Sự Không Tha Thứ Qua Lăng Kính Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin, mệnh lệnh tha thứ của Chúa Giê-xu là một trong những điều răn vừa vinh hiển lại vừa đầy thách thức. Trong khi Kinh Thánh tràn ngập lời hứa về sự tự do và chữa lành nhờ tha thứ, thì mặt trái của nó—sự không tha thứ—lại được mô tả như một hiểm họa thuộc linh nghiêm trọng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào những lời cảnh báo của Kinh Thánh về thái độ cố chấp không tha thứ, phân tích hậu quả, bản chất thuộc linh của nó, và con đường giải thoát qua thập tự giá của Đấng Christ.
Từ ngữ Hy Lạp thường được dùng cho "tha thứ" là aphiēmi (ἀφίημι), có nghĩa đen là "thả ra", "buông bỏ", hoặc "tha thứ". Ngược lại, sự không tha thứ là hành động cố ý nắm giữ, xiết chặt, từ chối buông bỏ sự vi phạm của người khác. Nó không đơn thuần là một cảm xúc nhất thời (như giận dữ chính đáng - orgizō), mà là một thái độ có chủ đích, một sự lựa chọn của ý chí để duy trì sự kết tội và oán giận.
Trong Cựu Ước, tinh thần báo thù cá nhân được kiềm chế bởi luật "mắt đền mắt" (Lê-vi Ký 24:20), nhưng Kinh Thánh luôn dành chỗ cho lòng thương xót. Châm Ngôn 24:17 cảnh báo: "Khi kẻ thù nghịch con ngã, chớ vui mừng; khi nó bị đánh đổ, lòng con chớ hớn hở." Sự không tha thứ thể hiện qua niềm vui khi thấy kẻ làm mình đau đớn phải chịu khổ, đó là dấu hiệu của một tấm lòng chưa được ân điển biến đổi.
Chúa Giê-xu đặt vấn đề tha thứ ở trung tâm của mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời và với nhau. Bài giảng trên núi đã thiết lập một tiêu chuẩn tuyệt đối:
"Vả, nếu các ngươi tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ tha thứ các ngươi. Song nếu không tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi cũng sẽ không tha lỗi cho các ngươi." (Ma-thi-ơ 6:14-15)
Đây không phải là sự cứu rỗi bởi việc làm, nhưng là một bằng chứng không thể chối cãi của sự cứu rỗi. Một tấm lòng đã thực sự cảm nhận được sự tha thứ khôn lượng của Đức Chúa Trời (charizomai - tha thứ cách nhưng không, bởi ân điển) không thể nào khư khư giữ lấy sự vi phạm nhỏ bé của người khác. Sự không tha thứ, trong ngữ cảnh này, phơi bày sự giả hình—chúng ta đòi hỏi ân điển cho mình nhưng lại từ chối ban ân điển ấy cho anh em mình.
Ẩn dụ đầy đủ quyền năng trong Ma-thi-ơ 18:21-35 về "người đầy tớ không có lòng thương xót" là minh họa rõ nhất. Người đầy tớ này được chủ tha cho một món nợ khổng lồ (10,000 ta-lâng, tương đương hàng trăm triệu đô-la ngày nay). Từ ngữ Hy Lạp aphēken được dùng, chỉ sự buông bỏ hoàn toàn món nợ. Thế nhưng, ngay sau đó, y túm lấy một đồng bạn mắc nợ mình một số tiền nhỏ (100 đơ-ni-ê, tương đương vài ngày lương) và "bóp cổ mà nói rằng: Hãy trả nợ cho ta!" (câu 28). Hành động "bóp cổ" (pnigō) thể hiện sự hung bạo, hằn học của sự không tha thứ. Kết cục, người chủ giao y cho "các kẻ hành hình" (basanistais - những người tra tấn) cho đến khi trả hết nợ. Chúa Giê-xu kết luận: "Ấy, Cha ta ở trên trời cũng sẽ xử với các ngươi như vậy, nếu mỗi người trong các ngươi không hết lòng tha lỗi cho anh em mình." (câu 35). Sự không tha thứ khiến chúng ta tự đặt mình vào một nhà tù thuộc linh của sự phán xét và tra tấn nội tâm.
Kinh Thánh chỉ ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng từ việc ôm giữ sự không tha thứ:
1. Cản Trở Sự Thờ Phượng: Trong Ma-thi-ơ 5:23-24, Chúa Giê-xu dạy: "Vậy, nếu khi nào con đem dâng của lễ nơi bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng con, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ." Mối quan hệ đổ vỡ với anh em chưa được giải quyết sẽ làm đứt quãng mối thông công trọn vẹn với Đức Chúa Trời. Sự thờ phượng trở nên vô nghĩa khi lòng còn đầy oán giữ.
2. Cho Ma Quỷ Một "Chỗ Đứng": Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: "Chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn, cũng đừng cho ma quỷ nhân dịp." (Ê-phê-sô 4:26-27). Sự giận dữ chính đáng (parorgismos) không được xử lý, để biến thành sự căm giận, oán hận lâu dài (thumos), sẽ trở thành "chỗ đứng" (topos) hay bàn đạp cho ma quỷ hoạt động trong đời sống chúng ta, gây ra sự chia rẽ, cay đắng và mọi thứ tội ác khác (Gia-cơ 3:16).
3. Đầu Độc Tâm Hồn Và Thân Thể: Sứ đồ Hê-bơ-rơ khuyên: "Hãy coi chừng kẻo có kẻ trật phần ân điển của Đức Chúa Trời, kẻo rễ đắng châm ra, có thể ngăn trở và làm ô uế phần nhiều trong anh em chăng." (Hê-bơ-rơ 12:15). "Rễ đắng" (rhiza pikrias) chính là sự cay đắng, oán hận bắt nguồn từ sự không tha thứ. Nó không chỉ làm hại cá nhân mà còn lây lan, làm ô uế cả cộng đồng. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại cũng xác nhận mối liên hệ giữa sự oán giận kéo dài với các bệnh tim mạch, suy giảm miễn dịch—một bằng chứng thực tế cho thấy tội lỗi hủy hoại toàn diện con người.
Điều quan trọng là phải hiểu rằng tha thứ không đồng nghĩa với phủ nhận tội lỗi, xóa bỏ hậu quả, hoặc tái lập lòng tin mù quáng. Tha thứ là việc cá nhân buông bỏ quyền trả thù và sự kết tội trong lòng trước mặt Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, công lý trên phương diện xã hội (như pháp luật) và sự khôn ngoan trong các mối quan hệ (như đặt ra ranh giới) vẫn có chỗ đứng. Chúng ta tha thứ như Đấng Christ đã tha thứ cho chúng ta (Cô-lô-se 3:13), nhưng chúng ta cũng được kêu gọi sống "khôn ngoan như con rắn" (Ma-thi-ơ 10:16). Tha thứ cho một kẻ lạm dụng không có nghĩa là đặt mình trở lại tình thế nguy hiểm ấy mà không có sự giúp đỡ, trị liệu và các ranh giới an toàn.
Làm thế nào để vượt qua sự không tha thứ? Đây là một cuộc chiến thuộc linh và cần đến quyền năng của Đức Thánh Linh.
1. Nhận Biết Và Xưng Nhận: Bước đầu tiên là thành thật với Chúa và với chính mình. Hãy xưng nhận với Ngài: "Lạy Chúa, con đang ôm giữ sự oán hận, con không muốn/không thể tha thứ. Xin Chúa giúp đỡ con." (Thi Thiên 139:23-24).
2. Chiêm Ngưỡng Sự Tha Thứ Của Đấng Christ: Chúng ta chỉ có thể tha thứ khi nhìn thấy món nợ khổng lồ của mình đã được tha trên thập tự giá. Hãy suy ngẫm sâu sắc về Lu-ca 23:34, khi Chúa Giê-xu cầu xin: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì." Ngài đã tha thứ cho chính những kẻ đóng đinh mình. Ngài là nguồn sức mạnh để chúng ta làm điều tương tự.
3. Tha Thứ Như Một Hành Động Của Ý Chí, Không Nhất Thiết Là Cảm Xúc: Tha thứ thường là một quyết định trước, cảm xúc bình an sẽ theo sau. Hãy cầu nguyện: "Lạy Chúa, con chọn lựa tha thứ cho [tên người đó] vì điều [hành động đó]. Con trao quyền xét đoán lại cho Ngài, và con buông bỏ quyền trả thù của con." Lặp lại điều này mỗi khi cảm xúc oán hận trỗi dậy.
4. Cầu Nguyện Cho Người Đã Làm Tổn Thương Mình: Chúa Giê-xu dạy: "Hãy cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi." (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho người ấy là liều thuốc giải mạnh mẽ cho lòng oán hận. Bạn không thể vừa chân thành cầu xin phước lành của Chúa trên một người, vừa nuôi dưỡng hận thù với họ.
5. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Khi Cần: Đối với những tổn thương sâu sắc (lạm dụng, phản bội nặng nề), sự hỗ trợ từ người chăn bầy khôn ngoan hoặc nhà tư vấn Cơ Đốc là cần thiết. Đây không phải là dấu hiệu của đức tin yếu kém, mà là sự khôn ngoan để được chữa lành.
Sự không tha thứ là một gánh nặng tự nguyện mà chúng ta mang lấy, một nhà tù mà chúng ta tự giam mình. Nó mâu thuẫn trực tiếp với cốt lõi của Phúc Âm—ân điển nhưng không mà chính chúng ta đã lãnh nhận. Lời cảnh báo của Kinh Thánh thật rõ ràng và nghiêm túc: một tấm lòng không tha thứ sẽ không thể kinh nghiệm trọn vẹn sự bình an và tự do của sự tha thứ từ Cha Thiên Thượng.
Tuy nhiên, tin mừng là Đấng Christ đã phán: "Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ." (Ma-thi-ơ 11:28). Gánh nặng của sự oán hận, của món nợ chúng ta đòi người khác phải trả, có thể được đặt xuống dưới chân thập tự giá. Tại đó, chúng ta nhìn thấy tội lỗi lớn nhất của mình đã được đóng đinh, và tìm thấy sức mạnh siêu nhiên để làm điều không thể—tha thứ như chính Chúa đã tha thứ cho chúng ta. Sự tha thứ không phủ nhận nỗi đau, nhưng nó cắt đứt sợi dây xích kéo nỗi đau ấy vào hiện tại và tương lai. Hãy chọn lấy sự tự do.
"Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy." (Ê-phê-sô 4:32)