Kinh Thánh nói gì về án tử hình?

Án tử hình là một trong những chủ đề gây tranh cãi sâu sắc nhất trong đạo đức học, thần học và xã hội học. Đối với Cơ Đốc nhân, việc tìm hiểu quan điểm của Kinh Thánh về vấn đề này không chỉ là một cuộc nghiên cứu học thuật, mà còn là hành trình khám phá ý muốn của Đức Chúa Trời về sự thánh khiết, công lý, ân điển và giá trị sự sống. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, khảo sát sự phát triển thần học từ Cựu Ước đến Tân Ước, và đưa ra những nguyên tắc áp dụng cho đời sống đức tin ngày nay.

Trong Cựu Ước, án tử hình được thiết lập rõ ràng như một phần của luật pháp Môi-se, được ban cho dân Y-sơ-ra-ên. Nền tảng thần học cho hình phạt này xuất phát từ những chân lý cốt lõi về bản tính của Đức Chúa Trời và giá trị của sự sống con người.

1. Nguyên Tắc "Mạng Đền Mạng" và Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei):
Ngay sau trận lụt Nô-ê, Đức Chúa Trời thiết lập một giao ước mới với nhân loại và đưa ra một mạng lệnh nền tảng: "Hễ kẻ nào làm đổ máu người, thì sẽ bị loài người làm đổ máu lại; vì Đức Chúa Trời làm nên người như hình Ngài" (Sáng-thế Ký 9:6). Câu Kinh Thánh này cung cấp hai trụ cột: (1) Sự nghiêm trọng của tội giết người được đánh giá ngang bằng với việc hủy hoại hình ảnh của Đức Chúa Trời (בְּצֶלֶם אֱלֹהִים - *b'tselem Elohim*). (2) Trách nhiệm thực thi công lý được giao cho "loài người" (tức là cơ cấu xã hội, có thể hiểu là chính quyền). Đây không phải là sự báo thù cá nhân, mà là sự thực thi công lý một cách có trật tự.

2. Luật Pháp Môi-se và Các Tội Bị Án Tử:
Trong luật pháp được ban tại núi Si-na-i, án tử hình được quy định cho một loạt các tội nghiêm trọng, nhấn mạnh đến sự thánh khiết của cộng đồng giao ước. Một số ví dụ tiêu biểu:

• Giết người cố ý (Murder): "Kẻ nào đánh chết một người, thì phải bị xử tử" (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:12). Tuy nhiên, luật phân biệt rõ giữa giết người cố ý và ngộ sát, thiết lập các thành phố ẩn náu cho người vô ý (Phục-truyền Luật-lệ Ký 19:1-13).
• Các tội xúc phạm đến trật tự thờ phượng và giao ước: Như thờ hình tượng (Phục-truyền 17:2-7), phạm thượng (Lê-vi Ký 24:10-16), làm nghề đồng cốt (Lê-vi Ký 20:27).
• Các tội phá vỡ nền tảng gia đình và xã hội: Như tội ngoại tình (Lê-vi Ký 20:10; Phục-truyền 22:22), tội loạn luân (Lê-vi Ký 20:11-12), tội bắt cóc (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:16).

Mục đích của những luật lệ này là "dân sự của ngươi sẽ nghe và kinh sợ, chẳng còn làm điều ác như vậy nữa" (Phục-truyền Luật-lệ Ký 19:20) – tức là răn đe và gìn giữ sự thánh khiết cho cộng đồng.

Bước sang Tân Ước, bối cảnh thay đổi với sự giáng trần, chịu chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Giao ước mới trong huyết Ngài đặt nền tảng trên ân điển và sự tha thứ, làm nổi lên những câu hỏi mới về công lý và hình phạt.

1. Giáo Huấn và Gương Mẫu của Chúa Giê-xu:
Chúa Giê-xu không trực tiếp bãi bỏ luật pháp Cựu Ước, nhưng Ngài đào sâu và hoàn thiện nó (Ma-thi-ơ 5:17). Trong Bài Giảng Trên Núi, Ngài đưa tiêu chuẩn từ hành vi bên ngoài vào tấm lòng bên trong (giận là phạm đến sự phán xét, nhìn đàn bà mà động tà dâm... - Ma-thi-ơ 5:21-28). Quan trọng hơn, Ngài dạy về sự tha thứ (Ma-thi-ơ 6:14-15) và yêu kẻ thù (Ma-thi-ơ 5:44).

Sự kiện then chốt là khi Ngài đối diện với người đàn bà bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình – một tội đáng chết theo luật Môi-se (Lê-vi Ký 20:10). Chúa Giê-xu không phủ nhận tội lỗi của bà, nhưng Ngài mời gọi những kẻ buộc tội vô tội hãy ném đá trước. Sau khi họ bỏ đi, Ngài nói: "Ta cũng không định tội ngươi; hãy đi, đừng phạm tội nữa" (Giăng 8:11). Ở đây, Chúa Giê-xu bày tỏ thẩm quyền tối thượng để tha thứ, đồng thời kêu gọi sự ăn năn và một đời sống mới. Hành động này cho thấy trong kỷ nguyên ân điển, sự cứu chuộc và cơ hội thay đổi được ưu tiên, nhưng không xóa bỏ tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời.

2. Giáo Huấn của Sứ Đồ Phao-lô về Thẩm Quyền Nhà Cầm Quyền:
Đoạn Kinh Thánh quan trọng nhất liên quan trực tiếp đến quyền hình phạt của nhà nước là Rô-ma 13:1-5. Phao-lô dạy rằng mọi người phải vâng phục các đấng cầm quyền, vì "chẳng có quyền nào mà không đến bởi Đức Chúa Trời." Ông mô tả nhà cầm quyền là "kẻ làm công cho Đức Chúa Trời" (θεοῦ γὰρ διάκονός ἐστιν - *Theou gar diakonos estin*) để thực thi sự phán xét trên kẻ làm ác. Đặc biệt, câu 4 nêu rõ: "Vì quan quyền là chức việc của Đức Chúa Trời để làm ích cho ngươi. Song nếu ngươi làm ác, thì hãy sợ, vì người cầm gươm chẳng phải là vô cớ; người là chức việc của Đức Chúa Trời để làm ra sự công bình và phạt kẻ làm dữ." Hình ảnh "cầm gươm" (μάχαιραν - *machairan*) thường được hiểu là biểu tượng của quyền lực để thi hành án tử hình. Phao-lô công nhận thẩm quyền này có nguồn gốc từ Đức Chúa Trời với mục đích bảo vệ trật tự và thực thi công lý.

Từ cuộc khảo sát trên, chúng ta rút ra một số nguyên tắc thần học then chốt:

1. Giá Trị Tuyệt Đối Của Sự Sống (Sanctity of Life): Sự sống con người là thiêng liêng vì mang hình ảnh Đức Chúa Trời. Đây là lý do tại sao tội cố ý hủy diệt sự sống lại nghiêm trọng đến vậy. Nguyên tắc này cắt cả hai chiều: nó lên án tội giết người, và cũng đặt ra câu hỏi nghiêm túc về việc nhà nước có quyền tước đoạt sự sống hay không.

2. Sự Công Bình và Công Lý Của Đức Chúa Trời (Righteousness & Justice): Đức Chúa Trời là Đấng công bình thánh khiết, Ngài ghét tội lỗi và phải trừng phạt nó. Luật pháp Cựu Ước phản ánh công lý thần thượng đó trong bối cảnh xã hội. Công lý đòi hỏi sự tương xứng – "mắt đền mắt" (lex talionis) – nhằm ngăn chặn sự trả thù quá mức và duy trì trật tự.

3. Ân Điển, Sự Tha Thứ và Khả Năng Cải Đổi (Grace & Redemption): Toàn bộ câu chuyện Kinh Thánh là sự tiến triển từ công lý thuần túy sang ân điển qua sự hy sinh của Chúa Giê-xu. Ngài đã gánh lấy án tử hình thay cho tội nhân (Ê-sai 53:5; Rô-ma 6:23). Điều này mở ra khả năng biến đổi cho cả tội nhân tệ hại nhất, như Phao-lô (một kẻ bách hại Hội thánh) hay tên trộm cướp trên thập tự giá.

4. Thẩm Quyền Nhà Nước và Thẩm Quyền Thuộc Linh (Dual Authority): Kinh Thánh phân biệt giữa thẩm quyền của nhà nước (để cai trị, bảo vệ, trừng phạt) và thẩm quyền của Hội Thánh (để rao giảng Phúc Âm, kêu gọi ăn năn, quản trị thuộc linh). Cả hai đều đến từ Đức Chúa Trời nhưng có phạm vi và phương thức khác nhau.

Làm thế nào để chúng ta, với tư cách là những Cơ Đốc nhân sống dưới ân điển nhưng cũng là công dân của các quốc gia, áp dụng những lẽ thật này?

1. Trong Tư Cách Cá Nhân và Hội Thánh:

• Ưu Tiên Công Tác Cứu Rỗi và Phục Hồi: Sứ mệnh chính của Hội Thánh không phải là đấu tranh cho hoặc chống án tử hình, mà là rao giảng Phúc Âm cứu chuộc cho mọi người, kể cả tù nhân và những kẻ bị kết án tử hình. Chúng ta được kêu gọi làm sáng tỏ sự tha thứ và hy vọng nơi Christ.
• Cầu Nguyện Cho Công Lý và Lòng Thương Xót: Chúng ta cầu nguyện cho các hệ thống tư pháp được khôn ngoan, công bằng, minh bạch; cầu nguyện cho nạn nhân và gia đình họ được chữa lành; và cũng cầu nguyện cho sự ăn năn và cứu rỗi của những phạm nhân.
• Phân Biệt Giữa Tội và Tội Nhân: Theo gương Chúa Giê-xu, chúng ta ghét tội lỗi nhưng yêu thương tội nhân. Điều này thúc đẩy chúng ta quan tâm đến phẩm giá và linh hồn của cả hai phía trong một vụ án.

2. Trong Tư Cách Công Dân:

• Tham Gia Với Tinh Thần Khôn Ngoan: Khi thảo luận hoặc bỏ phiếu về các vấn đề liên quan đến hình phạt, Cơ Đốc nhân nên dựa trên sự hiểu biết Kinh Thánh toàn diện, cân nhắc cẩn thận giữa các nguyên tắc công lý, răn đe, bảo vệ xã hội, và giá trị cứu chuộc của sự sống. Có thể có nhiều quan điểm chính đáng khác nhau trong vòng các tín hữu trung thành với Kinh Thánh.
• Ủng Hộ Cải Cách Hệ Thống Tư Pháp: Nếu một quốc gia còn áp dụng án tử hình, Cơ Đốc nhân có thể và nên ủng hộ những cải cách để đảm bảo quy trình xét xử công bằng nhất có thể, tránh oan sai, và bảo vệ người yếu thế – vì Kinh Thánh nhấn mạnh đến công lý cho người nghèo khó, mồ côi, và kẻ bị áp bức.
• Làm Chứng Về Lẽ Thật Của Đức Chúa Trời: Dù quan điểm cá nhân thế nào, chúng ta luôn có thể làm chứng về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, sự nghiêm trọng của tội lỗi, và con đường cứu rỗi qua Chúa Giê-xu Christ. Đây là câu trả lời tối hậu của Đức Chúa Trời cho vấn đề tội lỗi và sự chết.

Kinh Thánh trình bày một bức tranh đa chiều về án tử hình. Trong Cựu Ước, nó được thiết lập như một công cụ của công lý thần thượng để bảo vệ sự thánh khiết của cộng đồng và giá trị của sự sống. Trong Tân Ước, ân điển và sự cứu chuộc của Chúa Giê-xu được đặt lên hàng đầu, đồng thời thẩm quyền thực thi công lý hình sự được công nhận thuộc về nhà nước. Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, chúng ta được mời gọi sống trong sự căng thẳng sáng tạo giữa những nguyên tắc này: nhiệt thành cho công lý, sâu sắc trong lòng thương xót, và luôn hướng về hy vọng biến đổi qua Phúc Âm. Cuối cùng, chúng ta tin cậy rằng Đấng Công Bình Tuyệt Đối sẽ phán xét mọi sự trong ngày sau rốt, và chính Ngài đã gánh lấy án phạt thay cho những ai tin nhận, ban cho họ sự sống đời đời.

"Hãy để mặc cả hai thứ cùng lớn lên cho đến mùa gặt; đến mùa gặt, ta sẽ dặn con gặt trước nhổ cỏ lùng, bó lại từng bó mà đốt đi; còn lúa, thì hãy thâu trữ vào kho" (Ma-thi-ơ 13:30). Trong hiện tại, lúa và cỏ lùng cùng tồn tại. Chúng ta thi hành công lý cách khôn ngoan và thận trọng, nhưng cũng kiên nhẫn cầu nguyện cho sự ăn năn, với niềm hy vọng trọn vẹn nơi sự phán xét hoàn hảo và sự phục hồi mọi sự của Đức Chúa Trời trong ngày sau rốt.