Chủ nghĩa khoan dung là gì?

Trong một thế giới ngày càng đa dạng và đầy những khác biệt, khái niệm "khoan dung" thường được đề cao như một đức tính xã hội tối cần. Tuy nhiên, đối với Cơ Đốc nhân, chúng ta phải đặt câu hỏi: "Chủ nghĩa khoan dung" mà thế gian nói đến có hoàn toàn trùng khớp với sự dạy dỗ của Kinh Thánh về lòng nhẫn nại, sự chịu đựng và tình yêu thương hay không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học của sự khoan dung dưới ánh sáng Lời Chúa, phân biệt nó với những quan niệm thế tục, và đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống đức tin.

Trước tiên, chúng ta cần làm rõ từ ngữ. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, có hai từ then chốt liên quan đến chủ đề này:

• Μακροθυμία (Makrothymia): Thường được dịch là "lòng nhịn nhục," "nhẫn nại." Từ này kết hợp "makros" (dài) và "thymos" (cơn thịnh nộ, cảm xúc), hàm ý "dài hơi" trong việc kiềm chế sự tức giận hay báo thù khi bị khiêu khích (Ga-la-ti 5:22; Ê-phê-sô 4:2).
• Ἀνέχομαι (Anechomai): Có nghĩa là "chịu đựng," "gánh vác," "chịu đựng lẫn nhau" (Ê-phê-sô 4:2, Cô-lô-se 3:13).

Như vậy, khoan dung theo Kinh Thánh không phải là sự thờ ơ, chấp nhận mọi thứ như nhau, hay tán thành mọi quan điểm. Trái lại, đó là một thái độ tích cực của tình yêu thương, thể hiện sự kiên nhẫn, nhịn nhục và gánh vác lẫn nhau ngay giữa những sai sót, yếu đuối và khác biệt không thuộc về giáo lý nền tảng.

Ngược lại, "chủ nghĩa khoan dung" của thế gian (tolerance) hiện đại thường mang tính triết lý đạo đức tương đối, đề cao việc công nhận mọi niềm tin, lối sống đều có giá trị ngang nhau, và xem bất kỳ sự phán xét hay khẳng định về chân lý tuyệt đối nào là "thiếu khoan dung." Đây là điểm khác biệt căn bản.

Sự khoan dung của Cơ Đốc nhân bắt nguồn từ chính bản tính và hành động của Đức Chúa Trời.

1. Khoan Dung Bắt Nguồn Từ Ân Điển của Đức Chúa Trời: Sự nhẫn nại của Chúa đối với tội lỗi con người là khuôn mẫu tối thượng. Sứ đồ Phao-lô viết: "Hay là ngươi khinh dể sự dư dật của lòng nhân từ, nhịn nhục, khoan dung Ngài, mà không nhận biết lòng nhân từ của Đức Chúa Trời đang dắt ngươi đến sự ăn năn sao?" (Rô-ma 2:4). Chữ "khoan dung" ở đây trong nguyên văn là ἀνοχή (anochē), cũng mang nghĩa "sự chịu đựng, nhịn nhục." Chính sự khoan dung của Chúa mở đường cho sự ăn năn, chứ không phải là sự chấp nhận tội lỗi.

2. Chúa Giê-xu Christ - Gương Mẫu Tối Cao: Cuộc đời Chúa Giê-xu là một hiện thân của lòng khoan dung thánh khiết. Ngài kiên nhẫn với các môn đồ chậm hiểu (Mác 8:17-21), tiếp xúc với người thu thuế và tội nhân mà không đồng lõa với tội lỗi của họ (Lu-ca 15:1-2), và thậm chí cầu nguyện cho những kẻ hành hình Ngài: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34). Sự khoan dung của Ngài luôn hướng đến sự cứu rỗi và phục hồi.

3. Sự Dạy Dỗ Trực Tiếp từ Các Thư Tín:
"Vậy, anh em là kẻ được Đức Chúa Trời lựa chọn, là người thánh và rất yêu dấu của Ngài, hãy có lòng thương xót. Hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục, hãy chịu lẫn nhau và tha thứ nhau" (Cô-lô-se 3:12-13).
Phân đoạn Rô-ma 14:1-15:7 là một luận giải sâu sắc về việc "chịu đựng" (anechomai) những người yếu đuối trong đức tin, trong những vấn đề không then chốt như thức ăn hay ngày lễ. Trọng tâm là tình yêu thương xây dựng, chứ không phải quyền lợi cá nhân: "Vậy chúng ta hãy tìm cách làm nên hiệp một và gây dựng cho nhau" (Rô-ma 14:19).

Đây là điểm then chốt để tránh rơi vào chủ nghĩa tương đối. Kinh Thánh vạch ra những giới hạn rõ ràng cho sự khoan dung.

1. Không Khoan Dung với Tội Lỗi và Giáo Lý Sai Lầm: Khi đối diện với tội lỗi rõ ràng hoặc những giáo lý phủ nhận nền tảng cứu rỗi (như thần tính của Đấng Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin), Hội Thánh được kêu gọi phải sửa trị với tình yêu thương, chứ không "khoan dung" theo nghĩa bỏ qua. Chúa Giê-xu nặng lời với những người Pha-ri-si giả hình (Ma-thi-ơ 23), Phao-lô quở trách Phê-rơ về sự giả hình (Ga-la-ti 2:11-14), và trong 1 Cô-rinh-tô 5, ông truyền phải kỷ luật người phạm tội gian dâm. Sứ đồ Giăng dạy: "Nếu có kẻ đến cùng các ngươi mà không đem đạo lý nầy theo, thì đừng rước họ vào nhà, và đừng chào hỏi họ" (2 Giăng 1:10). Đây là sự bất khoan dung thánh khiết cần thiết để bảo vệ chân lý.

2. Phân Biệt Giữa Người và Tội: Chúng ta khoan dung, yêu thương và tìm cách phục hồi người phạm tội (như Chúa Giê-xu đối với người đàn bà bị bắt quả tang phạm tội tà dâm - Giăng 8:1-11), nhưng không bao giờ khoan dung hay đồng lõa với chính tội lỗi đó. Thái độ là: "Hãy có lòng thương xót, ghét điều dữ, ưa điều lành" (Rô-ma 12:9).

Làm thế nào để sống tinh thần khoan dung Kinh Thánh trong Hội Thánh, gia đình và xã hội?

1. Trong Hội Thánh (Với Anh Em Đồng Đức Tin):

• Trong những vấn đề phụ thuộc (đồ ăn, ngày lễ, phong cách thờ phượng): Hãy thực hành theo Rô-ma 14. Đừng xét đoán hay khinh dể anh em có quan điểm khác. Tôn trọng lương tâm đã được dạy dỗ của nhau (Rô-ma 14:22-23).
• Đối với những tính tình khó chịu, yếu đuối: Hãy mặc lấy sự nhịn nhục và nhân từ (Cô-lô-se 3:12). Nhớ rằng mỗi người đang trong quá trình được Chúa nên thánh.
• Khi có sự xúc phạm: Thực hành sự tha thứ và chịu đựng lẫn nhau (Cô-lô-se 3:13).

2. Trong Gia Đình:
Sự khoan dung thể hiện qua lòng kiên nhẫn với những thiếu sót của vợ/chồng, con cái, cha mẹ. Đó là không đáp trả khi bị tổn thương, tìm kiếm sự hiểu biết hơn là chiến thắng trong tranh cãi (Ê-phê-sô 4:26-27, 31-32).

3. Trong Xã Hội:

• Làm chứng và đối thoại: Chúng ta có thể và nên giao tiếp cách tôn trọng với người có niềm tin khác, lắng nghe để hiểu, và sau đó trình bày niềm hy vọng trong chúng ta với sự mềm mại và kính sợ (1 Phi-e-rơ 3:15). Khoan dung ở đây là tôn trọng phẩm giá của người được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời, chứ không phải tán thành niềm tin của họ.
• Đấu tranh cho công lý với tinh thần Christ: Khoan dung không có nghĩa là thụ động trước bất công. Nhưng ngay cả khi đấu tranh, động cơ và phương cách phải xuất phát từ tình yêu, không từ sự cay đắng hay thù hận (Rô-ma 12:17-21).

4. Phát Triển Đời Sống Nội Tâm Khoan Dung:

• Tự xét mình: Trước khi vội vàng yêu cầu người khác khoan dung cho mình, hãy nhìn lại sự thiếu kiên nhẫn, định kiến và phán xét trong lòng mình (Ma-thi-ơ 7:3-5).
• Đâm rễ trong tình yêu của Đấng Christ: Chỉ khi kinh nghiệm và sống trong tình yêu nhịn nhục mà Chúa dành cho mình, chúng ta mới có sức để khoan dung với người khác (Ê-phê-sô 3:17-18).
• Cầu nguyện xin Thánh Linh ban quả: Lòng nhịn nhục (makrothymia) là một phần của bông trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22). Hãy cầu xin Ngài sản sinh đức tính này trong lòng chúng ta.

Chủ nghĩa khoan dung của thế gian thường dẫn đến sự thờ ơ với chân lý. Nhưng sự khoan dung mà Kinh Thánh dạy dỗ là một biểu hiệu sống động của tình yêu thương thánh khiết. Nó không yếu đuối, mà mạnh mẽ; không thỏa hiệp, nhưng kiên định trong khi vẫn dịu dàng; không mù quáng, nhưng sáng suốt phân biệt giữa người và tội. Nó bắt chước chính Đấng Christ, Đấng đã nhịn nhục chịu đựng chúng ta, yêu thương chúng ta ngay trong khi chúng ta còn là tội nhân (Rô-ma 5:8), để đưa chúng ta đến sự ăn năn và biến đổi.

Lời kêu gọi cho mỗi chúng ta là: "Vậy anh em là kẻ được Đức Chúa Trời lựa chọn, là người thánh và rất yêu dấu của Ngài, hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục, hãy chịu lẫn nhau" (Cô-lô-se 3:12-13). Ước gì Hội Thánh của Chúa trở thành một cộng đồng của sự khoan dung thánh khiết này, nơi chân lý được rao giảng trong tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:15), và tình yêu thương được xây dựng trên nền tảng của chân lý.