Những hình thức mục vụ liên tôn nào là phù hợp?

Trong một xã hội đa nguyên và đa tín ngưỡng, các Cơ Đốc nhân thường đối diện với câu hỏi thực tiễn và thần học: Chúng ta nên tương tác thế nào với những tín đồ của các tôn giáo khác? Cụ thể hơn, những hình thức mục vụ liên tôn nào là phù hợp với đức tin Tin Lành thuần túy dựa trên Kinh Thánh? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích nền tảng Kinh Thánh, rút ra những nguyên tắc rõ ràng và đề xuất những hình thức ứng dụng vừa thể hiện tình yêu thương, vừa bảo vệ chân lý của Phúc Âm.

Trước khi bàn đến các hình thức, chúng ta phải thiết lập hai cột trụ thần học không thể lay chuyển từ Kinh Thánh:

1. Sự Độc Tôn và Đầy Đủ của Chúa Giê-xu Christ trong Sự Cứu Rỗi: Đây là trung tâm điểm của đức tin. Kinh Thánh tuyên bố cách rõ ràng: “Chúa Giê-xu phán rằng: Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha.” (Giăng 14:6). Sứ đồ Phi-e-rơ xác nhận: “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu.” (Công vụ 4:12). Từ ngữ Hy Lạp sōtēria (σωτηρία - sự cứu rỗi) mang ý nghĩa toàn diện: sự giải cứu, sự bảo tồn, sự chữa lành. Sự cứu rỗi này chỉ được tìm thấy trong onoma (ὄνομα - danh) của Chúa Giê-xu, bao hàm toàn bộ thẩm quyền và bản thể của Ngài.

2. Mạng Lệnh Yêu Thương Người Lân Cận và Tôn Trọng Mọi Người: Chúa Giê-xu truyền lệnh yêu thương người lân cận như chính mình (Mác 12:31). Trong ẩn dụ Người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37), “người lân cận” được định nghĩa vượt ra ngoài ranh giới tôn giáo và chủng tộc. Hơn nữa, chúng ta được dạy phải cư xử cách hiền hòa và tôn trọng với mọi người (I Phi-e-rơ 3:15).

Hai chân lý này tạo nên một sự căng thẳng thần học lành mạnh: Chúng ta phải giữ vững chân lý cứu rỗi độc nhất trong Đấng Christ, đồng thời thể hiện tình yêu và sự tôn trọng đối với những người không đồng đức tin. Mọi hình thức mục vụ liên tôn phải được cân chỉnh trên hai trục này.

Chìa khóa để đánh giá các hình thức mục vụ liên tôn nằm ở sự phân biệt Kinh Thánh giữa “sự hiệp một thật” và “sự hiệp một giả”.

• Sự Hiệp Một Thật (True Unity): Là sự hiệp một dựa trên chân lý được mặc khải trong Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô kêu gọi: “Hãy cố giữ cho khắp chức của Thánh Linh được hiệp một trong sự hòa bình. Chỉ có một thân thể, một Thánh Linh… một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm, một Đức Chúa Trời, Cha của mọi người.” (Ê-phê-sô 4:3-6). Sự hiệp một này chỉ có thể xảy ra trong Thân Thể của Đấng Christ, bởi Thánh Linh, và xoay quanh đức tin nơi Chúa Giê-xu.
• Sự Hiệp Một Giả hay Sự Đồng Thuận Bề Ngoài (False Unity/Compromise): Là việc tìm kiếm sự hòa hợp bằng cách giảm nhẹ hoặc gạt bỏ những giáo lý thiết yếu. Kinh Thánh cảnh báo mạnh mẽ chống lại sự dễ dãi trong giáo lý: “Hãy coi chừng kẻ làm loạn và kẻ gây nên sự bất hòa, nghịch cùng sự dạy dỗ mà anh em đã nhận… Hãy lánh xa họ đi.” (Rô-ma 16:17). Sứ đồ Giăng cũng cảnh cáo: “Nếu có kẻ đến cùng anh em, mà không đem đạo lý ấy theo, thì đừng rước họ vào nhà, và đừng chào hỏi họ.” (II Giăng 1:10).

Do đó, bất kỳ hình thức mục vụ liên tôn nào xem Chúa Giê-xu chỉ là một trong nhiều con đường, một tiên tri trong số nhiều tiên tri, hoặc làm mờ đi sự cần thiết của đức tin nơi Ngài để được cứu rỗi, đều là sự thỏa hiệp không thể chấp nhận được.

Sau khi thiết lập nền tảng, chúng ta có thể xem xét các hình thức cụ thể:

Đây là hình thức cơ bản và quan trọng nhất. Nó không nhằm mục đích thỏa hiệp đức tin, mà nhằm hiểu biết, xây dựng tình người, và tạo cơ hội để làm chứng. Cách ứng xử của Phao-lô tại A-rê-ô-ba (Công vụ 17:22-31) là một khuôn mẫu. Ông bắt đầu bằng việc quan sát và tôn trọng văn hóa của họ (“Ta xét thấy các ngươi rất sùng tín trong mọi sự”), sau đó dẫn dắt họ từ niềm tin vào “thần không biết” đến rao giảng về Đức Chúa Trời chân thật và sự phục sinh của Đấng Christ. Hình thức này phù hợp vì nó:

• Thể hiện sự tôn trọng và tình yêu thương.
• Giữ vững nội dung Phúc Âm không thỏa hiệp.
• Diễn ra trong bối cảnh cá nhân hoặc học thuật, không phải nghi lễ thờ phượng chung.

Kinh Thánh dạy chúng ta làm điều lành cho mọi người (Ga-la-ti 6:10). Việc cùng với các tổ chức tôn giáo khác tham gia cứu trợ thiên tai, chăm sóc người nghèo, bệnh tật, bảo vệ môi trường là phù hợp, với điều kiện rõ ràng:

• Mục tiêu rõ ràng: Mục tiêu là phục vụ nhu cầu con người, không phải tạo ra một sự hiệp một tôn giáo hay thờ phượng chung.
• Danh tính rõ ràng: Cơ Đốc nhân tham gia với tư cách và danh tính Cơ Đốc rõ ràng, không giấu đi niềm tin của mình.
• Cơ hội làm chứng: Hành động yêu thương mở ra cánh cửa để nói về động lực của tình yêu thương đó – đó là tình yêu của Chúa Giê-xu Christ (I Giăng 4:19). Như Chúa dạy: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời.” (Ma-thi-ơ 5:16).

Trong một xã hội đa nguyên, các tôn giáo thường cùng chia sẻ mối quan tâm về các giá trị đạo đức nền tảng như sự thật, công lý, hòa bình, gia đình. Việc tham gia các diễn đàn học thuật hoặc công cộng để thảo luận, bảo vệ các giá trị này là phù hợp. Tiên tri Giê-rê-mi kêu gọi dân Chúa: “Hãy tìm kiếm sự bình an cho thành nơi ta đã khiến các ngươi bị làm phu tù, và hãy vì thành ấy cầu nguyện Đức Giê-hô-va; vì thành được bình an, thì các ngươi cũng được bình an.” (Giê-rê-mi 29:7). Chúng ta có thể cùng “tìm kiếm sự bình an” cho xã hội trên tinh thần công dân, trong khi vẫn trình bày cơ sở thần học Cơ Đốc cho lập trường của mình.

Tổ chức hoặc tham gia các buổi cầu nguyện chung cho hòa bình, thiên tai, dịch bệnh cho cộng đồng có thể được xem xét, nhưng phải cực kỳ thận trọng. Mô hình phù hợp nhất là cầu nguyện song song (parallel prayer) – mỗi nhóm tôn giáo cầu nguyện theo cách riêng của họ, trong cùng một bối cảnh thời gian/địa điểm vì mục đích chung, thay vì cầu nguyện chung (common prayer) sử dụng một nghi thức hay lời cầu nguyện pha trộn, gây nhập nhằng về Đấng mà chúng ta cầu nguyện. Cơ Đốc nhân luôn cầu nguyện nhân danh Chúa Giê-xu Christ (Giăng 16:23-24).

Một số hình thức xem ra tốt đẹp nhưng thực chất dẫn đến sự thỏa hiệp chân lý:

• Thờ Phượng Chung hoặc Các Nghi Lễ Hỗn Hợp: Đây là điều cấm kỵ rõ ràng. Sự thờ phượng thật phải hướng về Đức Chúa Trời Ba Ngôi. Tham gia vào các nghi lễ thờ phượng đa thần, cầu nguyện với các “thần” khác, hoặc các nghi thức mang tính tôn giáo hỗn hợp là vi phạm điều răn thứ nhất (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3) và là sự thông công với các tà linh (I Cô-rinh-tô 10:20-21).
• Các Hội Nghị Tìm Kiếm Sự Hiệp Nhất Tôn Giáo Trên Bình Diện Giáo Lý: Các hội nghị tìm cách hợp nhất các tôn giáo thành một “tôn giáo toàn cầu” hoặc xem mọi tôn giáo là tương đương, đều đi ngược lại với chân lý cứu rỗi độc nhất của Chúa Giê-xu.
• Hợp Tác Truyền Giáo hoặc In Ấn Tài Liệu Chung Làm Nhòe Đi Phúc Âm: Mục vụ truyền giáo của Hội Thánh là rao giảng Phúc Âm trọn vẹn (Mác 16:15). Việc hợp tác truyền giáo với những ai không tin vào Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời và là Đấng Cứu Rỗi duy nhất sẽ tạo ra một sứ điệp lẫn lộn, gây hại cho linh hồn người nghe.

Cho Cá Nhân Tín Đồ:

1. Sống Đời Sống Làm Chứng: Hình thức mục vụ liên tôn hiệu quả nhất chính là đời sống đạo đức, yêu thương và thánh khiết của bạn. Hãy là “muối” và “sáng” ngay trong khu phố, nơi làm việc của mình.
2. Chuẩn Bị Sẵn Sàng Để Giải Bày Đức Tin: “Hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình, hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, với sự nhu mì và kính sợ” (I Phi-e-rơ 3:15). Hãy học cách chia sẻ Phúc Âm cách rõ ràng và yêu thương.
3. Xây Dựng Tình Bạn Chân Thành: Hãy kết bạn với người khác tôn giáo. Tình bạn thật không đòi hỏi sự thỏa hiệp đức tin, mà dựa trên sự chân thành, tôn trọng. Từ tình bạn, cơ hội chia sẻ về Chúa sẽ tự nhiên mở ra.

Cho Hội Thánh Địa Phương:

1. Thiết Lập Chính Sách Rõ Ràng: Ban Chấp Sự và Mục Sư cần học hỏi Kinh Thánh để có một đường lối rõ ràng về vấn đề này, giúp cả Hội Thánh hiểu và đồng lòng.
2. Tổ Chức Các Hoạt Động Phục Vụ Cộng Đồng: Chủ động tổ chức các chương trình phát quà, khám bệnh, dạy học... cho cộng đồng địa phương. Đây là cách chủ động thể hiện tình yêu và tạo dựng uy tín.
3. Huấn Luyện Tín Đồ về Thần Học và Phương Pháp Truyền Giáo: Tổ chức các lớp học để con dân Chúa hiểu rõ giáo lý căn bản và biết cách tiếp cận, đối thoại với người khác tín ngưỡng một cách khôn ngoan, đầy yêu thương nhưng không thỏa hiệp.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi sống trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian. Trong vấn đề mục vụ liên tôn, chúng ta phải khôn ngoan như con rắn và đơn sơ như chim bồ câu (Ma-thi-ơ 10:16). Chúng ta không rút lui khỏi xã hội, cũng không hòa tan vào đó. Những hình thức phù hợp là những hình thức cho phép chúng ta yêu thương phục vụ con người, tham gia gánh vác trách nhiệm xã hội, và xây dựng mối quan hệ cá nhân — tất cả đều với mục đích tối hậu là làm sáng danh Chúa và đưa dẫn mọi người đến với sự cứu rỗi duy nhất trong Danh Chúa Giê-xu Christ. Hãy vững vàng trong chân lý, và dạn dĩ trong tình yêu thương.