Chủ nghĩa Landmarkism là gì?

Trong hành trình tìm hiểu lịch sử và thần học Hội Thánh, đặc biệt trong truyền thống Báp-tít, chúng ta không thể bỏ qua một phong trào tư tưởng có ảnh hưởng sâu sắc và để lại nhiều tranh luận: Chủ nghĩa Landmarkism (tạm dịch: Thuyết Mốc Giới hay Chủ nghĩa Dấu Mốc). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc, giáo lý nòng cốt, sự đối chiếu với Kinh Thánh, và những ứng dụng thiết thực cho đời sống Hội Thánh địa phương ngày nay.

Chủ nghĩa Landmarkism là một phong trào thần học nổi lên vào giữa thế kỷ 19 tại miền Nam Hoa Kỳ, chủ yếu trong các Hội Thánh Báp-tít. Tên gọi này bắt nguồn từ cuốn sách “An Old Landmark Reset” (Một Mốc Giới Cũ Được Dựng Lại) xuất bản năm 1854 của Mục sư J. R. Graves, cùng với những đóng góp của J. M. Pendleton và A. C. Dayton. Tư tưởng này khẳng định một cách mạnh mẽ và đôi khi cực đoan về quyền tối thượng, tính liên tục lịch sử, và sự độc nhất của Hội Thánh Báp-tít như là Hội Thánh chân chính duy nhất kể từ thời Chúa Giê-xu và các Sứ đồ.

Bối cảnh lịch sử của phong trào là sự phản ứng lại chủ nghĩa đại đồng (ecumenism) đang manh nha và sự hợp tác giữa các giáo phái trong các công cuộc truyền giáo. Các nhà Landmark lo sợ rằng việc này sẽ làm mờ đi ranh giới giáo lý và thẩm quyền độc nhất của Hội Thánh địa phương. Họ tìm cách thiết lập những “mốc giới” (landmarks) rõ ràng để phân biệt Hội Thánh thật với các tổ chức tôn giáo khác.

Hệ thống giáo lý Landmarkism có thể được tóm tắt qua ba trụ cột chính:

1. Thuyết Liên Tục Hội Thánh (Church Successionism): Đây là niềm tin rằng đã tồn tại một chuỗi liên tục, không đứt đoạn các Hội Thánh theo mô hình Tân Ước (mà họ xác định là Hội Thánh Báp-tít) kể từ thời Chúa Giê-xu cho đến ngày nay. Họ cho rằng mình là hậu duệ trực tiếp của những Cơ Đốc nhân “không bị nhiễm bẩn” bởi Công giáo La Mã hay các giáo phái khác, thường viện dẫn đến các nhóm như Montanists, Novatianists, Paulicians, Waldenses, và Anabaptists. Giáo lý này nhấn mạnh “Hội Thánh của Đấng Christ” là một thực thể hữu hình, có tổ chức duy nhất chứ không chỉ là khái niệm vô hình bao gồm mọi tín hữu thật.

2. Quyền Tối Thượng Của Hội Thánh Địa Phương (Local Church Autonomy & Authority): Landmarkism đề cao tuyệt đối quyền tự trị và thẩm quyền của Hội Thánh địa phương. Họ tin rằng chỉ có Hội Thánh địa phương mới có thẩm quyền ban hành và quản trị các thánh lễ (ordinances), đặc biệt là Lễ Báp-tem và Tiệc Thánh. Một hệ quả quan trọng là thuyết Báp-tem Hội Thánh (Church Baptism): Chỉ có phép báp-tem được thực hiện bởi một Hội Thánh Báp-tít chân chính (theo định nghĩa của họ) mới có giá trị. Báp-tem được thực hiện bởi các giáo phái khác (như Trưởng Lão, Giám Lý, Lutheran) hoặc bởi những Cơ Đốc nhân không thuộc về một Hội Thánh địa phương có tổ chức đều bị xem là vô hiệu.

3. Sự Bài Trừ Giao Lưu Giáo Phái (Closed Communion & Alien Immersion):

• Tiệc Thánh Đóng (Closed Communion): Chỉ những thành viên đã chịu báp-tem của chính Hội Thánh Báp-tít địa phương đó (hoặc một Hội Thánh Báp-tít cùng quan điểm Landmark) mới được phép dự Tiệc Thánh.
• Báp-tem Ngoại Giáo (Alien Immersion): Bất kỳ phép báp-tem nào không được thực hiện bởi một Mục sư/Hội Thánh Báp-tít “chân chính” đều bị xem là “báp-tem ngoại giáo” (alien immersion) và không được công nhận. Một người từ giáo phái khác muốn gia nhập Hội Thánh Báp-tít Landmark phải được báp-tem lại.

Là những người nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta cần khiêm tốn và trung thực đối chiếu mọi giáo lý với Lời Chúa.

1. Về Hội Thánh Chân Chính: Kinh Thánh quả thật mô tả Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:22-23). Tuy nhiên, Tân Ước sử dụng từ “ekklēsia” (ἐκκλησία) cho cả Hội Thánh phổ thông vô hình (Ma-thi-ơ 16:18) lẫn Hội Thánh địa phương hữu hình (1 Cô-rinh-tô 1:2). Landmarkism có khuynh hướng đồng nhất hai khái niệm này vào Hội Thánh địa phương có tổ chức, trong khi Kinh Thánh cho thấy sự phong phú hơn. Chúa Giê-xu phán: “Vì nơi nào có hai ba người nhơn danh ta nhóm nhau lại, thì ta ở giữa họ” (Ma-thi-ơ 18:20). Quyền năng và sự hiện diện của Ngài không bị giới hạn trong một cơ cấu tổ chức cụ thể.

2. Về Báp-tem và Ân Điển: Landmarkism đặt một gánh nặng lớn lên thẩm quyền của người làm báp-tem. Tuy nhiên, Kinh Thánh nhấn mạnh đến đức tin của người chịu báp-tem và quyền năng của Đấng Christ. Khi người ngục tốt Phi-líp hỏi về báp-tem, Phi-e-rơ đáp: “...Hãy hối cải, ai nấy phải nhơn danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-tem, để được tha tội mình, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh” (Công vụ 2:38). Điều kiện là “hối cải” và “nhơn danh Đức Chúa Jêsus”. Không có chỗ nào trong Tân Ước ghi lại việc một phép báp-tem vì danh Chúa Giê-xu lại bị xem là vô hiệu vì người làm báp-tem thuộc “nhóm sai”. Điều này có nguy cơ biến báp-tem từ một dấu hiệu của ân điển (charis – χάρις) thành một dấu hiệu của cơ chế tổ chức.

3. Về Tiệc Thánh & Sự Hiệp Một: Mệnh lệnh “hãy làm điều này để nhớ ta” (1 Cô-rinh-tô 11:24-25) được ban cho các môn đồ. Trong khi Kinh Thánh kêu gọi sự xứng đáng và tự xét mình khi dự Tiệc Thánh (1 Cô-rinh-tô 11:27-28), việc đặt ra rào cản dựa trên giáo phái có thể đi ngược lại tinh thần của thân thể Đấng Christ. Sứ đồ Phao-lô quở trách tinh thần bè đảng tại Cô-rinh-tô: “...anh em nói rằng: Ta là môn đồ của Phao-lô; ta là của A-bô-lô; ta là của Sê-pha... Đấng Christ bị phân chia sao?” (1 Cô-rinh-tô 1:12-13). Việc nói “ta chỉ hiệp với những người Báp-tít chân chính” cũng có thể rơi vào cái bẫy tương tự.

Từ việc nghiên cứu và phân tích trên, chúng ta có thể rút ra những bài học ứng dụng cân bằng và lành mạnh:

1. Trân Trọng Hội Thánh Địa Phương Nhưng Tránh Chủ Nghĩa Độc Tôn: Chúng ta hoàn toàn đồng ý về tầm quan trọng của Hội Thánh địa phương như là cơ thể hữu hình Chúa thiết lập để rao giảng Phúc Âm, dạy dỗ Lời Chúa, và thực hành các thánh lễ. Mỗi tín hữu cần gắn bó và phục vụ trong một Hội Thánh địa phương. Tuy nhiên, chúng ta phải cẩn thận không rơi vào thái độ độc tôn, cho rằng chỉ có Hội Thánh mình mới là “đúng” và có độc quyền về chân lý. “Vả, chúng ta biết rằng chúng ta đều hiểu biết mọi sự.” Sự hiểu biết ấy kiêu căng; còn sự yêu thương làm gây dựng (1 Cô-rinh-tô 8:1).

2. Giữ Vững Giáo Lý Căn Bản Với Tinh Thần Yêu Thương: Có những mốc giới thần học không thể nhượng bộ, như thần tính của Đấng Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, thẩm quyền của Kinh Thánh. Chúng ta phải bảo vệ những điều này. Nhưng đồng thời, trong những vấn đề không liên quan đến Phúc Âm căn bản (như hình thức báp-tem, cách thức thờ phượng), chúng ta nên có thái độ bao dung hơn, tập trung vào Chúa Cứu Thế là trung tâm của đức tin chung. “Hãy cố gắng giữ sự hiệp một của Thánh Linh bởi sự hòa thuận gắn bó nhau” (Ê-phê-sô 4:3).

3. Thực Hành Các Thánh Lễ Cách Sốt Sắng Và Có Ý Thức: Chúng ta nên tiếp tục thực hành báp-tem bằng hình thức dìm mình (immersion) cho người tin Chúa, vì đó là hình ảnh đẹp nhất về sự chôn và sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Chúng ta cũng nên quản lý Tiệc Thánh cách cẩn trọng, khuyến khích tín hữu tự xét mình. Nhưng chúng ta làm điều này với sự dạy dỗ và khích lệ, chứ không phải với tinh thần kết án hay loại trừ. Mục đích là để tôn cao Chúa và gây dựng thân thể.

4. Hợp Tác Trong Công Cuộc Truyền Giáo Với Sự Khôn Ngoan: Có thể chúng ta không hợp tác tổ chức thờ phượng chung một cách dễ dãi khiến lu mờ chân lý, nhưng chúng ta vẫn có thể và nên cầu nguyện cho các Cơ Đốc nhân khác, tôn trọng họ như anh chị em trong Chúa, và trong phạm vi có thể, cùng hợp tác trong các công tác xã hội, nhân đạo để làm chứng cho tình yêu của Chúa.

Chủ nghĩa Landmarkism xuất phát từ một động cơ có thể hiểu được: muốn bảo vệ sự trong sáng của Hội Thánh, sự nghiêm túc trong các thánh lễ, và bản sắc đức tin khỏi sự pha trộn. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của Hội Thánh địa phương và việc trung thành với các mạng lệnh của Chúa. Tuy nhiên, khi được đẩy đến cực đoan, nó có nguy cơ thay thế mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu Christ bằng sự trung thành với một định chế, và thay thế ân điển bằng cơ chế.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tin rằng “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8). Mốc giới vĩ đại nhất, nền tảng duy nhất của chúng ta chính là Đấng Christ và Ngài bị đóng đinh trên thập tự giá (1 Cô-rinh-tô 3:11). Mọi điều khác – dù là giáo lý về Hội Thánh, báp-tem hay Tiệc Thánh – đều phải dẫn chúng ta đến gần Ngài hơn, và đến gần nhau hơn trong tình yêu thương, để thế gian tin rằng Cha đã sai Con Ngài đến (Giăng 17:21).

Ước mong mỗi chúng ta, trong Hội Thánh địa phương của mình, luôn tìm kiếm sự cân bằng giữa lòng trung thành với chân lý Kinh Thánh và tấm lòng rộng mở của ân điển, để luôn xây dựng chứ không phải phá đổ, để luôn hiệp một trong Đấng Christ.