Chủ Nghĩa Giáo Hội
Trong hành trình đức tin, mối quan hệ giữa tín đồ với Đấng Christ và với Hội Thánh luôn là chủ đề trọng tâm. Tuy nhiên, một hiện tượng thần học và thực tiễn cần được nhận diện và thảo luận là “Chủ nghĩa Giáo hội” (Ecclesiasticism). Đây không chỉ là một thuật ngữ, mà là một khuynh hướng có thể ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống thuộc linh cá nhân và cộng đồng. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát chủ nghĩa giáo hội dưới ánh sáng của Kinh Thánh, đặc biệt là quan điểm Tin Lành, nhằm giúp các tín hữu xây dựng một mối quan hệ lành mạnh với Hội Thánh của Đấng Christ.
I. Định Nghĩa & Bản Chất Của Chủ Nghĩa Giáo Hội
“Chủ nghĩa giáo hội” (Ecclesiasticism) đề cập đến một hệ thống hoặc khuynh hướng nơi thể chế, nghi lễ, truyền thống và quyền bính của tổ chức giáo hội trở nên trung tâm, đôi khi thậm chí lấn át hay thay thế mối quan hệ cá nhân với Đức Chúa Trời qua Đấng Christ. Từ “ecclesiasticism” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “ekklēsia” (ἐκκλησία), có nghĩa là “hội chúng được gọi ra” hay “Hội Thánh”. Trong chủ nghĩa này, “Hội Thánh” thường được hiểu chủ yếu là một tổ chức hữu hình, có hệ thống cấp bậc và nghi thức phức tạp, hơn là một thực thể thuộc linh gồm những người được cứu chuộc.
Kinh Thánh định nghĩa Hội Thánh theo một cách hoàn toàn khác. Trong Tân Ước, Hội Thánh trước hết là thân thể của Đấng Christ, và Ngài là đầu (Ê-phê-sô 1:22-23; Cô-lô-se 1:18). Sứ đồ Phao-lô viết: “Vả, như thân là một, mà có nhiều chi thể, và như các chi thể của thân dẫu nhiều, vẫn là một thân thì Đấng Christ cũng vậy... Anh em là thân của Đấng Christ, và là chi thể của thân, ai riêng phần nấy.” (1 Cô-rinh-tô 12:12, 27). Hình ảnh này nhấn mạnh sự sống động, hữu cơ, và lệ thuộc vào đầu là Christ, chứ không phải một cơ cấu hành chính cứng nhắc.
Chủ nghĩa giáo hội thường xuất hiện khi các yếu tố sau trở nên quá đề cao:
- Nghi Lễ & Bí Tích: Coi các nghi thức là phương tiện cứu rỗi hoặc ân điển bắt buộc, thay vì là dấu hiệu bề ngoài của ân điển bên trong.
- Truyền Thống Giáo Hội: Đặt truyền thống do con người lập ra ngang hàng hoặc cao hơn chính Lời Đức Chúa Trời (Mác 7:8-9).
- Hệ Thống Tư Tế Độc Quyền: Tạo ra một tầng lớp trung gian độc quyền trong việc giải thích Lời Chúa, cầu thay, ban phát ân điển, làm lu mờ chức tế lễ của mọi tín đồ (1 Phi-e-rơ 2:9).
- Quyền Bính Thể Chế: Tập trung quyền lực vào một hệ thống cấp bậc, đôi khi dẫn đến sự lạm dụng và kiểm soát đời sống thuộc linh cá nhân.
II. Cảnh Báo Trong Kinh Thánh & Bài Học Lịch Sử
Chính Chúa Giê-xu đã có những cuộc xung đột mạnh mẽ với hình thức tôn giáo thể chế hóa của thời Ngài – cụ thể là với các thầy thông giáo và người Pha-ri-si. Ngài quở trách họ: “Hỡi kẻ giả hình! Ê-sai đã nói tiên tri về các ngươi phải lắm, mà rằng: Dân nầy lấy môi miếng tôn kính ta; nhưng lòng chúng nó xa ta lắm. Sự chúng nó thờ lạy ta là vô ích, vì chúng nó dạy theo những điều răn mà chỉ bởi người ta đặt ra.” (Ma-thi-ơ 15:7-9). Vấn đề nằm ở chỗ họ đã dùng truyền thống của người phàm để vô hiệu hóa điều răn của Đức Chúa Trời (câu 6). Đây chính là cốt lõi của chủ nghĩa giáo hội: thay thế sự đơn sơ trong Christ bằng một hệ thống phức tạp của con người.
Sứ đồ Phao-lô cũng cảnh báo về mối nguy khi tôn thờ những điều thuộc về thọ tạo thay vì Đấng Tạo Hóa. Trong Cô-lô-se 2:8, ông viết: “Hãy giữ chừng, kẻo có ai lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, sơ học của thế gian, mà bắt anh em phục chăng, chớ không theo Đấng Christ.” Từ “truyền thống” ở đây trong tiếng Hy Lạp là “paradosis” (παράδοσις), chỉ những điều được truyền lại. Không phải mọi truyền thống đều xấu, nhưng khi nó trở thành tiêu chuẩn đối nghịch hoặc thay thế cho Christ, nó trở thành cạm bẫy.
Trong lịch sử Hội Thánh, Cải Chánh Tin Lành thế kỷ 16 chính là một phong trào phản kháng lại chủ nghĩa giáo hội đã thống trị thời Trung Cổ. Các nhà Cải Chánh như Martin Luther và John Calvin nhấn mạnh năm “Sola” (Duy nhất):
Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh): Thẩm quyền tối cao thuộc về Kinh Thánh, không phải giáo hội hay giáo hoàng.
Sola Fide & Sola Gratia (Duy Đức Tin & Duy Ân Điển): Cứu rỗi chỉ bởi đức tin qua ân điển, không bởi công đức hay bí tích của giáo hội.
Solus Christus (Duy Christ): Đấng Christ là Đấng Trung Bải duy nhất.
Soli Deo Gloria (Duy Vinh Hiển Cho Đức Chúa Trời).
Những nguyên tắc này đặt Đấng Christ và Lời Ngài trở lại vị trí trung tâm, giải phóng tín đồ khỏi gánh nặng của một hệ thống thể chế cứu rỗi.
III. Phân Biệt Giữa “Hội Thánh” Theo Kinh Thánh & “Chủ Nghĩa Giáo Hội”
Để tránh ngộ nhận, chúng ta cần phân biệt rõ ràng:
Hội Thánh Theo Kinh Thánh (Mô Hình Tân Ước):
- Là thân thể sống động của Đấng Christ, gồm những người được tái sinh (Giăng 3:3).
- Trung tâm là Đấng Christ và Lời Ngài (Cô-lô-se 3:16).
- Mọi thành viên đều là thầy tế lễ, có quyền trực tiếp đến với Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 2:9; Hê-bơ-rơ 4:16).
- Chức vụ được thiết lập để trang bị các thánh đồ cho công việc chức vụ (Ê-phê-sô 4:11-12).
- Tổ chức đơn giản, hướng đến sự hiệp một, thờ phượng, môn đồ hóa và truyền giáo.
Chủ Nghĩa Giáo Hội (Mô Hình Thể Chế Hóa):
- Là một tổ chức tôn giáo có cơ cấu quyền lực phẩm trật.
- Trung tâm là thể chế, giáo lý, truyền thống và lễ nghi.
- Tạo sự phân chia rõ rệt giữa “giáo sĩ” và “giáo dân”.
- Chức vụ có thể trở thành vị trí quyền lực để kiểm soát hơn là để phục vụ (Mác 10:42-45).
- Có xu hướng hướng nội, bảo vệ thể chế và có thể đánh mất sức sống thuộc linh.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Làm thế nào để chúng ta trung tín với Đấng Christ trong Hội Thánh mà không rơi vào chủ nghĩa giáo hội? Dưới đây là một số nguyên tắc thực tiễn:
1. Giữ Vững Nguyên Tắc “Duy Kinh Thánh” (Sola Scriptura):
Mọi giáo lý, truyền thống, và thực hành của Hội Thánh địa phương phải được đem ra soi rọi dưới ánh sáng Kinh Thánh. Hãy như người Bê-rê, “ngày ngày tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Điều này đòi hỏi mỗi tín đồ phải có thói quen nghiên cứu Lời Chúa cá nhân.
2. Sống Với Tâm Thế Của Một Thầy Tế Lễ:
Hãy ý thức rằng bạn có quyền trực tiếp đến với ngôi ân điển (Hê-bơ-rơ 4:16). Bạn không cần một người trung gian nào khác ngoài Đấng Christ (1 Ti-mô-thê 2:5). Hãy tích cực tham gia vào sự thờ phượng, cầu nguyện và phục vụ, không phải như một khán giả thụ động, mà như một chi thể năng động của thân thể.
3. Tôn Trọng Chức Vụ Nhưng Không Thần Tượng Hóa Người Lãnh Đạo:
Kinh Thánh dạy tôn trọng và vâng phục những người lãnh đạo (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng điều này không có nghĩa là mù quáng. Chúng ta theo họ khi họ theo Christ (1 Cô-rinh-tô 11:1). Hãy cảnh giác với bất kỳ sự dạy dỗ nào đặt uy tín hay lời nói của một người lên trên Lời Chúa.
4. Tập Trung Vào Cốt Lõi: Christ Và Tin Lành:
Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Vì tôi đã đoán định rằng ở giữa anh em, tôi chẳng biết sự gì khác ngoài Đức Chúa Jêsus Christ, và Đức Chúa Jêsus Christ bị đóng đinh trên cây thập tự.” (1 Cô-rinh-tô 2:2). Hội Thánh lành mạnh là Hội Thánh luôn giảng về thập tự giá, sự phục sinh, ân điển và đức tin. Khi các quy tắc, hình thức, và các vấn đề phụ lấn át sứ điệp cốt lõi này, sự sống thuộc linh sẽ suy giảm.
5. Sống Trong Tự Do Và Trách Nhiệm Thuộc Linh:
Ân điển ban cho chúng ta sự tự do (Ga-la-ti 5:1), nhưng không phải để sống theo xác thịt. Mỗi người phải chịu trách nhiệm trước mặt Đức Chúa Trời về đời sống mình (Rô-ma 14:12). Tránh cả hai thái cực: bị kiểm soát bởi luật lệ con người, hoặc buông thả không kỷ luật.
Kết Luận
Chủ nghĩa giáo hội là một cạm bẫy tinh vi, có thể len lỏi vào bất kỳ cộng đồng đức tin nào, khi chúng ta đánh mất sự tập trung vào Đấng Christ là đầu. Lời kêu gọi của Kinh Thánh là trở về với mô hình đơn giản mà sâu nhiệm: Đấng Christ là tất cả. Hội Thánh là thân thể Ngài, một cộng đồng sống động của những người được cứu bởi ân điển qua đức tin, được Lời Chúa dưỡng nuôi, và được Thánh Linh dẫn dắt.
Ước mong mỗi chúng ta, với tư cách là những “viên đá sống”, góp phần xây dựng nên một “nhà thuộc linh”, một “chức tế lễ thánh” (1 Phi-e-rơ 2:5), không phải để tôn vinh một thể chế, mà để làm sáng danh Đức Chúa Trời và rao truyền phẩm chất tuyệt vời của Đấng đã gọi chúng ta ra khỏi nơi tối tăm vào nơi sáng láng lạ lùng của Ngài. Hãy để Hội Thánh thật sự là của Chúa và cho Chúa.