Mục sư kiêm nghề là gì?

Trong bối cảnh Hội Thánh toàn cầu phát triển đa dạng, đặc biệt tại những khu vực có nguồn lực hạn chế hoặc môi trường truyền giáo đặc thù, mô hình "mục sư kiêm nghề" (tentmaking pastor) đã trở thành một chủ đề được quan tâm và thảo luận sâu rộng. Mô hình này không phải là một sáng kiến mới của thời hiện đại, mà thực chất có nền tảng vững chắc trong chính Tân Ước, được minh họa sống động qua đời sống và chức vụ của Sứ đồ Phao-lô. Bài viết nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá khái niệm thần học, nền tảng Kinh Thánh, những thách thức, phước hạnh cũng như ứng dụng thực tiễn của mô hình mục sư kiêm nghề cho Hội Thánh ngày nay.

Thuật ngữ "mục sư kiêm nghề" bắt nguồn từ chính nghề nghiệp của Sứ đồ Phao-lô: nghề may trại (tentmaking). "Vì người đồng nghề với họ, nên ở nhà họ mà làm việc; nghề họ là may trại" (Công vụ 18:3). Từ "nghề" trong nguyên ngữ Hy Lạp là τέχνη (technē), chỉ một kỹ năng, nghề thủ công hay nghề nghiệp được đào tạo. Phao-lô đã sử dụng kỹ năng này không chỉ để tự nuôi sống bản thân mà còn để hỗ trợ các đồng lao và tạo điều kiện cho chức vụ rao giảng Tin Lành.

Quan điểm thần học của Phao-lô về vấn đề này được trình bày rõ ràng nhất trong 1 Cô-rinh-tô 9:1-18. Ông khẳng định mạnh mẽ quyền được Hội Thánh chu cấp của một sứ đồ: "Cũng vậy, Chúa đã truyền rằng ai rao giảng Tin Lành thì được nhờ Tin Lành mà nuôi mình... Nếu chúng tôi đã gieo của thiêng liêng cho anh em, mà muốn gặt của vật chất nơi anh em, thì có phải là việc quá lắm chăng?" (1 Cô-rinh-tô 9:14, 11). Tuy nhiên, ông đã tự nguyện từ bỏ quyền lợi đó: "Nhưng chúng tôi chẳng từng dùng quyền ấy; chúng tôi chịu mọi sự, hầu cho khỏi làm ngăn trở Tin Lành của Đấng Christ" (câu 12). Động cơ của ông là để Tin Lành được rao giảng cách nhưng không, và để không trở thành gánh nặng hay vật cản trở cho những người mới nghe (câu 18).

Cần hiểu rõ, mô hình mục sư kiêm nghề không hề hạ thấp hay phủ nhận mô hình mục sư toàn thời gian (full-time pastor). Cả hai đều là những ơn gọi hợp lệ và cần thiết cho Thân thể Đấng Christ. Sự khác biệt chính nằm ở phương thức tài chính và bối cảnh phục vụ.

• Mục sư toàn thời gian: Được Hội Thánh địa phương hoặc tổ chức Cơ Đốc trả lương để có thể dành toàn bộ thời gian và năng lực cho công tác chăn bầy, giảng dạy, thăm viếng và quản trị Hội Thánh. Điều này hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc trong 1 Ti-mô-thê 5:17-18 về việc trả công xứng đáng cho những người lãnh đạo.
• Mục sư kiêm nghề: Có nghề nghiệp thế tục (secular job) để tạo ra nguồn thu nhập chính cho bản thân và gia đình, đồng thời thực hiện chức vụ mục sư (chăn bầy, giảng dạy) trong thời gian còn lại. Họ thường phục vụ trong các Hội Thánh nhỏ, mới thành lập, hoặc tại những vùng dân cư/thị trấn nhỏ chưa đủ khả năng chu cấp toàn thời gian.

Cả hai mô hình đều cần được "kính trọng đúng mức" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13). Chúng không đối nghịch mà bổ sung cho nhau, cùng hiện diện trong kế hoạch đa dạng của Đức Chúa Trời cho Hội Thánh Ngài.

1. Tính Tự Lực & Giảm Gánh Nặng Tài Chính: Mô hình này giúp Hội Thánh non trẻ hoặc có hoàn cảnh khó khăn có thể tồn tại và phát triển mà không bị áp lực tài chính đè nặng. Nó cho phép các nguồn lực hạn hẹp được dùng cho các chương trình truyền giáo, cứu tế hoặc đầu tư cơ sở vật chất thiết yếu.

2. Sự Hiện Diện & Chứng Nhân Trong Thế Gian: Mục sư kiêm nghề sống và làm việc giữa lòng thế giới. Họ không bị tách biệt trong "tháp ngà" Hội Thánh. Điều này tạo ra những cơ hội chứng đạo tự nhiên với đồng nghiệp, đối tác, khách hàng. Họ trở thành "muối của đất" và "ánh sáng cho thế gian" (Ma-thi-ơ 5:13-16) ngay tại nơi làm việc, sống động và thực tế.

3. Sự Đồng Cảm & Kết Nối Với Tín Hữu: Khi trải nghiệm những áp lực công việc, deadline, mối quan hệ đồng nghiệp phức tạp, họ có thể thông cảm sâu sắc hơn với những nan đề mà các tín hữu trong Hội Thánh đang đối mặt. Lời khuyên và sự dạy dỗ của họ trở nên thiết thực và gần gũi.

4. Tính Linh Hoạt & Thích Ứng Trong Truyền Giáo: Tại nhiều quốc gia đóng cửa với hoạt động truyền giáo chính thức, việc có một nghề nghiệp hợp pháp là "chiếc vé" để được cư trú và tiếp cận cộng đồng. Đây chính là chiến lược Phao-lô đã sử dụng: đến một thành phố, kiếm sống bằng nghề, thiết lập mối quan hệ tại nơi làm việc và nhà ở, rồi từ đó rao giảng Tin Lành (Công vụ 18:1-4; 20:34-35).

1. Nguy Cơ Kiệt Sức (Burnout): Đây là thách thức lớn nhất. Gánh nặng "đôi vai" - vừa lo công việc thế tục đòi hỏi hiệu suất, vừa đảm đương trách nhiệm chăn bầy với vô số nhu cầu tâm linh, tình cảm - có thể dẫn đến sự mệt mỏi toàn diện về thể chất, tinh thần và thuộc linh. Nếu không biết quản lý thời gian, năng lượng và thiết lập ranh giới lành mạnh, người mục sư dễ bị suy kiệt.

2. Sự Xung Đột Về Thời Gian & Ưu Tiên: Áp lực công việc có thể lấn át thời gian nghiên cứu Kinh Thánh, cầu nguyện, chuẩn bị bài giảng và thăm viếng. Điều này đe dọa đến chiều sâu thuộc linh cá nhân và chất lượng chức vụ. Lời cảnh báo trong Công vụ 6:2 về việc các sứ đồ không nên "bỏ sự dạy đạo Đức Chúa Trời đặng giúp việc bàn" cũng có thể áp dụng theo nguyên tắc ở đây.

3. Khủng Hoảng Danh Tính: Họ có thể bị giằng xé giữa hai vai trò: một chuyên viên tại công sở và một mục sư tại Hội Thánh. Cảm giác "không đủ tốt" ở cả hai vai trò có thể xuất hiện. Việc xác định rõ danh tính căn bản là "con cái Đức Chúa Trời" và "đầy tớ của Christ" (Rô-ma 1:1) là nền tảng để vượt qua khủng hoảng này.

4. Áp Lực Từ Cộng Đồng Hội Thánh: Một số tín hữu có thể có kỳ vọng không thực tế, cho rằng vì mục sư không nhận lương nên có thể sẵn sàng phục vụ 24/7. Việc thiếu sự hỗ trợ thực tế và tôn trọng ranh giới có thể gây thêm căng thẳng.

Đối Với Cá Nhân Mục Sư Kiêm Nghề:

• Xác Định Rõ Ơn Gọi: Chức vụ này phải bắt nguồn từ sự kêu gọi rõ ràng của Chúa và sự xác nhận của Hội Thánh, không phải vì thiếu lựa chọn hay trốn tránh trách nhiệm tài chính.
• Quản Trị Thời Gian Cách Khôn Ngoan: Cần lập kế hoạch rõ ràng, ưu tiên thời gian tĩnh nguyện và gia đình. Học cách nói "không" với những hoạt động không thiết yếu. Hãy noi gương Chúa Giê-xu, Ngài cũng biết rút lui để nghỉ ngơi và cầu nguyện (Mác 1:35; 6:31).
• Đầu Tư Vào Đội Ngũ: Không nên ôm đồm mọi việc. Hãy noi theo mô hình của Môi-se được cha gia đề nghị (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:13-26) và của các sứ đồ trong Công vụ 6:1-7 - giao quyền và huấn luyện các trưởng lão, chấp sự, tín hữu trưởng thành cùng gánh vác công việc.
• Giữ Gìn Đời Sống Thuộc Linh: Dù bận rộn, phải duy trì mối tương giao mật thiết với Chúa. Sức mạnh và sự sáng tạo cho chức vụ đến từ nơi Chúa (Ê-sai 40:31).

Đối Với Hội Thánh Có Mục Sư Kiêm Nghề:

• Bày Tỏ Sự Hỗ Trợ Cụ Thể: Không chỉ kính trọng bằng lời nói, hãy hỗ trợ bằng hành động: chia sẻ gánh nặng chức vụ, giúp đỡ việc nhà, tặng quà thực tế, hoặc cung cấp một khoản trợ cấp tượng trưng dù nhỏ để bày tỏ lòng biết ơn.
• Tôn Trọng Ranh Giới: Hiểu rằng mục sư có một công việc khác. Tránh gọi điện, nhờ vả trong giờ làm việc trừ trường hợp khẩn cấp thật sự.
• Khích Lệ và Cầu Thay: Thường xuyên khích lệ và cầu nguyện cho mục sư cùng gia đình của họ. Điều này mang lại sức mạnh thuộc linh to lớn (Ê-phê-sô 6:18-19).
• Đánh Giá Lại Định Kỳ: Khi Hội Thánh phát triển, cần đánh giá lại khả năng tài chính và cầu nguyện xem có nên chuyển sang chu cấp toàn thời gian hoặc bán thời gian cho mục sư hay không, để chức vụ được hiệu quả hơn.

Mô hình mục sư kiêm nghề là một minh chứng sống động cho tinh thần tự lực, sự hy sinh và lòng nhiệt thành mở rộng Vương Quốc Đức Chúa Trời. Nó phản ánh trung thực tinh thần của Phao-lô: "Tôi đã làm mọi việc vì cớ Tin Lành, để cũng có phần trong đó" (1 Cô-rinh-tô 9:23). Đây không phải là giải pháp "hạng hai", mà là một ơn gọi cao quý, đòi hỏi sự dũng cảm, kỷ luật và lòng tận hiến sâu xa.

Dù là mục sư toàn thời gian hay kiêm nghề, điều cốt lõi vẫn là tấm lòng của người chăn: yêu Chúa, yêu bầy chiên, và sẵn sàng vác lấy thập tự giá mình mỗi ngày mà theo Chúa (Lu-ca 9:23). Hội Thánh cần nhận biết, trân trọng và nâng đỡ những người đã lựa chọn con đường đầy thách thức nhưng đầy phước hạnh này, để qua họ, Danh Chúa được tôn cao và Hội Thánh được gây dựng.

Ước mong mỗi chúng ta, trong vai trò của mình, đều có thể học tập nơi Phao-lô và nhiều anh chị em đang phục vụ trong mô hình này tinh thần "hễ việc gì cũng được, hãy vì cớ Tin Lành mà làm" (1 Cô-rinh-tô 10:23).