Tại sao một số nhà thờ phát triển còn những nhà thờ khác lại lụi tàn?

Trong hành trình lịch sử Hội Thánh, một hiện tượng dễ nhận thấy là có những hội thánh địa phương năng động, thu hút nhiều người, gây dựng được nhiều môn đồ Chúa Giê-xu, trong khi một số khác dường như ngưng trệ, thiếu sức sống, và dần thu nhỏ lại. Câu hỏi đặt ra không đơn thuần là về chiến lược mục vụ hay xu hướng xã hội, mà cốt lõi là: Điều gì khiến một hội thánh được Chúa làm cho lớn lên và điều gì cản trở dòng chảy của ân điển Ngài? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các nguyên tắc Kinh Thánh, vượt trên các mô hình tổ chức, để tìm ra câu trả lời căn bản cho sự phát triển thật sự theo ý muốn của Đấng Christ, là Đầu Hội Thánh.

Trước khi phân tích các yếu tố, chúng ta phải xác lập nền tảng thần học quan trọng nhất: Sự tăng trưởng của Hội Thánh đến từ chính Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô viết rõ: “Vả, ấy là Đức Chúa Trời làm cho lớn lên” (1 Cô-rinh-tô 3:6). Chữ “làm cho lớn lên” trong nguyên văn Hy Lạp là αὐξάνω (auxanō), mang ý tăng trưởng hữu cơ, tự nhiên, như cây cối. Điều này loại bỏ ngay tư tưởng cho rằng sự phát triển là thành tích của con người. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng cho thấy Chúa dùng những “người trồng” và “kẻ tưới” trung tín (câu 6) và đặt để các nguyên tắc để qua đó Ngài ban phước. Sự “lụi tàn” thường bắt nguồn từ việc khước từ, bỏ qua hoặc làm ô uế những nguyên tắc sống động này.

Hội Thánh đầu tiên tại Giê-ru-sa-lem phát triển mạnh mẽ không phải vì chiến lược hay nhân sự tài ba, mà vì họ là một hội thánh cầu nguyện và đầy dẫy Đức Thánh Linh. Sau khi Chúa Giê-xu thăng thiên, các môn đồ “đều đồng lòng hiệp nhau khẩn nguyện” (Công vụ 1:14). Họ nhận biết sự yếu đuối của mình và hoàn toàn phụ thuộc vào quyền năng từ trên cao. Kết quả là, trong ngày Lễ Ngũ Tuần, “ai nấy đều được đầy dẫy Đức Thánh Linh” (Công vụ 2:4). Sự đầy dẫy này không phải là cảm xúc nhất thời, mà là nguồn năng lượng thiêng liêng biến đổi những người nhút nhát thành những chứng nhân dạn dĩ, phá tan rào cản ngôn ngữ và văn hóa.

Ngược lại, một hội thánh lụi tàn thường là một hội thánh thiếu cầu nguyện. Họ có thể bận rộn với nhiều chương trình, nhưng thiếu sức sống và quyền năng thuyết phục. Họ cậy sự khôn ngoan của lời nói hơn là cậy sự tỏ ra của Thánh Linh và quyền phép (1 Cô-rinh-tô 2:4-5). Chúa Giê-xu phán: “Không ta, các ngươi chẳng làm chi được” (Giăng 15:5). Một hội thánh xem cầu nguyện là nghi lễ phụ thay vì là đường hơi thở, sẽ sớm cảm thấy sức nặng của sự mệt mỏi thuộc linh và sự vô hiệu trong công việc Chúa.

Công vụ 2:42 ghi nhận bốn hoạt động nền tảng của Hội Thánh đầu tiên: “Bền giữ sự dạy dỗ của các sứ đồ, sự thông công của anh em, lễ bẻ bánh, và sự cầu nguyện”. Điều đáng chú ý là họ “bền giữ” (Hy Lạp: προσκαρτερέω (proskartereō) – kiên trì gắn bó, chuyên tâm) vào sự dạy dỗ của các sứ đồ – tức là Lời Chúa được giải bày cách chính xác. Sứ đồ Phao-lô căn dặn Ti-mô-thê: “Hãy giảng đạo, cố khuyên, bất luận gặp thời hay không gặp thời… hãy dạy dỗ chẳng thôi” (2 Ti-mô-thê 4:2). Một hội thánh phát triển lành mạnh phải là một hội thánh đặt Lời Chúa làm trung tâm cho mọi sự dạy dỗ, rao giảng và thực hành.

Sự lụi tàn thường bắt đầu khi sự dạy dỗ bị sai lệch. Đó có thể là sự giảng dạy “hợp thời trang” nhưng làm loãng đi phúc âm cứu rỗi (2 Ti-mô-thê 4:3-4), hoặc tập trung vào các giáo lý phụ thay vì tấm lòng của Đấng Christ. Hơn nữa, sự phát triển thật không chỉ dừng ở việc “nghe” Lời, mà còn ở việc “làm” theo Lời (Gia-cơ 1:22). Hội Thánh phải là nơi Lời Chúa được vâng giữ và ứng dụng vào đời sống, biến đổi nhân cách, hàn gắn các mối quan hệ, và thúc đẩy sự thánh khiết. Hội Thánh Ê-phê-sô được khen vì công việc, sự nhịn nhục, và không chịu được kẻ dữ (Khải huyền 2:2), nhưng lại bị quở trách vì đã bỏ sự yêu thương ban đầu (câu 4). Kiến thức và sự bận rộn mà thiếu tình yêu dẫn đến sự khô khan và hình thức.

Chúa Giê-xu phán: “Ấy là tại điều nầy mà thiên hạ sẽ nhận biết các ngươi là môn đồ ta: ấy là các ngươi có lòng yêu thương nhau” (Giăng 13:35). Một hội thánh tràn đầy tình yêu thương chân thật, nơi các tín hữu quan tâm, gánh vác gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2), và tha thứ lẫn nhau (Cô-lô-se 3:13), sẽ tạo nên một sức hút mạnh mẽ đối với một thế giới đầy chia rẽ và ích kỷ. Sách Công vụ ghi nhận: “Những người tin Chúa đều hiệp một lòng một ý…” (Công vụ 4:32). Sự hiệp một (ὁμοθυμαδὸν (homothymadon)) này mô tả một sự đồng lòng sâu sắc, cùng hướng về một mục đích.

Ngược lại, một hội thánh lụi tàn thường bị bào mòn bởi những sự chia rẽ, lời nói thị phi, sự không tha thứ và tinh thần bè đảng. Sứ đồ Phao-lô quở trách Hội Thánh Cô-rinh-tô vì họ có sự tranh cạnh và bè đảng (1 Cô-rinh-tô 1:11-12). Những mối quan hệ độc hại, sự kiêu ngạo thuộc linh, và sự thiếu quan tâm thực sự đến nhau sẽ khiến các tín hữu dần nguội lạnh và tìm nơi khác, hoặc tệ hơn, từ bỏ đức tin. Một hội thánh không an toàn về mặt cảm xúc và thuộc linh sẽ không thể nuôi dưỡng sự tăng trưởng lành mạnh.

Hội Thánh là một thân thể, mỗi chi thể có một chức năng (1 Cô-rinh-tô 12:12-27). Một hội thánh phát triển là nơi mọi tín hữu đều được khích lệ, trang bị và tạo cơ hội để phục vụ theo ân tứ (ơn ban) Chúa ban cho mình. Mục sư, truyền đạo không phải là những người làm thay mọi việc, mà là những người “trang bị các thánh đồ cho công việc của chức dịch” (Ê-phê-sô 4:12). Khi mỗi Cơ Đốc nhân nhận biết và sử dụng ân tứ của mình, hội thánh trở nên năng động, đa dạng và có sức ảnh hưởng rộng rãi.

Đồng thời, một hội thánh lành mạnh luôn có tầm nhìn hướng ra bên ngoài – truyền giáo. Mệnh lệnh cuối cùng của Chúa Giê-xu là “hãy đi… làm cho muôn dân trở nên môn đồ Ta” (Ma-thi-ơ 28:19). Hội thánh nào chỉ chăm chú vào nhu cầu nội bộ và quên đi những linh hồn hư mất bên ngoài bức tường nhà thờ, sẽ dần trở nên tự mãn và khô héo. Sự sống được cho đi sẽ lại sinh ra sự sống (Giăng 12:24).

Cho Cá Nhân Tín Hữu:

• Cá Nhân Hóa Đời Sống Cầu Nguyện: Mỗi tín hữu cần xây dựng chòi gỗ riêng cho sự gặp gỡ Chúa. Hãy làm gương và tham gia nhiệt thành vào các giờ cầu nguyện chung của hội thánh.
• Đói Khát Lời Chúa: Không chỉ nghe giảng, hãy tự nghiên cứu Kinh Thánh, ghi nhớ và suy ngẫm. Cam kết vâng theo Lời Chúa dù trong hoàn cảnh nào.
• Sống Yêu Thương Cách Chủ Động: Tìm kiếm cơ hội để phục vụ, khích lệ, và tha thứ cho anh chị em mình. Từ bỏ mọi lời nói cay đắng và tinh thần phê phán.
• Khám Phá và Sử Dụng Ân Tứ: Cầu xin Chúa tỏ cho biết ân tứ Ngài ban và nhiệt thành tham gia vào chức vụ nào đó trong hội thánh.
• Trở Thành Chứng Nhân: Sống và chia sẻ phúc âm trong gia đình, nơi làm việc, bạn bè.

Cho Hội Thánh Địa Phương:

• Ưu Tiên Cầu Nguyện Tập Thể: Biến các buổi nhóm cầu nguyện thành tâm điểm của mọi hoạt động, không phải là chương trình phụ.
• Giảng Dạy Lành Mạnh, Thực Tiễn: Các bài giảng phải trung tín với nguyên văn Kinh Thánh, giải nghĩa rõ ràng, và đưa ra áp dụng cụ thể cho đời sống. Đầu tư vào việc dạy giáo lý căn bản và môn đồ hóa.
• Xây Dựng Văn Hóa Yêu Thương và Gìn Giữ Sự Hiệp Một: Lãnh đạo cần làm gương trong sự khiêm nhường, hòa giải. Tạo không gian an toàn để chia sẻ, cầu thay và xây dựng mối quan hệ sâu sắc giữa các thế hệ, các thành phần.
• Trao Quyền và Khích Lệ Mọi Thành Viên Phục Vụ: Nhận diện, đào tạo và tạo cơ hội cho mọi tín hữu phục vụ theo ơn ban. Tránh tình trạng “một người làm hết”.
• Giữ Vững Tầm Nhìn Truyền Giáo: Dành nguồn lực (người, tiền bạc, lời cầu nguyện) cho việc truyền giáo địa phương và toàn cầu. Tổ chức các hoạt động phúc âm và phục vụ cộng đồng.

Sự phát triển hay suy tàn của một hội thánh không phải là thước đo thành công theo tiêu chuẩn thế gian, nhưng là tấm gương phản chiếu mức độ trung tín của hội thánh đó đối với các nguyên tắc sống động mà Chúa đã thiết lập. Hội Thánh phát triển không nhất thiết phải là hội thánh đông người nhất hay giàu có nhất, nhưng chắc chắn là hội thánh biết quỳ gối cầu nguyện, gắn bó với Lời Chúa, sống trong tình yêu thương hiệp một, và nhiệt thành trong sứ mạng. Cuối cùng, chúng ta được nhắc nhở rằng “Đấng Christ yêu Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh” (Ê-phê-sô 5:25). Hãy để chính tình yêu của Đấng Christ thúc đẩy chúng ta gây dựng Hội Thánh của Ngài theo cách của Ngài, trong quyền năng của Ngài, và vì vinh hiển của Ngài. Hãy trung tín, còn phần tăng trưởnh, xin để trong tay Đức Chúa Trời toàn năng.