Hành Động Của Phê-rô: Chém Đứt Tai Man-chơ Trong Vườn Ghết-sê-ma-nê
Trong cơn khủng hoảng đêm Chúa Giê-xu bị phản bội và bắt giữ tại vườn Ghết-sê-ma-nê, một hành động bộc phát của sứ đồ Phê-rô đã được ghi lại một cách sống động: ông rút gươm ra và chém đứt tai phải của đầy tớ thầy cả thượng phẩm, tên là Man-chơ (Malchus). Hành động này, thoạt nhìn có vẻ là hành vi phòng vệ nhiệt thành cho Thầy mình, lại ẩn chứa những bài học sâu sắc về bản tính con người, sự hiểu lầm về vương quốc Đức Chúa Trời, và sự tương phản hoàn toàn với con đường mà Đấng Christ đã chọn. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai quật bối cảnh, động cơ, và ý nghĩa thần học của sự kiện này, dựa trên sự hài hòa của cả bốn sách Phúc Âm.
Sự kiện này được cả bốn sứ đồ thuật lại, mỗi người bổ sung những chi tiết quý giá:
- Ma-thi-ơ 26:51: "Và, nầy, có một người trong những kẻ ở với Đức Chúa Jêsus giơ tay rút gươm ra, đánh đầy tớ của thầy cả thượng phẩm, chém đứt tai người." Ma-thi-ơ không nêu tên người đánh gươm hay tên nạn nhân, nhưng ghi lại lời quở trách của Chúa: "Hãy nạp gươm vào vỏ; vì hễ ai cầm gươm thì sẽ bị chết bởi gươm" (câu 52).
- Mác 14:47: "Nhưng có một người trong những kẻ ở đó rút gươm ra, đánh đầy tớ thầy cả thượng phẩm, chém đứt tai đi." Mác cũng không nêu tên.
- Lu-ca 22:49-51: Đây là phân đoạn chi tiết hơn. Thấy sự việc xảy ra, các môn đồ hỏi: "Lạy Chúa, chúng tôi có nên dùng gươm đánh chăng?" (câu 49). Trước câu hỏi ấy, Phê-rô đã hành động. Lu-ca, với tư cách là thầy thuốc, đặc biệt ghi nhận: "Đức Chúa Jêsus bèn đáp rằng: Thôi, hãy để cho họ! Ngài bèn rờ tai đầy tớ ấy, làm cho nó được lành" (câu 51).
- Giăng 18:10-11: Sứ đồ Giăng, là nhân chứng tại hiện trường, cung cấp những chi tiết quan trọng nhất: "Simon Phi-e-rơ có một thanh gươm, bèn rút ra, đánh đầy tớ của thầy cả thượng phẩm, chém đứt tai bên hữu. Đầy tớ đó tên là Man-chơ." Giăng cũng ghi lại lời của Chúa Giê-xu trực tiếp với Phê-rô: "Hãy nạp gươm ngươi vào vỏ; ta há chẳng uống chén mà Cha đã ban cho ta uống sao?" (câu 11).
Sự hài hòa của bốn Phúc Âm cho thấy: Thủ phạm là Simon Phi-e-rơ, Nạn nhân là Man-chơ (Malchus), đầy tớ của thầy cả thượng phẩm Cai-phe, và Phản ứng của Chúa Giê-xu là ngăn cản, quở trách, và chữa lành.
Để hiểu tại sao Phê-rô hành động, chúng ta phải đặt mình vào bối cảnh tâm lý và tâm linh của ông lúc đó:
1. Lòng Sốt Sắng Nhiệt Thành Nhưng Thiếu Hiểu Biết (Zeal Without Knowledge): Phê-rô là người bộc trực, hành động trước khi suy nghĩ. Vài giờ trước đó, ông đã tuyên bố: "Lạy Chúa, tôi sẵn lòng đồng tù đồng chết với Chúa" (Lu-ca 22:33). Hành động rút gươm là minh chứng cho lời hứa đó. Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho "đánh" (πάταξεν - *pataxen*) trong Giăng 18:10 mang nghĩa đánh mạnh, thậm chí đánh chém, cho thấy ông nhắm vào đầu hoặc cổ của Man-chơ với ý định gây thương tích nặng hoặc tử vong. Tuy nhiên, lòng sốt sắng này không dựa trên sự hiểu biết ý muốn Đức Chúa Trời (Rô-ma 10:2). Ông muốn chiến đấu cho một vương quốc thuộc thể, trong khi Chúa Giê-xu đang thiết lập vương quốc thuộc linh thông qua sự hy sinh.
2. Sự Hiểu Lầm Về Bản Chất Sứ Mệnh Của Đấng Mê-si: Người Do Thái, kể cả các môn đồ, trông đợi một Đấng Mê-si chính trị sẽ dùng vũ lực lật đổ ách thống trị La Mã. Hành động của Phê-rô có thể là sự cố gắng khởi động cuộc cách mạng đó. Ông không hiểu rằng Đấng Christ phải "chịu nhiều sự khốn khổ... bị giết, đến ngày thứ ba phải sống lại" (Ma-thi-ơ 16:21). Lời Chúa Giê-xu phán ngay sau đó: "Ta há chẳng uống chén mà Cha đã ban cho ta uống sao?" là lời khẳng định rõ ràng về thập tự giá.
3. Phản Ứng Tự Vệ Theo Bản Năng Con Người: Khi thấy một đám đông hung hãn cầm đèn, gươm giáo đến bắt Thầy mình, bản năng chiến đấu hoặc bỏ chạy (fight-or-flight) đã kích hoạt. Phê-rô chọn chiến đấu. Điều này cho thấy ông vẫn còn tin cậy vào sức mạnh và vũ khí xác thịt, chứ chưa hoàn toàn đầu phục thánh ý siêu nhiên của Đức Chúa Trời.
Phản ứng tức thì của Chúa Giê-xu là bài giảng bằng hành động mạnh mẽ nhất về tình yêu thương và sự vâng phục.
1. Lời Quở Trách & Triết Lý Về Bạo Lực: "Hãy nạp gươm vào vỏ; vì hễ ai cầm gươm thì sẽ bị chết bởi gươm" (Ma-thi-ơ 26:52). Câu này không chỉ đơn thuần là một khuyên răn về an toàn cá nhân. Trong nguyên văn Hy Lạp, nó mang sắc thái của một chân lý phổ quát: việc sử dụng bạo lực sẽ kéo theo một vòng xoáy bạo lực không dứt. Chúa Giê-xu dạy dứt khoát chống lại việc sử dụng vũ lực để bảo vệ hay phát triển vương quốc Ngài (Giăng 18:36). Ngài từ chối trở thành một nhà cách mạng vũ trang.
2. Sự Vâng Phục Trọn Vẹn Vào Chương Trình Cứu Rỗi: "Ta há chẳng uống chén mà Cha đã ban cho ta uống sao?" (Giăng 18:11). "Chén" trong Kinh Thánh thường tượng trưng cho số phận hay sự đoán phát (ví dụ: Thi-thiên 75:8). Ở đây, "chén" là sự thống khổ, sự chịu chết thay cho tội lỗi nhân loại. Chúa Giê-xu khẳng định sự sẵn lòng vâng theo ý Cha một cách chủ động. Hành động của Phê-rô, vô tình, là một cám dỗ để Ngài tránh né thập tự giá.
3. Hành Động Chữa Lành Đầy Quyền Năng & Ân Điển: "Ngài bèn rờ tai đầy tớ ấy, làm cho nó được lành" (Lu-ca 22:51). Đây là phép lạ chữa bệnh cuối cùng được ghi lại của Chúa Giê-xu trước khi Ngài chịu đóng đinh, và đối tượng không ai khác chính là kẻ thù. Từ Hy Lạp ἰάομαι (*iaomai*) nghĩa là "chữa lành, phục hồi hoàn toàn." Giữa lúc hỗn loạn, bị phản bội và bắt giữ, Chúa Giê-xu vẫn thể hiện lòng thương xót trọn vẹn. Ngài chữa lành không chỉ vết thương thể xác cho Man-chơ, mà còn là một hành động biểu tượng: Ngài đến để chữa lành sự đổ vỡ do tội lỗi và bạo lực gây ra.
1. Sự Ứng Nghiệm Lời Tiên Tri: Ngay sau sự kiện này, Chúa Giê-xu phán với những kẻ đến bắt Ngài: "Mỗi ngày ta ở trong đền thờ với các ngươi, các ngươi không ra tay bắt ta. Nhưng nầy là giờ của các ngươi, và quyền của sự tối tăm" (Lu-ca 22:53). Hành động bắt giữ trong bóng đêm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng chịu khổ và sự chiến thắng của quyền lực tối tăm trong một thời điểm được ấn định.
2. Sự Đảo Ngược Các Giá Trị Của Vương Quốc: Trong vương quốc thế gian, phản ứng với kẻ thù là dùng vũ lực. Trong Vương Quốc Đức Chúa Trời, phản ứng là tình yêu, sự tha thứ, và sự chữa lành ngay cả cho kẻ thù (Ma-thi-ơ 5:44). Cảnh tượng tại Ghết-sê-ma-nê là một minh họa sống động cho Bài Giảng Trên Núi.
3. Man-chơ - Biểu Tượng Của Sự Hư Mất Được Chạm Đến Bởi Ân Điển: Man-chơ, tên đầy tớ, đại diện cho cả nhân loại tội lỗi đang chống nghịch lại Đấng Christ. Tai bị chém đứt (ὠτίον - *otarion*, nghĩa là dái tai) biểu tượng cho sự hư hoại của bản tính con người. Hành động "rờ" và "chữa lành" của Chúa Giê-xu là hình ảnh tiên tri về việc Ngài sẽ phục hồi và tái tạo những ai đã bị thương tổn bởi tội lỗi và sự nổi loạn. Thật thú vị, chỉ có Phúc Âm Giăng nêu tên ông ta, và một số học giả cho rằng Man-chơ sau này có thể đã trở thành một tín hữu, vì Giăng viết sách này vào cuối thế kỷ thứ nhất, khi cộng đồng tín hữu đã biết đến cái tên này.
1. Thay Thế "Thanh Gươm" Bằng "Chén Cam Chịu": Chúng ta thường có khuynh hướng như Phê-rô: dùng "gươm" của lời nói sắc bén, thái độ phán xét, sự giận dữ, hay các phương cách xác thịt để "bảo vệ" đức tin hay giải quyết xung đột. Bài học là hãy "nạp gươm vào vỏ" và học theo Chúa Giê-xu, sẵn sàng "uống chén" của sự nhịn nhục, khiêm nhường, và có khi là chịu đựng sự hiểu lầm, vì biết rằng Đức Chúa Trời đang cầm quyền tối thượng.
2. Sốt Sắng Phải Đi Đôi Với Sự Hiểu Biết Ý Muốn Chúa: Lòng nhiệt thành cho Chúa là tốt, nhưng nếu không được dẫn dắt bởi Lời Chúa và Thánh Linh, nó có thể dẫn đến những hành động sai trái gây tổn thương cho người khác và cản trở công việc Chúa. Chúng ta cần liên tục kiểm tra động cơ và phương pháp của mình dưới ánh sáng của Kinh Thánh.
3. Trở Nên Công Cụ Chữa Lành Trong Tay Chúa: Giữa một thế giới đầy vết thương do bạo lực, chia rẽ và tội lỗi, Chúa kêu gọi chúng ta noi gương Ngài: chạm đến những "Man-chơ" trong đời sống chúng ta – những người thậm chí có thể đang chống đối hoặc làm hại chúng ta – bằng sự chữa lành của lời nói hòa giải, hành động yêu thương và sự tha thứ. Hãy để ân điển của Đấng Christ chảy qua chúng ta đến với người khác.
4. Tin Cậy Vào Phương Cách Và Thời Điểm Của Đức Chúa Trời: Phê-rô muốn giải cứu Chúa theo cách của ông, vào lúc ông cho là đúng. Chúng ta cũng thường sốt ruột và muốn can thiệp bằng xác thịt vào những vấn đề thuộc linh. Hãy học biết chờ đợi Chúa, vâng theo con đường dường như yếu đuối và khó hiểu của thập tự giá, vì biết rằng sự khôn ngoan và quyền năng của Đức Chúa Trời được bày tỏ trọn vẹn trong đó.
Sự kiện Phê-rô chém đứt tai Man-chơ không phải là một chi tiết nhỏ lẻ, mà là một cột mốc quan trọng bày tỏ sự tương phản giữa cách thức của con người và cách thức của Đức Chúa Trời. Nó cho thấy sự thất bại của vũ lực trong việc giải quyết vấn đề tội lỗi, và đồng thời làm sáng tỏ con đường duy nhất của sự cứu rỗi: qua sự hy sinh tự nguyện, yêu thương và chiến thắng bằng ân điển của Đấng Christ. Qua lời quở trách và hành động chữa lành của Ngài, Chúa Giê-xu đã dạy cho Phê-rô – và cho tất cả chúng ta – một bài học sâu sắc về bản chất của vương quốc Ngài: một vương quốc của sự phục vụ, chữa lành và tình yêu vượt trên mọi hiểu lầm và thù nghịch.
Ước mong mỗi chúng ta, khi đối diện với những cơn khủng hoảng và sự chống đối, sẽ nhớ đến hình ảnh Chúa Giê-xu trong vườn Ghết-sê-ma-nê: bình tĩnh, chủ động vâng phục ý Cha, và mở rộng bàn tay chữa lành ngay cả cho kẻ thù. Đó là con đường của thập tự giá, và đó là con đường dẫn đến sự sống thật.