Niềm tin vào Chúa có phải là mê tín dị đoan?

Trong một xã hội đề cao chủ nghĩa duy lý và khoa học thực chứng, cụm từ “mê tín dị đoan” thường bị quăng ra như một lời buộc tội đối với bất kỳ niềm tin nào vượt quá tầm với của giác quan hay thí nghiệm. Vậy, niềm tin của Cơ Đốc nhân vào Đức Chúa Trời Toàn Năng, vào sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ, có phải chỉ là một dạng mê tín khác hay không? Câu hỏi này đòi hỏi một sự phân biệt rạch ròi, dựa trên nền tảng Kinh Thánh, giữa Đức Tin (Pistis - πίστις) chân chính và mê tín dị đoan.

Trước hết, chúng ta cần hiểu bản chất của hai khái niệm này qua lăng kính Kinh Thánh và thực tế.

1. Đức Tin Cơ Đốc (Pistis): Đây không phải là một cảm giác mơ hồ hay một sự ước ao vô căn cứ. Kinh Thánh định nghĩa: “Vả, đức tin là sự biết chắc vững vàng của những điều mình đương trông mong là bằng cớ của những điều mình chẳng xem thấy.” (Hê-bơ-rơ 11:1). Từ Hy Lạp “πίστις” (pistis) mang nghĩa sự tin cậy, lòng trung tín, sự đáng tin cậy. Nó hàm ý một đối tượng cụ thể (Đức Chúa Trời và Lời Ngài) và một cơ sở khách quan (sự mặc khải của Ngài). Đức tin Cơ Đốc được xây dựng trên:

- Lời Đức Chúa Trời (Logos - Λόγος): Là lời chân lý, có thẩm quyền và được linh cảm (2 Ti-mô-thê 3:16). Nó không phải là truyền thuyết hay lời đồn.
- Sự kiện lịch sử có thể kiểm chứng: Như sự giáng sinh, chết, sống lại và thăng thiên của Chúa Giê-xu, được ghi chép bởi các nhân chứng (1 Giăng 1:1-3).
- Mối quan hệ cá nhân: Đức tin dẫn đến sự hiểu biết và tin cậy vào một Đấng Cá Nhân – Chúa Giê-xu Christ (Giăng 17:3).

2. Mê Tín Dị Đoan: Đây là niềm tin vào những điều siêu nhiên mơ hồ, các thế lực vô danh, hay các hành động nghi lễ mang tính cơ học mà không dựa trên chân lý khách quan hay mối quan hệ với Đức Chúa Trời chân thần. Mê tín thường:

- Dựa trên sự sợ hãi: Lo sợ vận rủi, tà ma, cần làm một việc gì đó để “giải hạn” hơn là tin cậy vào sự chủ quyền của Đức Chúa Trời.
- Thiếu cơ sở khách quan: Dựa vào truyền miệng, đồn đoán, hoặc truyền thống của loài người (Mác 7:8).
- Mang tính cơ học và ma thuật: Tin rằng một hành động, đồ vật nào đó tự nó có quyền năng thay vì quyền năng đến từ Đức Chúa Trời (ví dụ: tin vào bùa hộ mệnh, ngày lành tháng tốt một cách mù quáng).

Kinh Thánh ghi lại rõ ràng sự đối lập giữa niềm tin chân thật và các hệ thống mê tín đương thời.

1. Sự Đối Chất Tại A-rê-ô-ba (Công vụ 17:22-23): Khi Phao-lô đứng trước các triết gia tại A-thên, ông nhận thấy họ rất “sùng đạo” (theo nghĩa tôn giáo). Nhưng ông chỉ ra rằng họ thờ lạy trong sự “không biết” (agnoountes - ἀγνοοῦντες). Họ dựng bàn thờ “Kính Thần Không Biết” vì sợ xúc phạm một thần linh nào đó. Đây là hình ảnh của một tôn giáo dựa trên sự sợ hãi và thiếu hiểu biết – hạt nhân của mê tín. Phao-lô đã rao giảng cho họ về Đức Chúa Trời chân thật, là Đấng Tạo Hóa, không ở trong đền thờ tay người làm ra, và về sự phán xét qua Đấng Christ đã sống lại – một sự kiện lịch sử và là nền tảng cho đức tin (Công vụ 17:24-31).

2. Thầy Phù Thủy Si-môn (Công vụ 8:9-24): Si-môn trước đó dùng phù phép khiến dân chúng Sa-ma-ri kinh ngạc và nói rằng “người ấy là quyền phép của Đức Chúa Trời, nên người ta thường gọi là cả”. Hành động và niềm tin của họ vào Si-môn là mê tín. Nhưng khi Phi-líp rao giảng Tin Lành về Đấng Christ, họ tin và chịu phép báp-têm. Ngay cả Si-môn cũng “tin”, nhưng đức tin của ông ta là thứ đức tin vụ lợi, muốn mua quyền phép Chúa Thánh Linh như một thứ ma thuật. Phi-e-rơ đã quở trách ông: “Ngươi chẳng có phần hoặc số cùng trong việc nầy; vì lòng ngươi chẳng ngay thẳng trước mặt Đức Chúa Trời... Hãy hối cải... và cầu nguyện Chúa, hầu cho ý tưởng của lòng ngươi đó được tha cho” (Công vụ 8:21-22). Đây là sự khác biệt giữa đức tin thật (tin nhận Chúa Cứu Thế) và “đức tin” mê tín (chỉ tìm kiếm quyền năng hoặc lợi ích cá nhân).

3. Sách Bói Toán Ở Ê-phê-sô (Công vụ 19:18-20): Nhiều người tin Chúa tại Ê-phê-sô đã công khai xưng tội và đem đốt những sách bói toán, phù phép của mình, trị giá đến năm mươi ngàn đồng bạc. Hành động này minh họa rõ ràng: Đức tin nơi Chúa Giê-xu loại trừ và thay thế những hệ thống mê tín cũ. Họ không giữ cả hai; họ từ bỏ cái cũ để bước vào mối quan hệ chân thật với Đấng Christ.

Dựa trên Kinh Thánh, chúng ta có thể tổng kết những dấu hiệu của một niềm tin chân chính:

1. Dựa Trên Sự Mặc Khải, Không Phải Suy Đoán: Đức tin Cơ Đốc đáp lại Lời Đức Chúa Trời đã được bày tỏ. “Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng.” (Rô-ma 10:17). Nguồn gốc đức tin là từ Đức Chúa Trời, không phải từ trí tưởng tượng hay nỗi sợ của con người.

2. Có Nội Dung Rõ Ràng – Tin Vào Ai, Tin Điều Gì: Tin Lành (Euangelion - εὐαγγέλιοn) là một sứ điệp cụ thể: “Vả, tôi đã truyền lại cho anh em điều mà chính tôi đã nhận lãnh, ấy là Đấng Christ chịu chết vì tội chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Đối tượng là Chúa Giê-xu Christ và công trình cứu chuộc của Ngài.

3. Dẫn Đến Sự Biến Đổi Đạo Đức Và Nhân Cách: Đức tin thật sinh ra bông trái của Thánh Linh: “yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23). Trong khi mê tín có thể chỉ làm con người thêm sợ hãi, mê muội hoặc tìm kiếm lợi ích ích kỷ.

4. Được Kiểm Chứng Bằng Lý Trí Và Trải Nghiệm Cá Nhân: Chúa Giê-xu phán với những người nghi ngờ: “Hãy tin ta, vì các công việc của ta” (Giăng 14:11). Ngài mời gọi họ xem xét các bằng chứng. Sứ đồ Giăng cũng viết: “Điều chúng tôi đã thấy và đã nghe, ấy là điều chúng tôi truyền cho anh em” (1 Giăng 1:3). Đức tin Cơ Đốc không yêu cầu “cất lý trí ở ngoài cửa”, nhưng mời gọi chúng ta dùng lý trí đã được Chúa ban để suy xét chân lý.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống với đức tin chân chính và tránh xa mọi hình thức mê tín.

1. Gốc Rễ Đức Tin: Nương Dựa Vào Lời Chúa, Không Vào Cảm Xúc Hay Hoàn Cảnh.
Mỗi ngày, hãy đọc, suy ngẫm và vâng theo Lời Chúa (Thi-thiên 119:105). Đức tin được nuôi dưỡng bởi chân lý. Khi sợ hãi hoặc bối rối, hãy tìm kiếm lời hứa của Chúa trong Kinh Thánh thay vì tìm đến các phương cách mơ hồ hay bói toán.

2. Tập Trung Vào Đấng Christ, Không Phải Vào Các Nghi Lễ Cơ Học.
Các thánh lễ (báp-têm, tiệc thánh) là những mạng lịnh Chúa truyền để bày tỏ đức tin và nhớ đến Ngài, nhưng chúng không có quyền năng ma thuật. Quyền năng nằm ở chính Chúa Giê-xu và đức tin của chúng ta nơi Ngài. Hãy giữ tấm lòng hướng về Ngài trong mọi sự.

3. Kiểm Tra Lại Các Truyền Thống Và Thói Quen Cá Nhân.
Chúng ta có đang giữ một số hành vi nào vì “sợ xui” hơn là vì tin cậy Chúa không? (Ví dụ: kiêng kỵ một con số, ngày tháng nào đó một cách vô căn cứ). Hãy dâng mọi sự sợ hãi đó lên cho Chúa và tìm kiếm sự bình an từ Ngài (Phi-líp 4:6-7).

4. Sống Với Tâm Thế Tin Cậy Vào Sự Chủ Quyền Của Đức Chúa Trời.
Mê tín thường nảy sinh từ cảm giác mất kiểm soát và muốn kiểm soát số phận bằng các phương cách huyền bí. Đức tin Cơ Đốc tuyên xưng rằng Đức Chúa Trời Toàn Năng đang cầm quyền trên lịch sử và đời sống tôi. “Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28). Sự tin cậy này giải phóng chúng ta khỏi nỗi sợ mê tín.

Niềm tin vào Chúa Giê-xu Christ, được đặt nền trên sự mặc khải chân thật của Kinh Thánh và sự kiện lịch sử về sự sống lại của Ngài, hoàn toàn không phải là mê tín dị đoan. Trái lại, đó là sự đáp ứng của lý trí, tình cảm và ý chí con người trước chân lý khách quan mà Đức Chúa Trời đã bày tỏ. Đức tin ấy mang tính cá nhân (“Chúa tôi và Đức Chúa Trời tôi!” - Giăng 20:28) nhưng cũng dựa trên bằng chứng vững chắc (“Ngài hiện ra cho... hơn năm trăm anh em” - 1 Cô-rinh-tô 15:6).

Mê tín dị đoan trói buộc con người trong sợ hãi và tối tăm; còn đức tin nơi Chúa Giê-xu giải phóng và đem lại sự sáng, sự bình an và sự sống đời đời (Giăng 8:32, 36). Lời mời gọi của Phao-lô vẫn còn vang vọng: “Hãy ra khỏi giữa chúng nó, hãy phân rẽ ra khỏi chúng nó... chớ đụng đến đồ ô uế” (2 Cô-rinh-tô 6:17). Hãy từ bỏ mọi hình thức mê tín để chạy đến với Đấng Christ, nơi duy nhất có sự cứu rỗi và đức tin chân thật.