Hệ Thống Cấp Bậc Trong Hội Thánh Theo Kinh Thánh
Khi nghiên cứu về cấu trúc và trật tự trong Hội Thánh của Đấng Christ, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: Kinh Thánh, Lời Đức Chúa Trời, có vẽ nên một bức tranh rõ ràng về hệ thống cấp bậc không, hay để lại sự mơ hồ cho con dân Ngài? Khác với các tổ chức thế gian được xây dựng trên quyền lực và địa vị, Hội Thánh của Chúa Giê-xu được thiết lập trên nền tảng của ân điển, sự phục vụ và trách nhiệm. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá các chức vụ, vai trò và nguyên tắc lãnh đạo được Kinh Thánh trình bày, với mục đích tái khẳng định mô hình được Đức Chúa Trời thiết lập cho sự tăng trưởng thuộc linh và sự hiệp một của Thân Thể Đấng Christ.
I. Nền Tảng: Chúa Giê-xu Christ – Đầu Của Hội Thánh
Trước khi đi vào chi tiết các chức vụ, chúng ta phải thiết lập nền tảng thần học không thể lay chuyển: Chúa Giê-xu Christ là Đầu duy nhất và tối cao của Hội Thánh. Điều này loại bỏ mọi ý tưởng về một hệ thống cấp bậc mang tính thế tục hay độc đoán.
“Ngài là đầu của thân thể, tức là Hội thánh... hầu cho trong mọi vật, Ngài đứng đầu hàng.” (Cô-lô-se 1:18)
Từ ngữ Hy Lạp cho “đầu” ở đây là kephalē (κεφαλή), mang ý nghĩa nguồn gốc, quyền tể trị và là điểm khởi đầu của sự sống. Mọi cấu trúc, chức vụ và thẩm quyền trong Hội Thánh đều phải phục tùng và phản ánh quyền cai trị của Đấng Christ. Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh: “Đấng Christ đã phó chính mình Ngài vì Hội thánh” (Ê-phê-sô 5:25), xác lập mối quan hệ yêu thương, hy sinh và chăm sóc làm khuôn mẫu cho mọi mối quan hệ trong Hội Thánh.
II. Các Chức Vụ Được Đức Chúa Trời Ban Cho Hội Thánh
Kinh Thánh không mô tả một bộ máy quan liêu, nhưng bày tỏ những chức vụ (ministries) cụ thể được Đức Chúa Trời thiết lập để gây dựng Thân Thể. Phân đoạn then chốt nằm ở Ê-phê-sô 4:11-12:
“Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin Lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư, để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ.”
Cần hiểu rằng đây không phải là “hệ thống cấp bậc” theo nghĩa thăng tiến địa vị, mà là sự phân phát các ân tứ và trách nhiệm khác nhau từ chính Chúa. Các chức vụ này tồn tại với mục đích kép: (1) trang bị cho các thánh đồ, và (2) gây dựng thân thể Đấng Christ. Chúng ta sẽ cùng phân tích từng chức vụ:
1. Sứ Đồ (Apostolos - ἀπόστολος): Nghĩa gốc là “người được sai đi”. Trong Tân Ước, có các Sứ Đồ chức vị (như mười hai Sứ Đồ và Phao-lô), là những người chứng kiến tận mắt về Chúa phục sinh và được Ngài trực tiếp ủy nhiệm (Công vụ 1:21-22). Họ đặt nền móng cho Hội Thánh qua lời giảng dạy và các thư tín (Ê-phê-sô 2:20). Ngày nay, chức vụ “sứ đồ” theo nghĩa rộng hơn có thể chỉ những người tiên phong mở ra công việc truyền giáo tại những vùng đất mới.
2. Tiên Tri (Prophētēs - προφήτης): Không chỉ là người tiên báo tương lai, mà chủ yếu là người rao truyền, giải bày Lời Đức Chúa Trời một cách mạnh mẽ, thúc giục Hội Thánh ăn năn, vâng lời và được gây dựng (1 Cô-rinh-tô 14:3).
3. Thầy Giảng Tin Lành (Euaggelistēs - εὐαγγελιστής): Chuyên về việc rao truyền phúc âm cho người chưa tin. Phi-líp là một thầy giảng Tin Lành nổi bật (Công vụ 21:8).
4. Mục Sư và Giáo Sư (Poimēn kai Didaskalos - ποιμὴν καὶ διδάσκαλος): Đây thường được xem là một chức vụ kép. “Mục sư” (người chăn) có trách nhiệm chăm sóc, dẫn dắt, bảo vệ bầy chiên (Công vụ 20:28; 1 Phi-e-rơ 5:2). “Giáo sư” tập trung vào việc giảng dạy, giải kinh Lời Chúa cách trung thực và sâu sắc (2 Ti-mô-thê 2:15). Trong thực tế hội thánh địa phương, những người lãnh đạo thường thực hiện cả hai chức năng này.
III. Cấu Trúc Lãnh Đạo Trong Hội Thánh Địa Phương: Trưởng Lão Và Chấp Sự
Bên cạnh các chức vụ được ban cho toàn Thân Thể, Kinh Thánh mô tả một cấu trúc lãnh đạo cụ thể cho từng hội thánh địa phương. Mô hình phổ biến nhất là sự lãnh đạo bởi các Trưởng Lão (Elders) và sự phục vụ của các Chấp Sự (Deacons).
A. Trưởng Lão (Presbuteros - πρεσβύτερος) hay Giám Mục (Episkopos - ἐπίσκοπος): Nhiều người ngỡ đây là hai chức vụ khác nhau, nhưng Kinh Thánh dùng hai từ này để chỉ cùng một nhóm người. Presbuteros nhấn mạnh đến sự trưởng thành, kinh nghiệm và khả năng. Episkopos (thường dịch là Giám mục) nhấn mạnh đến chức năng “giám sát” hoặc “quản nhiệm”.
“Phao-lô... đã gọi các trưởng lão (presbuteros) của Hội thánh [Ê-phê-sô] đến... Hãy giữ lấy mình và luôn cả bầy mà Đức Thánh Linh đã lập anh em làm kẻ giám sát (episkopos), để chăn chiên của Đức Chúa Trời.” (Công vụ 20:17, 28)
Kinh Thánh dạy rằng mỗi hội thánh nên có nhiều trưởng lão (số nhiều), chứ không phải một người lãnh đạo duy nhất (Công vụ 14:23; Tít 1:5). Họ có những tiêu chuẩn thuộc linh và đạo đức rất cao, được liệt kê rõ trong 1 Ti-mô-thê 3:1-7 và Tít 1:6-9. Những tiêu chuẩn này tập trung vào đời sống gia đình gương mẫu, đức tính đáng kính, khả năng dạy dỗ Lời Chúa và quản lý tốt gia đình mình trước.
B. Chấp Sự (Diakonos - διάκονος): Từ này xuất phát từ động từ diakoneō, có nghĩa là “phục vụ”. Chức vụ chấp sự được thành lập đầu tiên trong Công vụ 6:1-6 để giải quyết việc phân phát lương thực hằng ngày, giúp các sứ đồ có thể chuyên tâm vào sự cầu nguyện và chức vụ giảng Lời. Tiêu chuẩn cho chấp sự cũng rất nghiêm túc (1 Ti-mô-thê 3:8-13). Họ là những người phục vụ thực tế, chăm lo các nhu cầu vật chất và thực tiễn của hội thánh, để công việc Chúa được trôi chảy.
IV. Tinh Thần Và Nguyên Tắc Của Sự Lãnh Đạo: Phục Vụ Và Khiêm Nhường
Đây là điểm then chốt phân biệt hệ thống của Đức Chúa Trời với thế gian. Chúa Giê-xu đã tuyên bố rõ ràng:
“Các vua của các dân ngoại thì lấy quyền trị họ, và những người cầm quyền thì được xưng là ân nhân. Song các ngươi không như vậy; trái lại, ai lớn hơn trong các ngươi, thì phải như kẻ nhỏ tuổi hơn; và ai cai trị thì phải như kẻ hầu việc... Ta ở giữa các ngươi như kẻ hầu việc vậy.” (Lu-ca 22:25-27)
Nguyên tắc nền tảng là: Càng lãnh đạo thì càng phải phục vụ. Quyền hành không phải để thống trị, mà để chăm sóc; địa vị không phải để được tôn vinh, mà để gánh vác trách nhiệm. Sứ đồ Phi-e-rơ, một trưởng lão, đã nhắc nhở các trưởng lão khác:
“Chăn bầy của Đức Chúa Trời... chẳng phải quản trị những kẻ Chúa đã giao phó cho anh em, bèn là làm gương tốt cho bầy.” (1 Phi-e-rơ 5:2-3)
Tinh thần này được mô tả qua từ diakonia (sự phục vụ) và douleuō (nô lệ/tôi tớ). Lãnh đạo Cơ Đốc là sự nô lệ cho Đấng Christ và cho dân sự Ngài.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Hội Thánh Ngày Nay
1. Với Người Lãnh Đạo (Mục Sư, Trưởng Lão): - Luôn kiểm tra mình dựa trên các tiêu chuẩn Kinh Thánh trong 1 Ti-mô-thê 3 và Tít 1. - Tập trung vào việc “trang bị cho các thánh đồ” hơn là làm thay mọi việc. Trao quyền và dạy dỗ tín hữu phục vụ. - Sống đời sống gương mẫu, minh bạch và khiêm nhường. Tránh xa tinh thần độc tài, hãy lãnh đạo trong tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau giữa các trưởng lão. - Ưu tiên sự cầu nguyện và giảng dạy Lời Chúa (Công vụ 6:4).
2. Với Chấp Sự Và Những Người Phục Vụ: - Xem chức vụ của mình là quan trọng và thánh khiết, vì đó là sự phục vụ Chúa. - Tìm cách sáng tạo và trung tín để đáp ứng các nhu cầu thực tế trong hội thánh, giải phóng người giảng dạy tập trung vào phần việc thuộc linh. - Giữ đời sống trong sạch và đáng tin cậy, vì họ cũng là gương mặt đại diện cho Hội Thánh.
3. Với Mọi Tín Hữu: - Tôn trọng và vâng phục những người lãnh đạo mình (Hê-bơ-rơ 13:17). Điều này không có nghĩa là mù quáng, nhưng là với tinh thần tin cậy và cầu thay, nhận biết gánh nặng Chúa đặt trên họ. - Cầu nguyện cho những người lãnh đạo hội thánh mình. Họ là mục tiêu của sự tấn công thuộc linh. - Khám phá và sử dụng ân tứ Chúa ban để gây dựng Hội Thánh. Mỗi tín hữu đều là “thánh đồ” được trang bị để làm công việc chức dịch (Ê-phê-sô 4:12). Hệ thống của Đức Chúa Trời không phải là một tầng lớp tinh hoa phục vụ số đông thụ động, mà là toàn thân cùng nhau hoạt động. - Khi có sự bất đồng hay quan ngại, hãy áp dụng nguyên tắc Ma-thi-ơ 18:15-17 trong tinh thần yêu thương và tìm sự phục hồi.
Kết Luận
Kinh Thánh không ủng hộ một hệ thống cấp bậc cứng nhắc, quan liêu, tập trung quyền lực vào một cá nhân. Thay vào đó, Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh sống động về một Thân Thể, với Chúa Giê-xu là Đầu, và mỗi bộ phận, mỗi chức năng đều quan trọng và liên kết với nhau. Các chức vụ như sứ đồ, tiên tri, mục sư, giáo sư, cùng với các trưởng lão và chấp sự, được Chúa ban cho với mục đích rõ ràng: để các thánh đồ được trọn vẹn và thân thể được gây dựng.
Tinh thần xuyên suốt của mọi “cấp bậc” hay chức vụ này là sự phục vụ khiêm nhường, noi gương chính Chúa Giê-xu, Đấng đã rửa chân cho môn đồ (Giăng 13:1-17). Ước mong mỗi chúng ta, dù ở vị trí nào trong Hội Thánh, đều sống và phục vụ với tấm lòng của người đầy tớ, để qua đó, Danh Chúa được tôn cao và Hội Thánh Ngài ngày càng mạnh mẽ, hiệp một trong tình yêu thương.
“Vả, như trong một thân chúng ta có nhiều chi thể, và các chi thể không làm một việc giống nhau, thì cũng vậy, chúng ta là nhiều người mà hiệp nên một thân trong Đấng Christ, và hết thảy chúng ta đều là các chi thể của nhau.” (Rô-ma 12:4-5)