Sự Ăn Năn và Sự Cần Thiết Của Nó Đối Với Sự Cứu Rỗi
Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, có lẽ không có khái niệm nào vừa căn bản lại vừa bị hiểu lầm nhiều như **“sự ăn năn”**. Đây không chỉ là một cảm xúc nhất thời của sự hối tiếc, mà là một sự biến đổi tận gốc rễ của tâm trí, ý chí và con người hướng về Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ý nghĩa Kinh Thánh của sự ăn năn, khảo sát nền tảng của nó trong cả Cựu Ước lẫn Tân Ước, và trả lời câu hỏi trọng tâm: **Sự ăn năn có thật sự cần thiết cho sự cứu rỗi không?**
Trong tiếng Việt, “ăn năn” thường mang sắc thái hối hận về một điều đã làm. Tuy nhiên, khái niệm Kinh Thánh vượt xa điều đó. Trong Tân Ước, từ Hy Lạp được dùng là **μετάνοια (metanoia)**, được cấu thành từ meta (thay đổi) và nous (tâm trí). Vì vậy, nghĩa đen của *metanoia* là **“sự thay đổi tâm trí”** hoặc **“sự đổi ý”**. Đây không phải chỉ là cảm xúc, mà là một sự chuyển hướng nhận thức, một quyết định dứt khoát từ bỏ lối suy nghĩ và hành động cũ để quay về với ý muốn của Đức Chúa Trời.
Trong Cựu Ước, khái niệm tương đương thường được diễn đạt bằng từ Hê-bơ-rơ **שׁוּב (shuv)**, có nghĩa là **“quay lại”**, **“trở về”**. Tiên tri Giô-ên kêu gọi: “Các ngươi hãy hết lòng trở lại cùng ta, khá kiêng ăn, khóc lóc và than vãn. Hãy xé lòng các ngươi, và đừng xé áo các ngươi. Khá trở lại cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi” (Giô-ên 2:12-13). Hành động “xé lòng” biểu thị một sự đau đớn, dứt khoát bên trong, chứ không chỉ là nghi thức bề ngoài.
Như vậy, sự ăn năn theo Kinh Thánh bao gồm ba yếu tố không tách rời:
- Trí Tuệ (Nhận Thức): Nhận biết tội lỗi của mình là sự phản nghịch chống lại Đức Chúa Trời thánh khiết (Rô-ma 3:23).
- Tình Cảm (Cảm Xúc): Có lòng đau buồn, ghét bỏ tội lỗi vì đã xúc phạm đến Đấng Tạo Hóa yêu thương (2 Cô-rinh-tô 7:10).
- Ý Chí (Hành Động): Quyết định dứt khoát quay lưng lại với tội lỗi (từ bỏ) và quay mặt về phía Đức Chúa Trời (tin cậy) để sống một đời sống mới (Công vụ 26:20).
A. Trong Chức Vụ Của Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ: Sứ điệp đầu tiên của Chúa Giê-xu khi bắt đầu chức vụ được Mác ghi lại cách rõ ràng: “Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã gần; các ngươi hãy ăn năn và tin đạo Tin Lành” (Mác 1:15). Ở đây, “ăn năn” (*metanoia*) và “tin” (*pisteuo*) được đặt song hành như hai mặt của một đồng xu ân điển. Chúng không phải là hai bước tách biệt, mà là một hành động toàn vẹn: quay khỏi tội lỗi để quay về đặt niềm tin trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế và Tin Lành của Ngài.
Sau khi Chúa Giê-xu phục sinh, Ngài phán với các môn đồ rằng sự ăn năn phải được rao giảng cho muôn dân: “Và phải nhân danh Ngài mà rao giảng cho dân các nước sự ăn năn để được tha tội, bắt đầu từ thành Giê-ru-sa-lem” (Lu-ca 24:47). Lời kêu gọi này đã được Phi-e-rơ thực hiện trong ngày Lễ Ngũ Tuần: “Phi-e-rơ trả lời rằng: Hãy ăn năn, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-tem, để được tha tội, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh” (Công vụ 2:38).
B. Sự Ăn Năn Là Ân Điển và Mệnh Lệnh của Đức Chúa Trời: Một mặt, sự ăn năn là một mệnh lệnh từ Đức Chúa Trời cho mọi người: “Vậy, Đức Chúa Trời đã bỏ qua các đời ngu muội đó, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn năn” (Công vụ 17:30). Mặt khác, chính Đức Chúa Trời ban cho chúng ta khả năng ăn năn. Sứ đồ Phao-lô dạy rằng sự ăn năn là ân điển từ Đức Chúa Trời: “hay là ngươi khinh dể sự dư dật của lòng nhân từ, nhịn nhục, khoan dung Ngài, mà không nhận biết lòng nhân từ của Đức Chúa Trời đem ngươi đến sự ăn năn sao?” (Rô-ma 2:4). Chính Thánh Linh Đức Chúa Trời mới có quyền năng cáo trách thế gian về tội lỗi và đem con người đến chỗ ăn năn (Giăng 16:8).
Đây là câu hỏi then chốt. Dựa trên sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh, câu trả lời là **CÓ, một cách tuyệt đối**. Sự ăn năn gắn liền với đức tin và là điều kiện cần thiết để nhận lãnh sự tha tội và sự cứu rỗi.
1. Lời Tuyên Bố Trực Tiếp của Chúa Giê-xu: Chúa Giê-xu cảnh báo nghiêm khắc: “Nếu các ngươi chẳng ăn năn, thì hết thảy cũng sẽ bị hư mất như vậy” (Lu-ca 13:3,5). Sự hư mất ở đây chỉ về sự trừng phạt đời đời, ngược lại với sự cứu rỗi. Không có con đường nào dẫn đến sự sống đời đời mà bỏ qua cổng “ăn năn”.
2. Sự Ăn Năn và Đức Tin – Hai Mặt Không Thể Tách Rời: Trong thần học Tân Ước, đức tin cứu rỗi (*saving faith*) luôn bao hàm sự ăn năn. Tin vào Chúa Giê-xu là Đấng Cứu Thế có nghĩa là bạn đồng ý với Ngài về tình trạng tội lỗi của mình (ăn năn) và tin cậy nơi sự chết chuộc tội của Ngài. Sứ đồ Phao-lô tóm tắt chức vụ của mình: “tôi nói cho người Giu-đa và người Gờ-réc phải ăn năn, trở lại cùng Đức Chúa Trời, và làm việc xứng đáng với sự ăn năn” (Công vụ 26:20). “Trở lại cùng Đức Chúa Trời” chính là hành động của đức tin.
3. Sự Ăn Năn Không Phải Là “Việc Làm” Để Được Cứu: Cần phải làm rõ một sự hiểu lầm phổ biến. Sự ăn năn **không phải** là một “công đức” hay “việc làm tốt” mà con người dâng lên để đổi lấy sự cứu rỗi. Nếu vậy, nó sẽ mâu thuẫn với giáo lý căn bản “chỉ bởi đức tin, chỉ bởi ân điển” (Ê-phê-sô 2:8-9). Trái lại, sự ăn năn chính là **phương tiện qua đó đức tin được bày tỏ**. Nó là “lòng tin” (*hand of faith*) đưa ra để đón nhận món quà cứu rỗi nhưng không. Chính Đức Chúa Trời ban cho chúng ta cả ân điển để ăn năn (Công vụ 11:18) lẫn ân điển để tin. Như C.H. Spurgeon từng nói: “Ăn năn và đức tin là hai ân tứ tuyệt vời, và chúng được ban cho chúng ta cùng một lúc.”
Làm sao phân biệt sự ăn năn thật với sự hối tiếc thế gian hay sự ăn năn giả? Kinh Thánh cho chúng ta những tiêu chuẩn:
- Đau buồn theo ý Đức Chúa Trời (2 Cô-rinh-tô 7:10): Sự đau buồi thế gian chỉ hối tiếc vì hậu quả của tội lỗi (như bị bắt, bị mất mát). Còn “sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời sanh ra sự ăn năn, và sự ăn năn dẫn đến sự cứu rỗi”. Đây là nỗi đau vì đã phạm tội nghịch lại với Đức Chúa Trời yêu thương.
- Sản Ra Bông Trái Xứng Hiệp (Ma-thi-ơ 3:8): Giăng Báp-tít kêu gọi những người Pha-ri-si: “Hãy kết quả xứng đáng với sự ăn năn”. Sự ăn năn thật sẽ được chứng minh bằng một đời sống thay đổi, có những “bông trái” của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23) và từ bỏ những việc làm tối tăm trước kia.
- Ước Ao Được Hòa Giải (2 Cô-rinh-tô 5:20): Người ăn năn thật khao khát được trở lại mối tương giao với Đức Chúa Trời và với người khác mà mình đã xúc phạm.
1. Cho Người Chưa Tin Chúa: Lời kêu gọi đầu tiên và cấp bách vẫn là: **Hãy ăn năn và tin nhận Tin Lành**. Đừng trì hoãn. Hãy thành thật xét mình trước mặt Đức Chúa Trời, thừa nhận tội lỗi cụ thể của mình, từ bỏ chúng, và đặt trọn niềm tin nơi Chúa Giê-xu Christ – Đấng đã chết thay cho tội lỗi của bạn và sống lại.
2. Cho Tín Hữu Đã Tin Nhận: Sự ăn năn không chỉ là một sự kiện một lần khi tiếp nhận Chúa, mà còn là **thái độ sống hằng ngày** của Cơ Đốc nhân. Đây là “sự ăn năn thánh hóa”. Khi Thánh Linh cáo trách chúng ta về một tội lỗi cụ thể trong đời sống, chúng ta phải lập tức ăn năn, xưng tội với Chúa (1 Giăng 1:9) và quay trở lại với Ngài. Sự ăn năn này giữ cho mối tương giao của chúng ta với Chúa được trong sạch.
3. Trong Cộng Đồng Hội Thánh: Hội Thánh phải là cộng đồng của sự ăn năn và ân điển. Chúng ta cần khiêm nhường xưng tội với nhau (Gia-cơ 5:16) và khích lệ nhau sống một đời sống thánh khiết, luôn sẵn sàng uốn nắn và được uốn nắn bởi Lời Chúa.
Sự ăn năn, theo nghĩa Kinh Thánh trọn vẹn, không phải là một lựa chọn tùy ý trong đời sống đức tin; nó là **lối vào duy nhất** của Vương Quốc Đức Chúa Trời. Nó cần thiết cho sự cứu rỗi vì nó đánh dấu sự đồng ý của chúng ta với sự phán xét của Đức Chúa Trời về tội lỗi và là hành động quay lưng lại với sự nổi loạn để quay về với Vua của chúng ta là Chúa Giê-xu Christ.
Sự ăn năn thật là món quà của ân điển, được ban bởi Thánh Linh, dẫn chúng ta đến thập tự giá, nơi chúng ta nhận được sự tha thứ và quyền năng để sống một đời sống mới. Ước mong mỗi chúng ta, dù là người mới tìm kiếm hay là tín hữu lâu năm, luôn giữ một tấm lòng mềm mại, dễ ăn năn trước mặt Chúa, để ân điển Ngài tiếp tục dẫn dắt và biến đổi chúng ta ngày càng giống hình ảnh Con Ngài.
“Vậy, hãy hạ mình xuống dưới tay quyền phép của Đức Chúa Trời, hầu cho đến kỳ thuận hiệp Ngài nhắc anh em lên; hãy trao mọi điều lo lắng mình cho Ngài, vì Ngài hay săn sóc anh em.” (1 Phi-e-rơ 5:6-7)