Ai là Trưởng Gia Đình Theo Kinh Thánh?
Trong một thời đại mà các quan điểm về gia đình và giới tính trở nên đa dạng và đôi khi mâu thuẫn, Hội Thánh cần quay về với Lời Đức Chúa Trời để tìm kiếm mẫu mực bất biến và thánh khiết cho cấu trúc gia đình. Câu hỏi "Ai là trưởng gia đình theo Kinh Thánh?" không đơn thuần là một thảo luận về quyền lực hay địa vị xã hội, mà là một khám phá sâu sắc về trách nhiệm, sự phục vụ, và tình yêu thương được mặc khải theo kế hoạch nguyên thủy của Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, khai quật ý nghĩa nguyên văn Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, để vẽ nên bức tranh toàn diện về chức trưởng gia đình theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời.
Để hiểu chức vụ trưởng gia đình, chúng ta phải bắt đầu từ Sáng-thế Ký, nơi kế hoạch của Đức Chúa Trời được bày tỏ trước khi tội lỗi làm biến dạng các mối quan hệ.
Sáng-thế Ký 2:18 chép: "Giê-hô-va Đức Chúa Trời phán rằng: Loài người ở một mình thì không tốt; ta sẽ làm nên một kẻ giúp đỡ giống như nó." Từ "giúp đỡ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "`ezer" (עֵזֶר). Từ này không hàm ý thấp kém hay phụ thuộc, bởi chính Đức Chúa Trời cũng được gọi là "`Ezer" của dân Y-sơ-ra-ên (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:4, Thi-thiên 33:20). Nó mang nghĩa một sự trợ giúp mạnh mẽ, một đồng minh thiết yếu. Người nữ được dựng nên từ xương sườn của A-đam (Sáng-thế Ký 2:21-22) không phải từ đầu để cai trị trên người nam, cũng không từ chân để bị chà đạp, mà từ hông, nơi gần trái tim nhất, để đồng hành, bình đẳng về nhân tính và giá trị, nhưng khác biệt về vai trò.
Sau khi dựng nên Ê-va, Đức Chúa Trời đã dẫn nàng đến với A-đam. Sáng-thế Ký 2:24 thiết lập nguyên tắc nền tảng: "Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình, và hai người sẽ cùng nên một thịt." Sự "dính díu" (hay "kết hiệp") này nói lên một sự hợp nhất sâu sắc, nhưng trong sự hợp nhất ấy, Kinh Thánh vẫn cho thấy một trật tự: A-đam được dựng nên trước, rồi mới đến Ê-va (1 Ti-mô-thê 2:13). Trật tự này không nói lên giá trị, mà nói lên trách nhiệm được giao. A-đam, với tư cách là người được dựng nên trước và được Chúa trực tiếp giao phó mạng lệnh (Sáng-thế Ký 2:15-17), mang trách nhiệm dẫn dắt và bảo vệ.
Sự sa ngã đã làm biến dạng nghiêm trọng mối quan hệ nguyên thủy. Lời phán trong Sáng-thế Ký 3:16 về hậu quả của tội lỗi cho người nữ: "Ngươi sẽ ham muốn chồng, và chồng sẽ cai trị ngươi." Từ "cai trị" ở đây (tiếng Hê-bơ-rơ: "mashal" מָשַׁל) mang sắc thái của sự thống trị, kiểm soát cứng rắn, khác với khái niệm lãnh đạo bằng tình yêu thương trước đó. Đây là mô tả về hậu quả tội lỗi, không phải là mệnh lệnh hay mẫu mực của Đức Chúa Trời. Tội lỗi đã đem sự tranh cạnh, thống trị và thụ động vào chỗ đáng lẽ phải là sự hiệp một và tôn trọng.
Tin Lành của Chúa Giê-xu Christ mang đến sự phục hồi. Trong Chúa, mối quan hệ giữa người nam và người nữ được kêu gọi quay về với nguyên tắc ban đầu, nhưng nay được soi sáng và ban năng bởi Thánh Linh. Ê-phê-sô 5:22-33 là phân đoạn then chốt vẽ lên bức tranh về gia đình Cơ Đốc.
- Người vợ: "Hỡi kẻ làm vợ, hãy vâng phục chồng mình như vâng phục Chúa" (câu 22). Từ "vâng phục" trong tiếng Hy Lạp là "hupotasso" (ὑποτάσσω), một từ quân sự, có nghĩa là "xếp hàng ngũ dưới" một thẩm quyền. Đây là sự tự nguyện, có trật tự, và với động cơ "như vâng phục Chúa". Nó không phải sự hạ mình vô giá trị, mà là sự công nhận trật tự mà Chúa đã thiết lập để gia đình vận hành trong sự hiệp một.
- Người chồng: "Hỡi kẻ làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh" (câu 25). Đây là mệnh lệnh then chốt. Từ "yêu" ở đây là "agapao" (ἀγαπάω), chỉ tình yêu hy sinh, quyết định, vô điều kiện. Trách nhiệm của người chồng không phải là thống trị, mà là hy sinh như Christ. Quyền làm đầu ("kephale" κεφαλή, có nghĩa đen là "cái đầu", mang ý nghĩa "nguồn" và "người lãnh đạo") được định nghĩa bằng tình yêu phục vụ đến chết.
Do đó, người chồng/chính là trưởng gia đình theo Kinh Thánh, nhưng chức trưởng này được định nghĩa hoàn toàn bởi gương mẫu của Chúa Giê-xu: Lãnh đạo bằng cách phục vụ, dẫn dắt bằng cách hy sinh, và chăm sóc bằng cách yêu thương.
Kinh Thánh phác họa những trách nhiệm rõ ràng cho vai trò này:
1. Lãnh Đạo Thuộc Linh (Phục Truyền 6:4-9): Người cha được kêu gọi dạy dỗ con cái về Lời Chúa một cách thường xuyên và sống động. "Khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi..." (câu 7). Đây là trách nhiệm hàng đầu, không thể ủy thác hoàn toàn cho Hội Thánh hay người vợ.
2. Yêu Thương Và Tôn Trọng Vợ (Ê-phê-sô 5:28-29, 1 Phi-e-rơ 3:7): Người chồng phải yêu vợ "như chính thân mình" và "tôn trọng vợ như là vật yếu đuối hơn", cùng hưởng phước sự sống. Từ "tôn trọng" (tiếng Hy Lạp: "time" τιμή) có nghĩa là quý trọng, đánh giá cao. Điều này loại bỏ mọi thái độ độc đoán, khinh thường hay lạm dụng.
3. Cung Cấp Và Bảo Vệ (1 Ti-mô-thê 5:8): "Ví bằng có ai không cấp dưỡng cho bà con mình, nhứt là không cấp dưỡng cho người nhà mình, ấy là người chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa." Sự "cấp dưỡng" không chỉ là vật chất (dù rất quan trọng), mà còn là sự bảo vệ về cảm xúc, tâm linh và thể chất cho gia đình.
4. Nuôi Nấng, Kỷ Luật Và Dạy Dỗ Con Cái (Ê-phê-sô 6:4): "Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó." Tránh sự hà khắc gây oán giận, và thay vào đó là sự hướng dẫn trong đường lối Chúa.
Việc người chồng là trưởng gia đình không hề làm giảm giá trị hay sự đóng góp của người vợ. Ngược lại, Kinh Thánh tôn vinh vai trò này.
Châm-ngôn 31 mô tả người vợ tài đức là trụ cột của gia đình: nàng quản lý gia chánh, kinh doanh khôn ngoan, là nguồn tin cậy của chồng, và được con cái tôn trọng (câu 11-12, 23, 28). Nàng là "người trợ giúp" (`ezer) theo đúng nghĩa mạnh mẽ nhất. Sự vâng phục của nàng (Ê-phê-sô 5:22) là một hành động tự nguyện, khôn ngoan và mạnh mẽ, góp phần vào sự hiệp một và vinh hiển của Chúa trong gia đình. Người vợ khôn ngoan xây dựng nhà mình (Châm-ngôn 14:1), và lời nói khôn ngoan của nàng là sự dạy dỗ của ân điển (Tít 2:3-5).
Trong đời sống thực tế, có những hoàn cảnh cần sự khôn ngoan từ Lời Chúa:
- Gia đình độc thân (cha/mẹ đơn thân): Trong trường hợp không có sự hiện diện của người chồng, người vợ đương nhiên đảm nhận trách nhiệm lãnh đạo gia đình. Hội Thánh được kêu gọi hỗ trợ và bao bọc các gia đình như vậy (Gia-cơ 1:27). Đức Chúa Trời chính là Cha của kẻ mồ côi và quan xét của người góa bụa (Thi-thiên 68:5).
- Người chồng chưa tin Chúa: 1 Phi-e-rơ 3:1-2 dạy người vợ có chồng không tin vâng phục Lời, để "không lời nói" họ có thể được cảm hóa bởi tánh hạnh của vợ mình. Người vợ vẫn có thể cầu nguyện, sống đạo và dạy dỗ con cái trong Chúa, tìm kiếm sự dẫn dắt từ Chúa và sự hỗ trợ từ Hội Thánh.
- Ứng dụng thực tế cho gia đình Cơ Đốu ngày nay:
- Thiết lập thời gian thờ phượng gia đình: Người chồng nên chủ động dẫn dắt gia đình cầu nguyện, đọc Kinh Thánh và chia sẻ thuộc linh chung.
- Ra quyết định trong sự hiệp một: Người chồng có trách nhiệm sau cùng, nhưng quá trình ra quyết định khôn ngoan cần lắng nghe ý kiến, sự khôn ngoan của vợ (như Áp-ra-ham nghe lời Sa-ra - Sáng-thế Ký 21:12) và cùng cầu nguyện tìm ý Chúa.
- Giải quyết mâu thuẫn: Theo nguyên tắc Ma-thi-ơ 18:15-17 và Ê-phê-sô 4:26-27, không để cơn giận qua đêm. Người chồng cần chủ động hòa giải trong tình yêu thương.
- Phân chia công việc hợp lý: Dựa trên ân tứ, sức khỏe và hoàn cảnh, không phải trên định kiến cứng nhắc. Người vợ tài đức trong Châm-ngôn 31 vừa kinh doanh vừa quán xuyến gia đình.
Theo Kinh Thánh, người chồng/chính là trưởng gia đình, nhưng đây không phải là địa vị để hưởng thụ đặc quyền, mà là chức vụ để phục vụ và hy sinh. Mẫu mực tối cao chính là Chúa Giê-xu Christ, Đấng làm đầu Hội Thánh. Người chồng Cơ Đốc được kêu gọi bắt chước Ngài: yêu thương, nuôi dưỡng, dẫn dắt thuộc linh và bảo vệ gia đình mình. Người vợ Cơ Đốc, với vai trò trợ giúp vinh hiển, là cộng sự đắc lực, cùng chồng xây dựng một gia đình vững vàng trên nền tảng Lời Chúa.
Cuối cùng, gia đình là một thể. "Dầu ai nói chi mặc lòng, hễ có người trong anh em đau ốm, thì cả thể đều cùng đau ốm; hễ có người nào được tôn trọng, thì cả thể đều cùng vui mừng." (1 Cô-rinh-tô 12:26). Khi cả chồng và vợ, mỗi người sống đúng vai trò Chúa giao trong tình yêu thương và kính sợ Ngài, gia đình ấy sẽ trở thành một chứng nhân sống động về ân điển và trật tự tốt lành của Đức Chúa Trời cho thế giới hư mất này.