễ, và do đó bất cứ tín hữu nào cũng có thể chủ trì Lễ Tiệc Thánh. Thật vậy, trong Tân Ước, không còn một giai cấp tư tế đặc biệt như dưới thời Cựu Ước, vì Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm duy nhất. Tất cả tín hữu đều có quyền trực tiếp đến với Đức Chúa Trời qua Đấng Christ.
Tuy nhiên, chức tế lễ phổ thông không loại bỏ sự phân công chức vụ trong Hội Thánh. Rô-ma 12:4-8 và 1 Cô-rinh-tô 12:28-30 cho thấy Đức Thánh Linh ban cho Hội Thánh các ân tứ khác nhau, và Đức Chúa Trời đã lập trong Hội Thánh “thứ nhất là sứ đồ, thứ hai là đấng tiên tri, thứ ba là thầy giáo…” Những chức vụ này nhằm gây dựng thân thể. Vì vậy, mặc dù mọi tín hữu đều là tế lễ, không phải ai cũng được gọi để làm mục sư hay trưởng lão. Thẩm quyền giảng dạy và quản trị Hội Thánh được trao cho những người đáp ứng tiêu chuẩn Kinh Thánh và được Hội Thánh công nhận (1 Ti-mô-thê 5:17; Hê-bơ-rơ 13:17).
Do đó, quan điểm “chỉ mục sư được chủ trì” không mâu thuẫn với chức tế lễ của mọi tín hữu, vì tất cả đều tham dự và cùng nhận lãnh bánh và chén. Việc chủ trì là một chức năng lãnh đạo thuộc về những người được Đức Thánh Linh kêu gọi và Hội Thánh bổ nhiệm.
7. Các nguyên tắc về trật tự và gây dựng
Khi xem xét toàn bộ Tân Ước, chúng ta thấy một nguyên tắc xuyên suốt: Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Ngài, và mọi sự đều phải được thực hiện để gây dựng (1 Cô-rinh-tô 14:26). Lễ Tiệc Thánh không phải là nghi thức cá nhân mà là hành động tập thể của cả Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 10:17). Vì vậy, Hội Thánh địa phương cần có sự chỉ đạo thống nhất. Thường thì người lãnh đạo (mục sư hoặc trưởng lão) sẽ là người điều hành.
Trong 1 Cô-rinh-tô 11:17-34, sứ đồ Phao-lô khiển trách Hội Thánh Cô-rinh-tô vì họ đã làm mất đi ý nghĩa của Tiệc Thánh do sự hỗn loạn và chia rẽ. Ông không nói “hãy để một người đứng lên quản lý”, nhưng ông nhấn mạnh rằng khi họ nhóm lại, mọi việc phải được thực hiện cách xứng đáng. Điều này ngụ ý rằng cần có sự hướng dẫn rõ ràng, và người lãnh đạo Hội Thánh phải đảm nhận vai trò đó.
8. Ứng dụng thực tiễn cho Hội Thánh ngày nay
Vậy Hội Thánh hiện đại nên áp dụng nguyên tắc Kinh Thánh này như thế nào? Dưới đây là một số gợi ý:
- Tôn trọng chức vụ lãnh đạo: Hội Thánh nên công nhận và vâng phục những người lãnh đạo thuộc linh mà Đức Chúa Trời đã đặt để (Hê-bơ-rơ 13:17). Khi cử hành Lễ Tiệc Thánh, mục sư hoặc trưởng lão nên đứng ra chủ trì, giải thích ý nghĩa, dẫn dắt cầu nguyện và phân phát các emblems.
- Uỷ quyền trong một số trường hợp đặc biệt: Nếu vì hoàn cảnh (như nhóm tín hữu nhỏ chưa có mục sư, hoặc trong buổi nhóm tại gia), Hội Thánh có thể uỷ quyền cho một tín hữu trưởng thành, có đời sống thuộc linh vững vàng, đã được các trưởng lão chấp thuận, để dẫn dắt Lễ Tiệc Thánh. Điều này vẫn phải đặt dưới sự giám sát của Hội Thánh và không làm mất đi nguyên tắc trật tự.
- Giáo dục cho mọi tín hữu: Dù không phải ai cũng chủ trì, mọi thành viên cần hiểu rõ ý nghĩa của Lễ Tiệc Thánh để tham dự cách xứng đáng. Các buổi dạy dỗ về thánh lễ này cần được thực hiện thường xuyên.
- Giữ sự thánh khiết: Người lãnh đạo nên nhắc nhở tín hữu tự xét mình, ăn năn tội lỗi trước khi dự tiệc, để không ăn và uống sự đoán xét cho mình (1 Cô-rinh-tô 11:28-29).
- Liên hiệp với toàn thể Hội Thánh: Lễ Tiệc Thánh là dấu hiệu của sự hiệp một. Vì vậy, nên cử hành trong bối cảnh nhóm họp chung của Hội Thánh, không nên biến nó thành nghi thức riêng tư, trừ những trường hợp đặc biệt (như bệnh nhân, tù nhân).
9. Kết luận
Qua sự khảo sát Kinh Thánh, chúng ta thấy rằng thẩm quyền giám sát Lễ Tiệc Thánh thuộc về những người lãnh đạo thuộc linh được Chúa đặt để trong Hội Thánh, cụ thể là các trưởng lão/mục sư, những người đáp ứng tiêu chuẩn của 1 Ti-mô-thê 3 và Tít 1. Họ nhận lãnh trách nhiệm từ Đấng Christ qua các sứ đồ và sự bổ nhiệm của Hội Thánh. Nguyên tắc này đảm bảo Lễ Tiệc Thánh được cử hành cách trang nghiêm, trung tín với lẽ thật Phúc Âm, và gây dựng thân thể Đấng Christ.
Dù vậy, mọi tín hữu đều có đặc quyền tham dự và nhớ đến Chúa. Ước mong mỗi chúng ta, khi dự Tiệc Thánh, đều hướng lòng về thập tự giá, kinh nghiệm sự hiện diện của Chúa, và được nhắc nhở về sự trở lại gần của Ngài. Xin Chúa Thánh Linh dẫn dắt Hội Thánh Ngài luôn giữ gìn mạng lệnh thánh này với lòng tôn kính và vâng phục.