Kinh Thánh có đề cập đến tầng lớp trong xã hội không?

Trong xã hội loài người, sự phân chia giai cấp, địa vị, giàu nghèo là một thực tế phổ quát xuyên suốt lịch sử. Một câu hỏi quan trọng được đặt ra cho Cơ Đốc nhân là: Kinh Thánh nhìn nhận và phản ứng thế nào trước hiện tượng này? Liệu Lời Đức Chúa Trời có ủng hộ, phủ nhận, hay đưa ra một nguyên tắc siêu việt để chúng ta đối diện với cấu trúc tầng lớp trong xã hội? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, để tìm ra cái nhìn toàn diện và thần học về vấn đề phức tạp này.

Kinh Thánh không đóng vai trò như một cuốn sách xã hội học phủ nhận thực tế, mà ghi nhận sự tồn tại của các tầng lớp. Trong xã hội Y-sơ-ra-ên thời Cựu Ước, chúng ta thấy rõ sự phân biệt giữa: thầy tế lễ, người Lê-vi, dân Y-sơ-ra-ên, ngoại bang cư ngụ, nô lệ (Lê-vi Ký 25:39-46). Xã hội thời Tân Ước dưới sự cai trị của La Mã còn phức tạp hơn với: hoàng đế, quan tổng đốc, quý tộc, công dân La Mã, người tự do, nô lệ, cùng hệ thống tôn giáo với các thầy tế lễ cả, người Pha-ri-si, Sa-đu-sê.

Tuy nhiên, Kinh Thánh ghi nhận nhưng không thần thánh hóa những cấu trúc này. Trái lại, Kinh Thánh liên tục vạch trần sự bất công và tội lỗi thường đi kèm với việc áp bức người yếu thế. Các tiên tri như Ê-sai, A-mốt, Mi-chê đã lớn tiếng lên án giới quyền uy vì đã "làm luật để phạm tội" và "hành hiếp mọi người nghèo khó" (Ê-sai 10:1-2; A-mốt 2:6-7; Mi-chê 2:1-2).

Để hiểu quan điểm Kinh Thánh về tầng lớp, ta phải bắt đầu từ Sáng Thế Ký: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài... Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời" (Sáng-thế Ký 1:27). Đây là nền tảng thần học tối thượng. Phẩm giá con người không đến từ địa vị xã hội, của cải, chủng tộc, hay giới tính, mà đến từ HÌNH ẢNH ĐỨC CHÚA TRỜI (Imago Dei trong tiếng La-tinh) được ban cho mỗi người.

Từ nguyên lý này, mọi sự phân biệt đối xử dựa trên tầng lớp đều là một sự xúc phạm đến chính Đấng Tạo Hóa. Sách Châm Ngôn khẳng định: "Người giàu và người nghèo đều gặp nhau; Đức Giê-hô-va dựng nên cả hai" (Châm-ngôn 22:2). Trong mắt Đấng Tạo Hóa, mọi người đều có giá trị nội tại bình đẳng xuất phát từ nguồn gốc thần thượng.

Tân Ước, đặc biệt qua chức vụ của Chúa Giê-xu và giáo lý của các sứ đồ, đã công bố một trật tự mới – trật tự của Vương Quốc Đức Chúa Trời – vừa siêu việt vừa đảo lộn mọi trật tự tầng lớp thế gian.

1. Chức Vụ của Chúa Giê-xu: Đấng Mê-si-a không đến từ cung điện mà từ một gia đình thợ mộc. Ngài đồng hóa với người nghèo, người bị xã hội ruồng bỏ (người thu thuế, kẻ tội lỗi, người phong hủi, đàn bà). Hành động rửa chân cho môn đồ (Giăng 13:1-17) là một hành động cách mạng, vì đây là công việc của nô lệ thấp kém nhất. Chúa Giê-xu phá vỡ mọi quy ước xã hội bằng tình yêu và sự phục vụ.

2. Giáo Lý Căn Bản của Phao-lô: Đoạn Kinh Thánh then chốt nhất là Ga-la-ti 3:28: "Không còn người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn nô lệ hoặc tự do; không còn nam hoặc nữ; vì tất cả anh em đều là một trong Đấng Christ Jêsus." Câu này không phủ nhận sự khác biệt chức năng hay hoàn cảnh, nhưng tuyên bố rằng trong thân thể Đấng Christ, không có sự phân biệt giá trị hay đặc quyền cứu rỗi dựa trên chủng tộc (Ioudaios hay Hellēn), địa vị xã hội (doulos - nô lệ, hay eleutheros - người tự do), hay giới tính (arsen - nam, thēly - nữ). Trong Christ, mọi hàng rào ngăn cách đều bị phá đổ (Ê-phê-sô 2:14).

Sứ đồ Gia-cơ đã đưa ra lời cảnh cáo mạnh mẽ nhất về thái độ tôn trọng người giàu, khinh dể người nghèo trong cộng đồng tin Chúa:

"Thưa anh em yêu dấu, hãy nghe: Có phải Đức Chúa Trời đã chọn người nghèo khó trước mắt thế gian để được giàu có trong đức tin và làm kẻ thừa kế vương quốc mà Ngài đã hứa cho những người yêu mến Ngài sao? Thế nhưng anh em đã khinh dể người nghèo. Chẳng phải người giàu áp bức anh em và kéo anh em ra tòa sao?... Nếu anh em thật vâng giữ Kinh Luật theo như lời Kinh Thánh: ‘Ngươi phải yêu người lân cận như chính mình,’ thì anh em làm điều phải. Còn nếu anh em tây vị người nào thì anh em phạm tội, và bị Kinh Luật buộc tội như kẻ phạm pháp." (Gia-cơ 2:5-9)

Từ "tây vị" ở đây trong tiếng Hy Lạp là prosōpolēmpsia (προσωπολημψία), nghĩa đen là "nhận lấy bộ mặt", tức là đánh giá một người dựa trên vẻ bề ngoài (địa vị, của cải, trang phục) thay vì tấm lòng và nhân phẩm. Hành động này bị lên án là tội lỗi, vi phạm luật yêu thương.

Vấn đề nô lệ là ví dụ rõ nhất về tầng lớp cực đoan. Kinh Thánh không trực tiếp kêu gọi lật đổ chế độ nô lệ trong xã hội ngoại giáo (một hành động cách mạng xã hội bất khả thi thời đó), nhưng đặt những nguyên tắc phá hủy tận gốc rễ của nó:

• Đối với người chủ (chủ nhân): Phao-lô khuyên chủ phải đối xử với đầy tớ "công bình và công bằng", nhớ rằng họ cũng có một Chủ trên trời (Cô-lô-se 4:1; Ê-phê-sô 6:9). Trong thư Phi-lê-môn, Phao-lô gửi trả nô lệ Ô-nê-sim đã trốn chủ, nhưng khuyên Phi-lê-môn hãy đón nhận anh "không phải như một tên nô lệ nữa, nhưng hơn một tên nô lệ, một anh em yêu dấu" (Phi-lê-môn 1:16). Mối quan hệ đã được biến đổi từ chủ-tớ thành anh em trong Chúa.
• Đối với người đầy tớ (nô lệ): Họ được khuyên phục vụ "như phục vụ Chúa" (Ê-phê-sô 6:7), tìm kiếm sự tự do nếu có cơ hội (1 Cô-rinh-tô 7:21), nhưng quan trọng hơn, nhận ra rằng trong Christ, họ là "người được tự do của Chúa" (1 Cô-rinh-tô 7:22). Tự do thuộc linh và phẩm giá trong Christ là điều tối thượng.

Những nguyên tắc này, khi được sống ra, đã dần dần làm tan rã cơ cấp nô lệ từ bên trong tại các Hội Thánh đầu tiên và cuối cùng trong lịch sử.

Làm thế nào để chúng ta áp dụng những lẽ thật này vào đời sống thực tế trong một xã hội vẫn còn đầy rẫy phân biệt giai cấp, giàu nghèo?

1. Trong Hội Thánh Địa Phương:
- Kiểm Tra Thái Độ: Chúng ta có vô tình dành sự chào đón nồng nhiệt hơn, chỗ ngồi tốt hơn, hay sự tôn trọng đặc biệt cho những người ăn mặc sang trọng, lái xe đắt tiền, hay có chức vụ cao trong xã hội không? Hội Thánh phải là một cộng đồng phản chiếu vương quốc Đức Chúa Trời, nơi mọi người đều có giá trị như nhau.
- Cơ Cấu Phục Vụ: Lãnh đạo Hội Thánh phải đến từ mọi thành phần, không chỉ từ giới trí thức hay giàu có. Tài năng và sự kêu gọi của Đức Thánh Linh vượt trên ranh giới tầng lớp.

2. Trong Cách Nhìn Về Bản Thân và Người Khác:
- Đối Với Chính Mình: Dù bạn thuộc "tầng lớp" nào trong xã hội, danh tính căn bản và giá trị của bạn là "con cái Đức Chúa Trời" (Giăng 1:12), "dòng dõi được lựa chọn... dân thánh" (1 Phi-e-rơ 2:9). Đừng để địa vị xã hội (cao hay thấp) định nghĩa bạn.
- Đối Với Người Khác: Hãy nhìn mỗi người - từ lao công, người vô gia cư, đến giám đốc, quan chức - trước hết như một tạo vật mang hình ảnh Đức Chúa Trời, một đối tượng mà Christ đã chết để cứu chuộc.

3. Trong Trách Nhiệm Xã Hội:
- Nguyên tắc Kinh Thánh thúc đẩy chúng ta quan tâm đến công lý và lên tiếng cho người bị áp bức (Châm-ngôn 31:8-9). Điều này có thể thể hiện qua việc hỗ trợ người nghèo, tham gia các chức vụ xã hội, hay đơn giản là đối xử công bằng với nhân viên, người giúp việc.
- Làm việc với tinh thần "như làm cho Chúa" (Cô-lô-se 3:23), dù công việc của bạn được xã hội coi là cao quý hay tầm thường. Mọi công việc chân chính đều có phẩm giá khi được làm vì Chúa.

Kinh Thánh thừa nhận thực tế về tầng lớp xã hội như một phần của thế giới sa ngã, nhưng không bao giờ chấp nhận nó như một trật tự ý muốn Đức Chúa Trời. Trái lại, Kinh Thánh giới thiệu một Vương Quốc đảo ngược, nơi "kẻ làm đầu sẽ làm đầy tớ" (Ma-thi-ơ 20:26-27), nơi người khiêm nhường được tôn cao, và người tự cao bị hạ xuống (Lu-ca 1:52; 14:11).

Sứ mệnh của Hội Thánh là trở thành một cộng đồng tiên tri, công bố và sống theo trật tự mới này. Khi chúng ta bẻ bánh tiệc thánh, chúng ta tuyên bố rằng tất cả chúng ta đều cần ân điển như nhau, và cùng chia sẻ một sự sống trong Christ. Tại đây, dưới chân thập tự giá, mọi hàng rào tầng lớp đều sụp đổ. Ước mong mỗi chúng ta, trong gia đình, Hội Thánh và xã hội, trở nên những sứ giả của sự hiệp nhất thánh này, sống yêu thương không tây vị, và tôn vinh Đấng đã "hiệp một mọi sự trong Đấng Christ" (Ê-phê-sô 1:10).