Thần Học Vương Quốc
Trong dòng chảy của tư tưởng Cơ Đốc, ít học thuyết nào trung tâm và căn bản nhưng cũng nhiều tranh luận như Thần học Vương quốc (Kingdom Theology). Đây không chỉ là một khái niệm, mà là trái tim của sứ điệp mà Chúa Giê-xu Christ đã rao giảng, là lăng kính xuyên suốt để hiểu Kinh Thánh và định hình đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát Thần học Vương quốc qua lăng kính Kinh Thánh, khám phá ý nghĩa, sự biểu hiện và ứng dụng thiết thực của nó.
Trước hết, chúng ta cần định nghĩa từ ngữ. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ được dùng là "basileia tou Theou" (βασιλεία τοῦ Θεοῦ). Từ basileia này không chỉ đơn thuần chỉ một vùng lãnh thổ địa lý (kingdom), mà trước hết mang nghĩa là "sự cai trị, quyền tể trị, vương quyền" (reign, rule, sovereignty) của một vị vua. Do đó, "Vương quốc Đức Chúa Trời" trước nhất là sự biểu hiện quyền cai trị tối cao và chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trên mọi sự sáng tạo của Ngài. Nơi nào ý chỉ Ngài được tôn cao và thực hiện cách trọn vẹn, nơi đó Vương quốc Ngài hiện diện.
Ma-thi-ơ thường dùng cụm "Vương quốc của các từng trời" (Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν), có lẽ để tôn trọng cách nói của người Do Thái, tránh phạm húy khi nhắc trực tiếp đến danh Đức Chúa Trời. Về bản chất, hai cách nói này là một, đều chỉ về sự cai trị thiên thượng của Đức Chúa Trời.
Thần học Vương quốc không xuất hiện đột ngột trong Tân Ước, mà là sự ứng nghiệm và khai mở của một chủ đề xuyên suốt Kinh Thánh.
1. Cựu Ước: Lời Hứa và Sự Mong Đợi
Từ sách Sáng-thế-ký, sau khi sự sa ngã phá vỡ sự cai trị hoàn hảo của Đức Chúa Trời trên thế gian, Ngài đã hứa ban một Đấng giải cứu (Sáng-thế-ký 3:15). Lời hứa về một vương quốc vĩnh cửu được xác lập rõ ràng qua giao ước với Đa-vít: "Ta sẽ lập ngôi nước ngươi vững bền đến đời đời... ngôi nước ngươi sẽ vững lập đời đời" (2 Sa-mu-ên 7:12-16). Các tiên tri như Ê-sai, Đa-ni-ên, Mi-chê đều tiên tri về một Vua đến từ dòng dõi Đa-vít, thiết lập một vương quốc công bình và hòa bình (Ê-sai 9:6-7; Đa-ni-ên 2:44; 7:13-14; Mi-chê 5:2). Đặc biệt, Đa-ni-ên 2:44 tuyên bố: "Trong đời các vua đó, Chúa trên trời sẽ dựng nên một nước không bao giờ bị hủy diệt... nó sẽ đánh tan và hủy diệt hết các nước trước kia, nhưng chính nước ấy sẽ đứng đời đời." Đây là nền tảng cho sự mong đợi về một Vương quốc Mêsia trong lòng dân Y-sơ-ra-ên.
2. Tân Ước: Sự Đến và Thể Hiện của Vương Quốc trong Chúa Giê-xu
Sứ điệp đầu tiên và trung tâm của Chúa Giê-xu khi bắt đầu chức vụ chính là: "Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã đến gần; các ngươi hãy ăn năn và tin đạo Tin Lành" (Mác 1:15). Chữ "đến gần" trong tiếng Hy Lạp (ēngiken - ἐγγίζω) không chỉ có nghĩa là "tiến lại gần về không gian", mà còn mang nghĩa "đã đến, đã hiện diện" trong chính con người và công việc của Ngài. Chúa Giê-xu chính là hiện thân của Vương quốc Đức Chúa Trời. Ngài tuyên bố: "Nếu ta nhờ ngón tay Đức Chúa Trời mà trừ quỷ, thì nước Đức Chúa Trời đã đến nơi các ngươi rồi" (Lu-ca 11:20).
Các phép lạ, sự chữa lành, sự đuổi quỷ của Ngài không chỉ là hành động nhân từ, mà là những dấu chỉ (semeia) xác nhận sự xâm phạm của quyền năng Vương quốc Đức Chúa Trời vào thế giới đang bị tội lỗi và Sa-tan cai trị. Chúng chứng minh rằng Vị Vua đã đến và quyền cai trị của Ngài đang được thiết lập.
Đây là một trong những khía cạnh quan trọng nhất của Thần học Vương quốc, giải thích cho sự căng thẳng giữa thực tại hiện tại và lời hứa tương lai.
Vương quốc Đức Chúa Trời đã "ĐẾN" (already) trong Đấng Christ. Nó đã được khai mở, đã hiện diện và đang hoạt động. Những ai tiếp nhận Chúa Giê-xu làm Chúa và Cứu Chúa thì ngay bây giờ đã được "giải thoát... khỏi quyền của sự tối tăm, mà dời vào nước của Con rất yêu dấu của Ngài" (Cô-lô-se 1:13). Họ đang sống dưới sự cai trị của Đức Chúa Trời.
Tuy nhiên, Vương quốc ấy cũng "CHƯA ĐẾN TRỌN VẸN" (not yet). Nó chưa được biểu hiện cách đầy đủ và cuối cùng. Sự hiện diện của tội lỗi, đau khổ và sự chết vẫn còn. Vương quốc sẽ chỉ đến cách trọn vẹn khi Chúa Giê-xu Christ tái lâm: "Vì Ngài phải trị vì cho đến chừng nào Đức Chúa Trời đặt hết thảy kẻ thù nghịch dưới chân Ngài" (1 Cô-rinh-tô 15:25). Sự phục lâm của Đấng Christ sẽ là sự hoàn tất cuối cùng, khi "nước thế gian trở nên nước của Chúa chúng ta và của Đấng Christ của Ngài, Ngài sẽ trị vì đời đời vô cùng" (Khải-huyền 11:15).
Do đó, chúng ta đang sống trong "thời kỳ giữa" - giữa sự đến lần thứ nhất và lần thứ hai của Đấng Christ, giữa sự khai mở và sự hoàn tất của Vương quốc. Đây là thời đại của ân điển và rao truyền Tin Lành, cũng là thời đại của sự chờ đợi và tranh chiến thuộc linh.
Chúa Giê-xu đã dùng nhiều ẩn dụ (parabolē) để giải thích bản chất mầu nhiệm của Vương quốc Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 13). Mỗi ẩn dụ cho thấy một khía cạnh:
- Người gieo giống (Ma-thi-ơ 13:3-23): Vương quốc bắt đầu từ Lời của Đức Chúa Trời được gieo ra, và kết quả tùy thuộc vào tấm lòng (đất) tiếp nhận nó.
- Hột cải và men (Ma-thi-ơ 13:31-33): Vương quốc khởi đầu nhỏ bé, khiêm tốn (Chúa Giê-xu và nhóm môn đồ nhỏ), nhưng có sức mạnh biến đổi nội tại và sẽ phát triển đến mức ảnh hưởng toàn cõi thế gian.
- Kho báu và ngọc quí (Ma-thi-ơ 13:44-46): Vương quốc có giá trị tối thượng, đáng để con người từ bỏ mọi sự để sở hữu.
- Lưới (Ma-thi-ơ 13:47-50): Vương quốc trong hiện tại bao gồm cả người thật lẫn giả, nhưng đến ngày cuối cùng sẽ có sự phân rẽ và phán xét.
Những ẩn dụ này cho thấy Vương quốc vừa có tính hiện tại vừa có tính tương lai, vừa bên trong (sự biến đổi như men) vừa có biểu hiện bên ngoài (sự lớn mạnh như cây cải).
Hiểu biết về Thần học Vương quốc không phải chỉ để tranh luận lý thuyết, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và suy nghĩ.
1. Sống Với Tư Cách Công Dân Vương Quốc Ngay Bây Giờ: Vì chúng ta đã được dời vào Vương quốc (Cô-lô-se 1:13), đời sống chúng ta phải phản ánh các giá trị và luật pháp của vương quốc ấy. Điều này có nghĩa là ưu tiên tìm kiếm "nước Đức Chúa Trời trước hết và sự công bình của Ngài" (Ma-thi-ơ 6:33). Các mối quan hệ, công việc, tài chính, và mọi quyết định đều phải được đặt dưới ánh sáng của sự cai trị của Đức Chúa Trời.
2. Cầu Nguyện Cho Vương Quốc Được Đến: Kinh Lạy Cha dạy chúng ta cầu nguyện: "Nước Cha được đến" (Ma-thi-ơ 6:10). Lời cầu nguyện này mang hai chiều kích: thứ nhất, cầu xin sự cai trị của Đức Chúa Trời được mở rộng và thể hiện cách đầy trọn trong thế giới này ngay bây giờ (qua Hội Thánh, qua chứng nhân); thứ hai, khát vọng về ngày Chúa tái lâm, khi Vương quốc được trọn vẹn.
3. Rao Truyền Tin Lành Của Vương Quốc: Sứ mạng của Hội Thánh là công bố rằng trong Chúa Giê-xu, Vương quốc Đức Chúa Trời đã đến và mọi người được kêu gọi ăn năn, tin nhận để bước vào sự cai trị ân điển của Ngài. Đây chính là "đạo Tin Lành của nước Đức Chúa Trời" (Ma-thi-ơ 4:23).
4. Tham Gia Vào Công Việc Của Vương Quốc: Chúng ta được kêu gọi không chỉ tuyên xưng, mà còn thể hiện thực tại của Vương quốc qua việc yêu thương, phục vụ, đem lại sự công bình, chữa lành, và giải cứu (theo gương Chúa Giê-xu). Những hành động này là những "dấu chỉ" cho thấy Vương quốc Đức Chúa Trời đang hoạt động giữa thế gian.
5. Sống Với Niềm Hy Vọng Vững Chắc: Sự căng thẳng "đã nhưng chưa" có thể khiến chúng ta thất vọng trước thực tại tội lỗi và đau khổ. Nhưng Thần học Vương quốc cho chúng ta một lăng kính hy vọng: Chúng ta biết rằng trận chiến then chốt đã thắng trên thập tự giá, và kết cục đã được đảm bảo. Dù hiện tại còn tranh chiến, chúng ta hướng về ngày Vua chúng ta trở lại trong vinh quang để "làm mới lại mọi vật" (Khải-huyền 21:5).
Thần học Vương quốc mời gọi chúng ta vào một tầm nhìn lớn lao về kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Nó không chỉ là về việc "lên thiên đàng khi chết", mà là về việc Vua Giê-xu đang khôi phục mọi sự dưới sự cai trị yêu thương và công bình của Ngài. Chúng ta được kêu gọi sống, hầu việc, và chờ đợi với tư cách là những đại sứ của Vương quốc ấy (2 Cô-rinh-tô 5:20).
Mỗi Cơ Đốc nhân cần tự hỏi: Tôi có đang thực sự sống dưới sự cai trị tối cao của Đức Chúa Trời trong mọi lĩnh vực đời sống không? Tôi có đang góp phần thể hiện và loan báo thực tại của Vương quốc Đức Chúa Trời cho thế giới xung quanh không? Ước mong rằng sự hiểu biết về Vương quốc của Đức Chúa Trời sẽ thúc đẩy chúng ta sống một đời sống hướng về Vua, trung thành với Vua, và nôn nóng chờ đợi ngày Vua vinh hiển trở lại.
"Đáng cho Đấng ngồi trên ngôi và cho Chiên Con được ngợi khen, tôn quí, vinh hiển và quyền phép cho đến đời đời!" (Khải-huyền 5:13).