Làm thế nào để xử lý tội lỗi trong hội thánh?

Vấn đề tội lỗi trong cộng đồng các thánh đồ là một thách thức nan giải nhưng không thể tránh né. Hội Thánh, dù được xưng công bình trong Đấng Christ, vẫn bao gồm những con người đang trong quá trình nên thánh, dễ vấp phạm và sa ngã. Làm thế nào để đối diện với tội lỗi một cách khôn ngoan, vừa giữ được sự trong sạch cho Thân Thể Đấng Christ, vừa thể hiện tinh thần yêu thương, phục hồi theo đúng gương mẫu của Phúc Âm? Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào các nguyên tắc Kinh Thánh, trình tự thực hành, và tâm tình cần có khi xử lý tội lỗi trong Hội Thánh.

Trước khi đi vào các bước thực hành, chúng ta phải hiểu hai chân lý song hành làm nền tảng cho mọi sự kỷ luật trong Hội Thánh:

1. Hội Thánh Là Thân Thể Thánh Khiết Của Đấng Christ: Kinh Thánh nhiều lần gọi Hội Thánh là "dân thánh" (1 Phi-e-rơ 2:9) và khẳng định Đấng Christ yêu Hội Thánh, "nhiều hiến thân vì Hội đó, để làm cho Hội nên thánh sau khi lấy nước rửa và Lời làm cho Hội tinh sạch, đặng tỏ ra Hội Thánh đầy vinh hiển, không vết, không nhăn, không chi giống như vậy, nhưng thánh sạch không chỗ trách được" (Ê-phê-sô 5:25-27). Sự thánh khiết này không chỉ là địa vị được xưng công bình, mà còn là một tiến trình thực tế đòi hỏi sự tách biệt khỏi tội lỗi. Sứ đồ Phao-lô quở trách Hội Thánh Cô-rinh-tô vì đã dung túng tội gian dâm nghiêm trọng và ra lệnh: "Hãy trừ kẻ gian ác ra khỏi anh em" (1 Cô-rinh-tô 5:13).

2. Tinh Thần Phục Hồi Trong Tình Yêu Thương: Mục đích tối thượng của mọi hình thức kỷ luật không phải là trừng phạt hay loại trừ vĩnh viễn, mà là phục hồi (restoration). Tiếng Hy Lạp dùng trong Ga-la-ti 6:1 là "katartizō", có nghĩa là sửa chữa, phục hồi nguyên trạng, hay chữa lành. "Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại" (Ga-la-ti 6:1). Đây chính là trái của Thánh Linh: yêu thương, nhân từ, và tiết độ.

Chúa Giê-xu đã thiết lập một quy trình rõ ràng, tiệm tiến và đầy khôn ngoan để đối phó với tội lỗi giữa vòng các môn đồ. Đây là "khuôn vàng thước ngọc" cho vấn đề kỷ luật Hội Thánh.

Bước 1: Đối Diện Cá Nhân Và Kín Đáo (câu 15):
"Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách họ giữa ngươi với một mình."
Động từ "trách" trong nguyên ngữ Hy Lạp là "elenchō", không chỉ là khiển trách, mà còn mang nghĩa vạch rõ, thuyết phục, đưa ra bằng chứng với mục đích đưa người đó đến chỗ nhận thức và ăn năn. Bước đầu tiên này phải được thực hiện cách kín đáo, tránh phơi bày lỗi lầm không cần thiết, bảo vệ danh tiếng của anh chị em mình, và cho họ cơ hội ăn năn mà không bị xấu hổ trước đám đông. Thái độ khi làm việc này là "lấy lòng mềm mại" (Ga-la-ti 6:1), với sự tự kiểm bản thân: "Hãy coi chừng chính mình, kẻo cũng bị dỗ dành chăng" (Ga-la-ti 6:1).

Bước 2: Đem Theo Một Hai Người (câu 16):
"Nếu họ không nghe ngươi, hãy mời một hai người đi với ngươi, hầu cứ lời hai ba người làm chứng mà mọi việc được chắc chắn."
Nếu bước một thất bại, điều này không có nghĩa là chúng ta bỏ cuộc hoặc công khai hóa ngay. Chúng ta đem theo "một hai người". Mục đích Kinh Thánh nêu rõ: (1) Để làm chứng cho cuộc đối thoại, đảm bảo tính khách quan và công bằng. (2) Có thể những người này, với sự khôn ngoan và ảnh hưởng khác, sẽ giúp thuyết phục người phạm tội. Họ cũng là người hỗ trợ cho người đi thực hiện kỷ luật, tránh tình trạng "lời nói một đằng". Nguyên tắc này dựa trên Phục-truyền Luật-lệ Ký 19:15.

Bước 3: Trình Cho Hội Thánh (câu 17a):
"Nếu họ không nghe hai ba người đó, hãy trình cho Hội Thánh."
Chữ "Hội Thánh" (ekklēsia) ở đây chỉ về cộng đồng địa phương nơi người đó thuộc về. Đây là bước nghiêm trọng hơn, khi tội lỗi và thái độ cứng lòng không chịu ăn năn đã trở nên rõ ràng hơn. Việc "trình" này có thể được thực hiện bởi những người làm chứng hoặc những người lãnh đạo thuộc linh, trình bày sự việc một cách trung thực, nghiêm túc với Hội Thánh (thường là qua những người có trách nhiệm lãnh đạo) để cả Hội Thánh cùng cầu nguyện, khuyên bảo.

Bước 4: Xem Như Người Ngoại (câu 17b):
"Và nếu họ không nghe Hội Thánh, thì hãy coi họ như người ngoại và kẻ thâu thuế."
Đây là bước cuối cùng, thể hiện hành động kỷ luật cao nhất: tách rời khỏi sự hiệp thông. "Coi như người ngoại" không có nghĩa là ghét bỏ, nguyền rủa, hay xa lánh hoàn toàn như kẻ thù. Người ngoại và kẻ thâu thuế là đối tượng mà Chúa Giê-xu vẫn đến để tìm và cứu (Ma-thi-ơ 9:10-11). Ý nghĩa ở đây là không còn công nhận họ như một thành viên đang trong sự hiệp thông đầy đủ với Hội Thánh. Họ không được tham dự Tiệc Thánh, không được xem như một phần của cộng đồng giao ước đang vâng lời Chúa. Hành động này, thường gọi là "khai trừ", có mục đích:
- Bảo vệ Hội Thánh khỏi ảnh hưởng ô uế của tội lỗi (1 Cô-rinh-tô 5:6-7: "Một ít men làm cả đống bột dậy lên").
- Khiến người phạm tội cảm nhận được sự nghiêm trọng của hậu quả, với hy vọng sau cùng họ sẽ "xấu hổ" và ăn năn (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:14-15).
- Làm sáng tỏ sự công bình của Đức Chúa Trời.

Sứ đồ Phao-lô đã áp dụng nguyên tắc này một cách mạnh mẽ trong trường hợp người đàn ông phạm tội gian dâm ở Cô-rinh-tô: "Ấy vậy, tôi đã vắng mặt về thân thể, mà hiện diện về tâm thần, đã phán xét người phạm tội đó dường như tôi có mặt. … Hãy phó người đó cho quỉ Sa-tan, để hủy hoại phần xác thịt, hầu cho linh hồn được cứu trong ngày của Đức Chúa Jêsus" (1 Cô-rinh-tô 5:3-5). Lưu ý rằng mục tiêu vẫn là "hầu cho linh hồn được cứu" – đó là mục tiêu phục hồi.

Quy trình trên không loại trừ vai trò quan trọng của những người lãnh đạo được Đức Chúa Trời lập lên (Mục sư, Trưởng lão, Chấp sự). Họ có trách nhiệm chăn bầy, bao gồm việc sửa dạy và khuyên bảo.

1. Người Lãnh Đạo Với Thẩm Quyền Chăn Bầy: "Hãy giữ lấy mình và luôn cả bầy mà Đức Thánh Linh đã lập anh em làm kẻ coi sóc, để chăn Hội Thánh của Đức Chúa Trời, mà Ngài đã mua bằng chính huyết mình" (Công vụ 20:28). Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: "Hãy giảng đạo, cố khuyên, bất luận gặp thời hay không gặp thời, hãy sẵn lòng dùng mọi cách dỗ dành, sửa trị, khiến trách" (2 Ti-mô-thê 4:2). Tuy nhiên, thẩm quyền này không phải để độc đoán, mà để phục vụ, nêu gương (1 Phi-e-rơ 5:3) và vâng theo Lời Chúa.

2. Trách Nhiệm Chung Của Cả Hội Thánh: Kỷ luật không chỉ là việc của Mục sư hay Hội đồng Trưởng lão. Mỗi tín hữu đều có trách nhiệm "nói ra lẽ chân thật trong khi yêu thương" (Ê-phê-sô 4:15). Toàn thể Hội Thánh phải đồng lòng trong tinh thần khi bước vào giai đoạn kỷ luật nghiêm trọng. Sự đồng lòng này không phải là sự hùa theo đám đông, mà là sự đồng ý dựa trên lẽ thật Kinh Thánh và sự dẫn dắt của Thánh Linh.

Không phải mọi sự vấp phạm đều được xử lý theo cùng một cách thức và mức độ nghiêm trọng như nhau.

- Tội Cá Nhân, Riêng Tư Và Sự Vấp Phạm Nhỏ: Những thiếu sót, yếu đuối thông thường nên được bao phủ bằng tình yêu thương. "Nhân từ trổi hơn sự đoán xét" (Gia-cơ 2:13). "Sự yêu thương hay che đậy vô số tội lỗi" (1 Phi-e-rơ 4:8). Chúng ta cần học sự kiên nhẫn và tha thứ lẫn nhau (Cô-lô-se 3:13).

- Tội Công Khai, Nghiêm Trọng Và Cố Chấp: Những tội gây vấp ngã cho cả Hội Thánh (như gian dâm, tham lam, thờ hình tượng, nói xấu, lừa đảo – xem 1 Cô-rinh-tô 5:11), hoặc những tà giáo phá hoại đức tin (Tít 3:10-11) cần được đối diện cách dứt khoát hơn, theo trình tự Ma-thi-ơ 18.

- Tội Của Người Lãnh Đạo: Kinh Thánh đặt tiêu chuẩn cao hơn cho người lãnh đạo (1 Ti-mô-thê 3:1-13, Tít 1:5-9). Tội lỗi của họ cần được xử lý công khai hơn vì ảnh hưởng lớn hơn. "Chớ vội nhận cáo gian cho ai, nhất là đối với người làm trưởng lão, nhưng phải có hai ba người làm chứng. Phàm những kẻ phạm tội, hãy quở trách trước mặt mọi người, để làm cho kẻ khác cũng biết sợ" (1 Ti-mô-thê 5:19-20).

Mọi quy trình kỷ luật sẽ thất bại nếu thiếu đi tấm lòng mong đợi và sẵn sàng cho sự phục hồi. Khi người phạm tội ăn năn, thái độ của Hội Thánh phải là sự tha thứ trọn vẹn và đón tiếp lại trong tình yêu thương.

Phao-lô đã khuyên Hội Thánh Cô-rinh-tô, sau khi người đàn ông kia đã ăn năn: "Ấy vậy, anh em phải bằng lòng tiếp nhận người đó và tỏ lòng yêu thương… Hãy tha thứ cho người và yên ủi người, kẻo người bị sự buồn rầu quá đỗi nuốt mất chăng. Vậy nên tôi xin anh em phải tỏ lòng yêu thương người một cách hẳn hoi" (2 Cô-rinh-tô 2:7-8). Đây là sự phục hồi trọn vẹn, xóa bỏ mọi sự kết tội và đưa người ấy trở lại trong mối tương giao.

Sự tha thứ này bắt chước chính Đức Chúa Trời: "Ví bằng chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác" (1 Giăng 1:9).

1. Nuôi Dưỡng Văn Hóa Chân Thật Và Khiêm Nhường: Xây dựng một cộng đồng nơi mọi người có thể thú nhận yếu đuối, nhận sự nâng đỡ từ nhóm nhỏ, trước khi tội lỗi trở nên trầm trọng. "Hãy xưng tội cùng nhau" (Gia-cơ 5:16).

2. Học Cách Khuyên Bảo Trong Yêu Thương: Mỗi tín hữu cần tập nói lẽ thật cách nhẹ nhàng, kiên nhẫn, tập trung vào hành vi chứ không tấn công cá nhân. Dùng Kinh Thánh làm tiêu chuẩn.

3. Luôn Bắt Đầu Từ Chính Mình: Trước khi "lấy cái đà ra khỏi mắt anh em", phải "lấy cái đà ra khỏi mắt mình trước" (Ma-thi-ơ 7:3-5). Tự kiểm điểm lòng mình trước khi đối diện với người khác.

4. Cầu Nguyện Xuyên Suốt: Mọi bước đều phải được bao bọc bởi sự cầu nguyện – cầu nguyện cho sự khôn ngoan, cho lòng người nghe được mềm mại, cho sự hiệp một của Hội Thánh, và cho mục đích phục hồi được thành tựu.

5. Tôn Trọng Quy Trình Và Kiên Nhẫn: Không nhảy cóc từ bước 1 sang bước 4. Dành thời gian cho Đức Thánh Linh hành động trong lòng người phạm tội.

Xử lý tội lỗi trong Hội Thánh là một công tác đòi hỏi sự khôn ngoan siêu nhiên, lòng can đảm thánh khiết, và tình yêu thương dịu dàng. Nó không dễ dàng, nhưng cần thiết để Hội Thánh duy trì sự thánh khiết, chứng đạo hiệu quả, và giúp đỡ từng chi thể lớn lên trong Đấng Christ. Khi chúng ta trung tín áp dụng các nguyên tắc Kinh Thánh với tấm lòng hướng về sự phục hồi, chúng ta không chỉ vâng lời Chúa Giê-xu, mà còn phản chiếu chính tấm lòng của Ngài – Đấng vừa là Đấng xét đoán thánh khiết, vừa là Đấng Chăn Hiền Lành tìm kiếm chiên lạc. Ước mong Hội Thánh chúng ta trở thành một cộng đồng của ân điển và lẽ thật, nơi tội lỗi không bị dung túng, nhưng người có tội luôn tìm thấy con đường ăn năn và được đón tiếp lại trong vòng tay yêu thương của gia đình đức tin.