Có nên phán xét giáo huấn của người lãnh đạo trong đạo Cơ Đốc?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều đặt mình dưới sự dạy dỗ của Lời Chúa và những người được Chúa đặt để dẫn dắt. Tuy nhiên, một câu hỏi then chốt và đôi khi gây tranh cãi nảy sinh: Có nên phán xét giáo huấn của người lãnh đạo trong đạo Cơ Đốc hay không? Nếu “phán xét” được hiểu theo nghĩa tiêu cực là lên án, khinh dể, thì câu trả lời là “không”. Nhưng nếu “phán xét” (tiếng Hy Lạp: diakrinō - διακρίνω) được hiểu là “xem xét”, “phân biệt”, “thẩm định” dựa trên tiêu chuẩn khách quan của Lời Đức Chúa Trời, thì Kinh Thánh không chỉ cho phép mà còn ra lệnh cho chúng ta làm điều đó. Đây là một trách nhiệm nghiêm túc nhằm bảo vệ sự thuần khiết của Phúc Âm và sự lành mạnh của Hội Thánh.

Kinh Thánh liên tục cảnh báo về sự hiện diện của các tiên tri giả, giáo sư giả và sự dạy dỗ sai lầm. Do đó, thái độ thụ động, tin tưởng mù quáng vào bất kỳ con người nào là điều nguy hiểm.

• Công vụ 17:11 ca ngợi những người Bê-rê: “Vả, những người nầy có ý hẳn hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng.” Họ không mù quáng tin theo sứ đồ Phao-lô, mà “tra xem” (tiếng Hy Lạp: anakrinō - ἀνακρίνω) – một từ mang nghĩa điều tra, thẩm vấn kỹ lưỡng – dựa trên Kinh Thánh Cựu Ước. Đây là tấm gương mẫu mực.
• 1 Giăng 4:1 ra lệnh rõ ràng: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ.” Động từ “thử” (tiếng Hy Lạp: dokimazō - δοκιμάζω) có nghĩa là kiểm tra, thử nghiệm để phê chuẩn cái gì là thật và đáng tin.
• Ma-thi-ơ 7:15-20, chính Chúa Giê-xu cảnh báo: “Hãy coi chừng tiên tri giả... Các ngươi nhờ những trái nó mà nhận biết được.” Việc “nhận biết” đòi hỏi sự quan sát và đánh giá dựa trên kết quả (giáo lý và đời sống).

Như vậy, Kinh Thánh ủy thác cho mọi tín hữu – không chỉ cho các mục sư hay nhà thần học – nhiệm vụ “khảo sát Lời” và “thử các thần”. Đây là đặc quyền và bổn phận của chúng ta.

Chúng ta không phán xét dựa trên cảm xúc, sở thích cá nhân, hay truyền thống, mà dựa trên tiêu chuẩn khách quan là Kinh Thánh. Sứ đồ Phao-lô đưa ra lời cảnh cáo nghiêm khắc nhất:

• Ga-la-ti 1:8-9: “Nhưng nếu có ai, hoặc chính chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một tin lành khác với tin lành đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-them!” Điều này cho thấy nội dung Phúc Âm là bất khả xâm phạm. Bất kỳ sự dạy dỗ nào làm sai lệch cốt lõi của Phúc Âm – rằng con người được cứu chỉ bởi ân điển, chỉ bởi đức tin, chỉ trong Đấng Christ – đều phải bị bác bỏ, bất kể người dạy là ai.
• 2 Ti-mô-thê 3:16-17 khẳng định: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.” Kinh Thánh là thước đo tối hậu cho mọi sự dạy dỗ.

Chúng ta cần phân biệt giữa sự khác biệt thứ yếu (quan điểm về thời điểm Chúa tái lâm, cách thức báp-têm...) và sự khác biệt căn bản (tính thần thượng của Chúa Giê-xu, sự cứu rỗi bởi ân điển, thẩm quyền Kinh Thánh). Với những khác biệt thứ yếu, chúng ta cần khoan dung và tập trung vào điều cốt yếu. Với những sai lầm căn bản, chúng ta phải kiên quyết đứng về lẽ thật.

Khi đánh giá người lãnh đạo, Kinh Thánh hướng chúng ta đến hai phương diện gắn liền với nhau: lời dạy và đời sống (nhân cách & hành vi).

1. Phân Biệt Giáo Lý Thật và Giả: Nhiều giáo sư giả dùng lời nói khéo léo và có vẻ thuộc linh. Chúng ta cần kiểm tra:
– Giáo lý có tôn cao Chúa Giê-xu Christ là Chúa và là Đấng Cứu Thế duy nhất không? (Cô-lô-se 1:15-20).
– Có thêm thắt điều kiện nào khác ngoài đức tin nơi Christ cho sự cứu rỗi không? (ví dụ: phải giữ luật pháp, phải có kinh nghiệm đặc biệt nào đó).
– Có xem Kinh Thánh là Lời được soi dẫn, đầy đủ và có thẩm quyền tối cao không? (2 Ti-mô-thê 3:16).

2. Xem Xét Đời Sống và Hoa Quả: Chúa Giê-xu dạy nhận biết cây bởi trái nó (Ma-thi-ơ 7:20). Các tiêu chuẩn cho người lãnh đạo được liệt kê rõ trong 1 Ti-mô-thê 3:1-7 và Tít 1:6-9: chồng của một vợ, tiết độ, khôn ngoan, hiếu khách, không ham tiền, quản trị tốt gia đình mình, có tiếng tốt với người ngoài... Một đời sống kiêu ngạo, tham lam, dối trá, vô luân sẽ làm mất uy tín của người rao giảng lẽ thật (2 Ti-mô-thê 2:20-21).

Việc “thẩm định” phải được thực hiện với tinh thần đúng đắn, nếu không, chính chúng ta sẽ sa vào tội lỗi.

• Khiêm Nhường và Tự Xét: Trước khi xét đoán người khác, chúng ta phải xét chính mình (Ma-thi-ơ 7:3-5). Chúng ta cũng có thể sai lầm. Thái độ phải là học hỏi và tìm kiếm lẽ thật, chứ không phải tỏ ra ngạo mạn, biết nhiều hơn người khác.
• Yêu Thương và Mong Muốn Xây Dựng: Mục đích tối hậu không phải là “bắt lỗi” hay hạ bệ ai, mà là bảo vệ bầy chiên và giúp phục hồi người sai lầm (Gia-cơ 5:19-20). Ê-phê-sô 4:15 dạy: “... mà nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương...”. Lẽ thật phải được nói ra, nhưng trong tình yêu thương.
• Cầu Nguyện và Nương Dựa Chúa Thánh Linh: Chính Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Chúng ta cần cầu xin sự khôn ngoan từ Ngài (Gia-cơ 1:5) để phân biệt.

Làm thế nào để áp dụng những nguyên tắc này một cách cụ thể và khôn ngoan?

1. Trở Thành Một Cơ Đốc Nhân Am Hiểu Kinh Thánh: Bạn không thể phát hiện tiền giả nếu không biết tiền thật. Hãy đọc, học, nghiên cứu và ghi nhớ Kinh Thánh mỗi ngày. Tham gia các lớp học Kinh Thánh nghiêm túc.
2. Lắng Nghe Có Phê Phán: Khi nghe giảng, hãy mở Kinh Thánh ra. Ghi chép. Tự hỏi: “Điều này có phù hợp với toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh không? Có tôn cao Chúa Christ không? Có dẫn tôi đến sự thờ phượng và vâng phục Chúa không?”.
3. Đối Thoại Trong Tình Yêu Thương: Nếu bạn có thắc mắc hay lo ngại về một giáo huấn nào đó, hãy khiêm tốn tìm gặp người lãnh đạo để hỏi và thảo luận (Công vụ 18:26 – A-bô-lô sẵn sàng được Priscilla và Aquila giải bày đạo cặn kẽ hơn). Đừng nói xấu sau lưng.
4. Biết Khi Nào Cần Rời Đi: Nếu một Hội Thánh hay tổ chức kiên quyết dạy một giáo lý sai trái cốt lõi (phủ nhận thần tính của Christ, thêm việc làm vào ơn cứu rỗi...), và sau khi đã trình bày lẽ thật cách nhã nhặn mà họ không chịu nghe, bạn cần vâng theo Chúa và tìm một Hội Thánh trung tín với Phúc Âm (Rô-ma 16:17).
5. Cầu Nguyện Cho Người Lãnh Đạo: Hãy cầu thay cho những người chăn của bạn, để họ được giữ gìn trong sự dạy dỗ thuần khiết và đời sống thánh khiết (Ê-phê-sô 6:19-20; Hê-bơ-rơ 13:18).

Có nên phán xét (theo nghĩa thẩm định, phân biệt) giáo huấn của người lãnh đạo Cơ Đốc không? Không những nên, mà đó là mệnh lệnh thiêng liêng. Đây không phải là dấu hiệu của sự bất kính hay nghi ngờ độc hại, mà là biểu hiện của một đức tin trưởng thành, có trách nhiệm. Chúng ta tôn trọng và vâng phục những người lãnh đạo (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng sự vâng phục tối cao thuộc về Đức Chúa Trời và Lời Ngài (Công vụ 5:29).

Hãy noi gương người Bê-rê: nhiệt thành tiếp nhận Lời Chúa, nhưng luôn lấy Kinh Thánh làm tiêu chuẩn tối hậu để kiểm chứng mọi điều. Bằng cách đó, chúng ta góp phần gìn giữ Hội Thánh khỏi sự dạy dỗ sai lạc, bảo vệ sự thuần khiết của Phúc Âm cứu rỗi, và cùng nhau lớn lên trong ân điển và trong sự hiểu biết Chúa Cứu Thế Giê-xu của chúng ta.

“Hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1).