Cơ đốc nhân nên đối đáp thế nào với những người làm phiền mình?

Trong hành trình đức tin, một trong những thử thách thực tiễn và thường xuyên nhất mà mỗi Cơ đốc nhân phải đối mặt là cách thức đối đáp với những người làm phiền, gây khó chịu, thậm chí chống đối hay làm tổn thương mình. Phản ứng theo bản năng tự nhiên của con người thường là tự vệ, trả đũa, hoặc oán giận. Tuy nhiên, với tư cách là những người theo Chúa Giê-xu, chúng ta được mời gọi sống bởi một nguyên tắc siêu nhiên, được hình thành nên bởi Lời Chúa và quyền năng của Đức Thánh Linh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá những mệnh lệnh, gương mẫu và nguyên tắc Đức Chúa Trời ban cho, giúp chúng ta có một nền tảng vững chắc và một đời sống thực hành đẹp ý Ngài trong những tình huống khó khăn này.

I. Nền Tảng Thần Học: Bản Chất Sự Xung Đột và Lời Kêu Gọi Nên Thánh

Để hiểu cách đối đáp, trước hết phải hiểu gốc rễ của vấn đề. Kinh Thánh dạy rằng sự xung đột giữa con người với nhau thường bắt nguồn từ những ham muốn ích kỷ bên trong lòng (Gia-cơ 4:1-3). Người “làm phiền” chúng ta có thể là công cụ vô tình hoặc hữu ý mà Đức Chúa Trời dùng để tôi luyện đức tin, nhân cách và sự nên thánh của chúng ta (Rô-ma 5:3-5; Gia-cơ 1:2-4). Quan trọng hơn, cuộc chiến thực sự không phải với “thịt và huyết” (con người), mà là với các thế lực thuộc linh của sự gian ác (Ê-phê-sô 6:12). Do đó, cách chúng ta đối đáp với con người phản ánh cách chúng ta chiến đấu trong cuộc chiến thuộc linh và đức tin nơi sự công bình của Đức Chúa Trời.

Lời kêu gọi căn bản dành cho Cơ đốc nhân là: “Hãy nên thánh, vì ta là thánh” (I Phi-e-rơ 1:16). Sự thánh khiết này được biểu lộ rõ ràng nhất trong các mối quan hệ. Chúa Giê-xu đã đưa tiêu chuẩn lên một tầm cao mới: không chỉ yêu người lân cận, mà còn yêu kẻ thù và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ mình (Ma-thi-ơ 5:44). Đây chính là kim chỉ nam cho mọi cách đối đáp.

II. Những Nguyên Tắc Kinh Thánh Chủ Chốt

Kinh Thánh cung cấp một hệ thống nguyên tắc phong phú, có thể ứng dụng linh động vào từng hoàn cảnh cụ thể.

1. Nguyên Tắc Yêu Thương và Làm Lành (Agape & Agathopoieō)

Đây là mệnh lệnh rõ ràng và khó thực hiện nhất: “Hãy yêu kẻ thù mình, làm ơn cho kẻ ghét mình” (Lu-ca 6:27). Từ “yêu” ở đây trong tiếng Hy Lạp là agapaō – không phải tình cảm tự nhiên (phileō) mà là sự lựa chọn có chủ ý để đối xử tử tế, tìm kiếm lợi ích cao nhất cho người khác, bất chấp thái độ của họ. Đi kèm với yêu thương là hành động “làm lành” (agathopoieō). Rô-ma 12:17, 21 tóm tắt: “Đừng lấy ác trả ác... Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác.” Chiến thắng thực sự không nằm ở việc hạ bệ đối phương, mà ở việc giữ vững đức tin và phẩm cách thuộc linh của mình.

2. Nguyên Tắc Tha Thứ (Aphiēmi)

Tha thứ không phải là phủ nhận sự sai trái, cũng không nhất thiết là khôi phục lòng tin ngay lập tức, mà là sự buông bỏ quyền trả thù và sự oán giận cho Đức Chúa Trời. Từ Hy Lạp aphiēmi có nghĩa là “thả ra, buông bỏ”. Chúa Giê-xu dạy: “Ví bằng các ngươi chẳng tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ chẳng tha lỗi cho các ngươi” (Mác 11:26). Trong lời cầu nguyện mẫu, Ngài cũng liên kết sự tha thứ chúng ta nhận được với sự tha thứ chúng ta ban ra (Ma-thi-ơ 6:12). Sự tha thứ là một mệnh lệnh, không phải một lựa chọn tùy theo cảm xúc.

3. Nguyên Tắc Im Lặng và Kiên Nhẫn (Hupomonē)

Không phải lúc nào cũng cần phải “đối đáp” ngay lập tức. Chúa Giê-xu trước mặt Cai-phe và Hê-rốt đã nhiều lời giữ im lặng (Ma-thi-ơ 26:62-63; Lu-ca 23:9). Đôi khi, sự im lặng khôn ngoan mạnh mẽ hơn mọi lời đối đáp (Châm-ngôn 10:19; 17:28). Sự im lặng này phải xuất phát từ lòng kiên nhẫn (hupomonē – sức chịu đựng bền bỉ, kiên trì dưới áp lực), không phải từ sự nuốt giận. Gia-cơ 1:19 khuyên: “Mọi người nên mau nghe mà chậm nói, chậm giận.” Chúng ta cần thời gian để cầu nguyện, suy xét trước khi phản ứng.

4. Nguyên Tắc Nói Lời Chân Thật Trong Yêu Thương (Alētheuō en Agapē)

Không phải lúc nào cũng nhượng bộ hoặc im lặng. Ê-phê-sô 4:15 dạy chúng ta phải “lấy lòng yêu thương nói ra lẽ chân thật”. Trong tiếng Hy Lạp, cụm từ alētheuō en agapē nhấn mạnh việc chân thật (trong lời nói và đời sống) phải được thực hiện trong môi trường của tình yêu thương. Nếu có sự sai trái cần được chỉ ra, hãy làm cách riêng tư, với thái độ khiêm nhường, nhằm mục đích giúp đỡ chứ không lên án (Ma-thi-ơ 18:15; Ga-la-ti 6:1).

5. Nguyên Tắc Bình An và Lương Tâm Tốt

Rô-ma 12:18 dạy: “Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người.” Chữ “nếu có thể được” thừa nhận rằng đôi khi sự hòa thuận phụ thuộc vào hai phía. Trách nhiệm của chúng ta là làm hết sức phần mình để gìn giữ sự bình an, với lương tâm tốt trước mặt Chúa và người ta (Rô-ma 14:19; Hê-bơ-rơ 12:14).

III. Gương Mẫu Từ Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ

Lý thuyết trở nên sống động qua các gương mẫu.

• Chúa Giê-xu trên thập tự giá: Đây là đỉnh điểm của sự đối đáp thuộc linh. Bị hành hạ, nhạo báng, Ngài cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì” (Lu-ca 23:34). Ngài giao phó sự công bình cho Cha (I Phi-e-rơ 2:23).
• Stê-pha-nơ: Khi bị ném đá, ông cũng kêu lên: “Lạy Chúa, xin đừng đổ tội nầy cho họ!” (Công vụ 7:60).
• Sứ đồ Phao-lô: Ông dạy về sự nhịn nhục và yêu thương (I Cô-rinh-tô 13:4-7) và chính ông đã thực hành. Khi bị xử bất công, ông tuyên bố quyền công dân La Mã một cách bình tĩnh (Công vụ 16:37; 22:25). Ông cũng cầu nguyện cho những người chống đối mình (Rô-ma 10:1).
• Vua Đa-vít: Dù có cơ hội giết Sau-lơ là kẻ săn đuổi mình, Đa-vít đã chọn không tra tay vào kẻ chịu xức dầu của Đức Giê-hô-va, thể hiện lòng kính sợ Chúa và chờ đợi sự phán xét của Ngài (I Sa-mu-ên 24, 26).

IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Hằng Ngày

Làm thế nào để biến các nguyên tắc này thành hành động cụ thể?

1. Phản Ứng Đầu Tiên: Hướng Vào Trong (Cầu Nguyện) Thay Vì Hướng Ra Ngoài (Phản Ứng): Khi cảm thấy bị làm phiền, hãy dừng lại ngay và cầu nguyện thầm trong lòng. Xin Chúa kiểm soát tâm trí, cảm xúc và ban sự khôn ngoan. “Sự bình an của Đức Chúa Trời… sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Phi-líp 4:7).
2. Phân Biệt Giữa Sự Phiền Toái Nhỏ và Hành Động Sai Trái Nghiêm Trọng: Với những thói quen, tính cách khó chịu nhỏ, hãy tập sống bằng lòng yêu thương nhịn nhục, bao dung (Cô-lô-se 3:13). Với những hành động sai trái, tội lỗi có tính chất nghiêm trọng và lặp lại, cần có bước đối thoại yêu thương và chân thật theo Ma-thi-ơ 18:15-17.
3. Đặt Câu Hỏi và Lắng Nghe: Thay vì vội kết tội, hãy tìm hiểu: “Có thể họ đang trải qua điều gì không?” “Mình có hiểu sai ý họ không?” Châm-ngôn 18:13: “Trả lời trước khi nghe, ấy là sự điên dại và hổ thẹn cho ai làm vậy.”
4. Chọn Thời Điểm và Cách Thức Thích Hợp Để Nói: “Lời nói phải thì tốt biết bao!” (Châm-ngôn 15:23). Hãy nói chuyện riêng tư, bắt đầu bằng lời xác nhận mối quan hệ và thiện chí của mình. Sử dụng ngôn ngữ “tôi” (ví dụ: “Tôi cảm thấy buồn khi…”) thay vì ngôn ngữ “bạn” (ví dụ: “Bạn luôn làm…”).
5. Giao Phó Cho Đức Chúa Trời và Chúc Phước: Sau khi đã làm phần mình trong sự ngay thẳng, hãy giao phó mọi sự cho Đức Chúa Trời, Đấng xét đoán công bình (I Phi-e-rơ 2:23). Thực hành việc chúc phước và cầu nguyện cho người đó (Rô-ma 12:14). Điều này giải phóng tấm lòng bạn khỏi gánh nặng oán giận.
6. Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan và Gương Mẫu: Hãy tìm đến những anh chị em trưởng thành trong đức tin để xin lời khuyên (Châm-ngôn 11:14). Học hỏi từ cách họ xử lý những tình huống tương tự.

V. Kết Luận và Khích Lệ

Cách đối đáp của Cơ đốc nhân với những người làm phiền mình không phải là một kỹ thuật giao tiếp đơn thuần, mà là một sự biểu lộ sống động của Tin Lành. Đó là cơ hội để chứng minh rằng ân điển của Chúa Giê-xu có sức biến đổi một tấm lòng thù ghét thành yêu thương, một tâm trí trả thù thành tha thứ. Mỗi lựa chọn im lặng trong yêu thương, mỗi lời đáp dịu dàng, mỗi lời cầu nguyện cho kẻ làm hại mình, đều là một lời chứng mạnh mẽ về Đấng Christ đang sống trong chúng ta.

Quá trình này đòi hỏi sự đầu phục Đức Thánh Linh mỗi ngày. Chúng ta sẽ không hoàn hảo, nhưng nhờ ân điển, chúng ta có thể mỗi ngày một giống Chúa hơn. Hãy nhớ lời hứa trong Rô-ma 12:21: “Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác.” Chiến thắng thuộc linh ấy bắt đầu từ chính cách chúng ta đối đáp trong những giây phút bị làm phiền nhất.