Quan Điểm Cơ Đốc Về Giảm Cân
Trong một thế giới bị ám ảnh bởi hình ảnh cơ thể, các chế độ ăn kiêng thời thượng và những lời hứa giảm cân cấp tốc, người tin Chúa cần có một nền tảng vững chắc và thánh khiết để hiểu về thân thể mình. Quan điểm Cơ Đốc về giảm cân không xoay quanh sự hoàn hảo về hình thể hay sự tán dương của người đời, mà là một phần của sự quản lý trung tín (stewardship) đối với món quà sự sống và thân thể mà Đức Chúa Trời đã ban. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh về thân thể, thức ăn, sự tiết độ và động cơ đúng đắn, từ đó đưa ra một khuôn mẫu thực tiễn cho hành trình chăm sóc sức khỏe của Cơ Đốc nhân.
Khải tượng nền tảng nhất về cách chúng ta nhìn nhận thân thể được tìm thấy trong 1 Cô-rinh-tô 6:19-20: “Hay là, anh em chẳng biết rằng thân thể của anh em là đền thờ của Đức Thánh Linh đang ngự trong anh em, là Đấng mà anh em đã nhận bởi Đức Chúa Trời, và anh em chẳng phải thuộc về chính mình sao? Vì chưng anh em đã được chuộc bằng giá cao rồi. Vậy, hãy lấy thân thể mình làm sáng danh Đức Chúa Trời.”
Phân đoạn này cung cấp ba chân lý then chốt:
- Tính thuộc linh: Thân thể là "đền thờ" (ναός - naos). Trong tiếng Hy Lạp, từ này không chỉ về toàn bộ khu đền thờ, mà là nơi chí thánh, nơi Đức Chúa Trời ngự. Thân thể chúng ta có phẩm giá thiêng liêng.
- Tính sở hữu: "Chẳng phải thuộc về chính mình" và "được chuộc bằng giá cao". Chúng ta không còn là chủ nhân của thân thể mình. Chúa Giê-xu đã dùng huyết Ngài mà chuộc (ἀγοράζω - agorazō, mua, tậu) chúng ta. Chúng ta là quản gia (steward), không phải chủ sở hữu.
- Mục đích tối thượng: "Làm sáng danh Đức Chúa Trời". Mọi điều chúng ta làm với thân thể, kể cả việc ăn uống và chăm sóc sức khỏe, phải nhắm đến mục tiêu làm vinh hiển Danh Chúa.
Cùng với đó, Rô-ma 12:1 kêu gọi: “Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em.” Việc quản lý thân thể cách khôn ngoan là một hành động thờ phượng ("sự thờ phượng phải lẽ" - λογικὴν λατρείαν - logikēn latreian), một sự dâng hiến có lý trí và thiêng liêng.
Kinh Thánh không xem thức ăn là kẻ thù. Sau công trình sáng tạo, Đức Chúa Trời phán: “Nầy, ta sẽ ban cho các ngươi mọi thứ cỏ kết hột... cùng các cây trái... ấy sẽ làm đồ ăn cho các ngươi.” (Sáng Thế Ký 1:29). Thức ăn là quà tặng tốt lành từ Chúa (1 Ti-mô-thê 4:4-5). Vấn đề không nằm ở thức ăn, mà nằm ở mối quan hệ của chúng ta với thức ăn.
Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về sự nô lệ cho bất cứ điều gì: “Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng để sự gì bắt phục được tôi.” (1 Cô-rinh-tô 6:12). Ăn uống vô độ, tham ăn, hoặc ngay cả sự ám ảnh với việc ăn kiêng và hình thể, đều có thể trở thành chủ nhân (bắt phục) chúng ta. Từ Hy Lạp được dùng cho "bắt phục" (ἐξουσιάζω - exousiazō) nghĩa là có quyền lực, thống trị. Đây chính là sự nô lệ.
Nhân đức đối lập với sự nô lệ này là sự tiết độ (trong một số bản dịch là "tự chủ"). Đây là một trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23). Tiếng Hy Lạp là ἐγκράτεια (enkrateia), có nghĩa là sức mạnh nội tại để kiểm soát những ham muốn và dục vọng. Sự tiết độ không phải là tự hành xác, mà là tự do khỏi sự kiểm soát của những ham muốn sai trật, nhờ quyền năng Đức Thánh Linh.
Châm ngôn đưa ra nhiều lời khuyên khôn ngoan: “Hỡi con, hãy nghe và khôn ngoan, Dẫn lòng con vào nẻo chánh. Chớ ở với những người ham mê rượu, Hoặc với những kẻ láu ăn; Vì người ham rượu cùng kẻ láu ăn sẽ trở nên nghèo.” (Châm Ngôn 23:19-21). Từ "láu ăn" (זֹלֵל - zōlēl) trong tiếng Hê-bơ-rơ mang nghĩa tiêu xài phung phí, nuông chiều bản thân quá mức.
Đây là điểm then chốt phân biệt quan điểm Cơ Đốc với thế gian. Thế gian giảm cân để được người khác ngưỡng mộ, để thỏa mãn cái tôi, hoặc để theo đuổi một hình ảnh lý tưởng hóa. Động cơ của Cơ Đốc nhân phải khác biệt căn bản.
Cô-lô-se 3:17, 23 dạy: “Mặc dầu anh em nói hay làm, cũng phải nhân danh Đức Chúa Jêsus mà làm mọi điều... Hãy hết lòng làm việc như làm cho Chúa, chớ không phải cho người ta.” Ngay cả việc lựa chọn thức ăn, tập thể dục hay nghỉ ngơi cũng có thể được thực hiện "nhân danh Chúa Giê-xu" và "như làm cho Chúa".
Chúa Giê-xu cảnh cáo mạnh mẽ về việc chỉ chú trọng bề ngoài: “Khốn cho các ngươi, thầy thông giáo và người Pha-ri-si, là kẻ giả hình! Vì các ngươi rửa sạch bề ngoài chén và mâm, nhưng ở trong thì đầy sự ăn cướp và sự tự tiện. Hỡi người Pha-ri-si mù quáng, trước hết phải lau sạch bề trong chén và mâm, thì bề ngoài cũng sẽ được sạch.” (Ma-thi-ơ 23:25-26). Áp dụng vào chủ đề này, việc chỉ tập trung vào hình thức bên ngoài (cân nặng, vóc dáng) mà bỏ qua tấm lòng (động cơ, sự tham lam, không biết ơn) là sự giả hình. Sự thay đổi phải bắt đầu từ bên trong – tấm lòng hướng về Chúa – rồi mới thể hiện ra hành vi bên ngoài.
Động cơ đúng đắn bao gồm:
- Vâng lời: Quản lý tốt thân thể như một đầy tớ trung tín.
- Biết ơn: Trân trọng sự sống và sức khỏe như ơn lành.
- Yêu thương: Giữ gìn sức khỏe để có thể phục vụ người khác và thực hiện chức vụ Chúa giao cách hiệu quả hơn.
- Tự do: Được giải phóng khỏi ách nô lệ của thói quen ăn uống xấu, để thật sự thưởng thức món quà thức ăn từ Chúa.
Từ những nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta có thể xây dựng một lối sống thực tiễn:
1. Bắt Đầu Với Tấm Lòng Và Sự Cầu Nguyện: Thay vì lao vào một chế độ ăn kiêng khắc nghiệt, hãy dành thời gian xét lòng mình trước Chúa. Cầu nguyện xin Chúa: - Cho thấy những khu vực thiếu tiết độ. - Thay đổi động cơ để mọi sự vì vinh quang Ngài. - Ban quyền năng của Đức Thánh Linh để sống tiết độ. Hãy xưng nhận nếu có sự tham ăn (một hình thức của thờ hình tượng, Cô-lô-se 3:5) và nhận lấy sự tha thứ.
2. Xem Thức Ăn Như Ơn Lành, Không Phải Kẻ Thù: Áp dụng nguyên tắc 1 Cô-rinh-tô 10:31: “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy làm tất cả cho sáng danh Đức Chúa Trời.” Đặt câu hỏi: "Lựa chọn thức ăn này có làm sáng danh Chúa không? Có giúp thân thể đền thờ của tôi hoạt động tốt nhất để phục vụ Ngài không?"
3. Thực Hành Sự Tiết Độ, Không Phải Tước Đoạt: Đừng đặt ra những luật lệ hà khắc tự đặt (như một số người Pha-ri-si). Sự tiết độ là khôn ngoan, biết điểm dừng. Nó có thể bao gồm: - Ăn chậm, biết ơn từng miếng ăn. - Dừng lại khi cảm thấy vừa đủ, không phải khi no căng. - Lên kế hoạch cho các bữa ăn lành mạnh như một phần của sự quản lý tốt. - Thỉnh thoảng vẫn có thể thưởng thức một cách biết ơn, không cảm thấy tội lỗi, vì mọi vật thánh hóa bởi Lời Chúa và lời cầu nguyện (1 Ti-mô-thê 4:4-5).
4. Chăm Sóc Toàn Diện: Thể Chất, Tâm Trí Và Thuộc Linh: Giảm cân lành mạnh không chỉ là ăn ít đi. 3 Giăng 1:2 chép: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, tôi cầu nguyện cho anh được thịnh vượng trong mọi sự, và được khỏe mạnh phần xác anh cũng như đã được thịnh vượng về phần linh hồn anh vậy.” Hãy chăm sóc: - Linh hồn: Bồi dưỡng bằng Lời Chúa, cầu nguyện, thông công. - Tâm trí: Giữ tâm trí khỏi những suy nghĩ tiêu cực về hình ảnh cơ thể, tập trung vào những điều chân thật, đáng tôn trọng... (Phi-líp 4:8). - Thể chất: Vận động thân thể cách đều đặn (như đi bộ, làm việc nhà, thể dục) không phải để trừng phạt thân thể, mà để nó được mạnh khỏe. Thân thể cũng cần sự nghỉ ngơi (ngủ đủ) như một mạng lệnh của Chúa (ngày Sa-bát).
5. Tìm Kiếm Sự Nâng Đỡ Trong Cộng Đồng: Đừng đi một mình. Ga-la-ti 6:2 khuyên: “Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ.” Có thể tìm một người bạn đáng tin cậy trong Hội Thánh để cùng cầu nguyện, khích lệ và chịu trách nhiệm về những mục tiêu lành mạnh.
Trong hành trình này, Cơ Đốc nhân cần tỉnh thức trước những cạm bẫy:
- Chủ nghĩa hình thức: Quá chú trọng vào bề ngoài, đánh giá người khác dựa trên vóc dáng.
- Tự cứu bằng việc làm: Nghĩ rằng việc kiểm soát cân nặng sẽ làm Chúa yêu mình hơn hoặc khiến mình "đạo đức" hơn. Đây là ân điển, không phải việc làm.
- Thờ hình tượng sức khỏe: Biến sức khỏe và vóc dáng thành mục tiêu tối thượng, thay vì phương tiện để phục vụ Chúa.
- Thái độ phán xét: Nhìn những người thừa cân với ánh mắt kết tội, quên rằng mỗi người có một hành trình, thể trạng và sự đấu tranh riêng.
Hãy nhớ lời Phao-lô: “Vả, chúng tôi chẳng rao giảng chính mình chúng tôi, nhưng rao giảng Đức Chúa Jêsus Christ là Chúa; và chính mình chúng tôi là tôi tớ của anh em, vì cớ Đức Chúa Jêsus.” (2 Cô-rinh-tô 4:5). Ánh sáng phải chiếu trên Đấng Christ, không phải trên thân thể chúng ta.
Quan điểm Cơ Đốc về giảm cân, xét đến cùng, không phải là một chương trình ăn kiêng, mà là một phương diện của sự môn đệ hóa toàn diện. Đó là hành trình học biết đầu phục mọi khía cạnh của đời sống – kể cả thói quen ăn uống và chăm sóc thân thể – dưới sự cai trị của Chúa Cứu Thế Giê-xu. Khi chúng ta xem thân thể mình là đền thờ được chuộc bằng giá cao, chúng ta sẽ quản lý nó với lòng kính sợ, biết ơn và khôn ngoan. Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ Đức Thánh Linh, Đấng ban năng lực cho sự tiết độ. Hãy đặt mục tiêu tối hậu là sức khỏe để phục vụ và vinh danh Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta. Trong mọi sự, hãy nhớ rằng ân điển của Chúa đủ cho bạn, ngay cả trong những thất bại. Hãy đứng dậy, ăn năn và bước tiếp trong sự tự do mà Đấng Christ đã ban cho.
“Hỡi anh em, vậy thì hoặc anh em ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy làm mọi sự cho sáng danh Đức Chúa Trời.” (1 Cô-rinh-tô 10:31).