Liệu Kinh Thánh có còn thích hợp cho ngày hôm nay?

Trong một thế giới của công nghệ lượng tử, trí tuệ nhân tạo và những thay đổi đạo đức xã hội chóng mặt, nhiều người tự hỏi: Một bộ sách cổ xưa được viết cách đây hàng nghìn năm trong những nền văn hóa nông nghiệp và bán du mục như Kinh Thánh, liệu còn có thể nói điều gì thích hợp và thiết thực cho con người thế kỷ 21? Câu hỏi này không chỉ là thách thức từ những người ngoài, mà đôi khi còn là sự trăn trở trong chính tấm lòng của nhiều Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát vấn đề từ gốc rễ, dựa trên chính bản chất tự xưng của Kinh Thánh, các nguyên tắc bất biến của Đức Chúa Trời, và minh chứng về sức mạnh biến đổi vượt thời gian của Lời Ngài.

Điểm mấu chốt đầu tiên để trả lời câu hỏi nằm ở nguồn gốc của Kinh Thánh. Nếu Kinh Thánh chỉ là sản phẩm văn hóa của con người, thì nó sẽ lỗi thời như bất kỳ tác phẩm cổ đại nào khác. Tuy nhiên, Kinh Thánh tuyên bố chính nó là “Lời Đức Chúa Trời” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 2:13). Sứ đồ Phi-e-rơ viết: “Ấy chẳng phải bởi ý một người nào mà lời tiên tri đến, nhưng ấy bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời” (2 Phi-e-rơ 1:21). Trong tiếng Hy Lạp, từ “cảm động” (pheromenoi) mang nghĩa “được mang đi, được hướng dẫn”, cho thấy vai trò chủ động của Đức Thánh Linh trong việc soi dẫn các trước giả, đảm bảo thông điệp cuối cùng phản ánh ý muốn đời đời của Đức Chúa Trời.

Vì Đức Chúa Trời là Đấng tạo hóa và là Chúa của lịch sử (Yahweh), Ngài thấu hiểu bản chất con người – vốn không thay đổi dù hoàn cảnh bên ngoài có biến chuyển. Tiên tri Ê-sai tuyên bố: “Cỏ khô, hoa rụng; nhưng lời của Đức Chúa Trời chúng ta còn mãi đời đời” (Ê-sai 40:8). Chúa Giê-xu cũng xác nhận: “Trời đất sẽ qua, nhưng lời ta nói chẳng bao giờ qua đi” (Ma-thi-ơ 24:35). Tính vĩnh cửu này (aionios) khẳng định thẩm quyền và sự thích hợp vĩnh viễn của Kinh Thánh.

Phê phán phổ biến nhất cho rằng Kinh Thánh “lỗi thời” thường dựa vào sự khác biệt về văn hóa, xã hội và khoa học. Đúng là Kinh Thánh phản ánh bối cảnh cổ đại (ví dụ: chiến tranh bằng gươm giáo, nền kinh tế nông nghiệp, chế độ nô lệ). Tuy nhiên, điều cần phân biệt là sự khác biệt giữa những nguyên tắc đạo đức, thuộc linh vĩnh cửu và những áp dụng văn hóa cụ thể trong một thời điểm.

Ví dụ, khi Kinh Thánh dạy: “Chớ mắc nợ gì ai” (Rô-ma 13:8), nguyên tắc cốt lõi là sống có trách nhiệm tài chính, không để nợ nần chi phối đời sống, chứ không phải phủ nhận mọi hình thức vay mượn trong nền kinh tế hiện đại. Hay luật về thức ăn thanh sạch trong Lê-vi Ký chương 11 có mục đích sức khỏe và biệt riêng dân sự cho Đức Chúa Trời. Trong Tân Ước, nguyên tắc này được giải thích lại dưới ánh sáng của ân điển: “Vì nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ bởi Đức Thánh Linh vậy” (Rô-ma 14:17). Như vậy, nguyên tắc “làm sáng danh Chúa trong thân thể” (1 Cô-rinh-tô 6:20) là bất biến, còn cách áp dụng có thể thay đổi.

Kỳ diệu thay, Kinh Thánh không hề lảng tránh những vấn đề tưởng chừng rất “thời đại”. Hãy xem xét một vài lĩnh vực:

• Khủng hoảng danh tính và ý nghĩa cuộc sống: Sách Truyền đạo khảo sát triết lý sống (chủ nghĩa khoái lạc, chủ nghĩa thành công, chủ nghĩa tri thức) và kết luận: “Khá kính sợ Đức Chúa Trời và giữ các điều răn Ngài; ấy là trọn phận sự của người” (Truyền đạo 12:13). Đây là câu trả lời tối hậu cho sự hoài nghi hiện sinh.
• Căng thẳng, lo âu: Chúa Giê-xu dạy rõ ràng: “Chớ lo phiền chi hết... sự lo phiền về ngày mai đủ cho ngày mai” (Ma-thi-ơ 6:25,34). Phi-líp 4:6-7 đưa ra giải pháp: cầu nguyện, thưa gửi và cảm tạ.
• Bất công xã hội: Các tiên tri như A-mốt, Ê-sai, Mi-chê lên án mạnh mẽ sự áp bức người nghèo và đòi hỏi công lý (mishpat) và lòng nhân từ (chesed) (Mi-chê 6:8). Nguyên tắc này hoàn toàn phù hợp với các phong trào đòi công bằng ngày nay.
• Quan hệ gia đình rạn nứt: Những lời dạy về tình yêu thương, sự tha thứ, bổn phận vợ chồng (Ê-phê-sô 5:22-33), cha mẹ - con cái (Ê-phê-sô 6:1-4) vẫn là nền tảng vững chắc cho gia đình.
• Đạo đức sinh học và công nghệ: Mặc dù không nói đến phôi thai hay nhân bản vô tính, Kinh Thánh cung cấp nền tảng về giá trị tuyệt đối của sự sống con người vì được tạo nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng thế ký 1:27). Đây là la bàn đạo đức cho mọi tiến bộ khoa học.

Sự thích hợp của Kinh Thánh không chỉ ở lý thuyết, mà được chứng minh qua quyền năng biến đổi đời sống. Kinh Thánh tự mô tả mình là “sống và linh nghiệm” (Hê-bơ-rơ 4:12). Từ “linh nghiệm” (energes) có nghĩa là “đầy năng lực, hiệu quả”. Lời Chúa không phải là văn bản chết, mà mang trong mình sức sống và quyền năng của Đức Thánh Linh để xét đoán, cắt xén, uốn nắn và gây dựng.

Sứ đồ Phao-lô khẳng định: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành” (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Bốn chức năng này—dạy dỗ (giáo lý đúng), bẻ trách (chỉ ra sai lầm), sửa trị (đưa về đường ngay), dạy trong sự công bình (huấn luyện cho nếp sống mới)—đáp ứng mọi nhu cầu thuộc linh và đạo đức của con người ở mọi thời đại. Mục đích cuối cùng là sự “trọn vẹn” (artios), nghĩa là được trang bị đầy đủ, sẵn sàng cho mọi nhiệm vụ.

Sự thích hợp của Kinh Thánh chỉ trở nên hiện thực khi chúng ta đón nhận và áp dụng nó. Dưới đây là một số hướng dẫn thực hành:

1. Đọc Với Tâm Thế Đúng Đắn: Tiếp cận Kinh Thánh không phải như một đối tượng nghiên cứu khô khan, mà như cuộc gặp gỡ với chính Đức Chúa Trời. Cầu xin Thánh Linh, là Đấng đã soi dẫn Lời, mở mắt thuộc linh chúng ta (Thi thiên 119:18).
2. Áp Dụng Nguyên Tắc, Không Sao Chép Hành Vi Cách Máy Móc: Khi đọc một mạng lệnh hay câu chuyện, hãy tự hỏi: Nguyên tắc thuộc linh/đạo đức vĩnh cửu ở đây là gì? Bối cảnh văn hóa nào có thể khác biệt? Làm thế nào để nguyên tắc đó được thể hiện trong bối cảnh của tôi hôm nay? Ví dụ, nguyên tắc đằng sau việc “chào nhau với cái hôn thánh” (Rô-ma 16:16) là tình yêu thương và tình đồng đạo chân thành. Ngày nay, nó có thể được bày tỏ qua cái bắt tay ấm áp, lời hỏi thăm chân tình.
3. Đối Chiếu Với Chúa Giê-xu – Trung Điểm Của Mặc Khải: Toàn bộ Kinh Thánh hướng về Chúa Cứu Thế Giê-xu (Lu-ca 24:27). Mọi luật lệ, lời tiên tri đều tìm được ý nghĩa trọn vẹn trong Ngài. Khi gặp những đoạn khó hiểu, hãy đối chiếu với tinh thần và lời dạy của Chúa Giê-xu về tình yêu thương, ân điển và lẽ thật.
4. Sống Lời Chúa Trong Cộng Đồng: Kinh Thánh được ban cho để xây dựng Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11-16). Sự hiểu biết và áp dụng Lời Chúa được kiểm chứng và làm phong phú thêm trong mối thông công với các tín hữu trưởng thành khác.
5. Tin Cậy Sự Khôn Ngoan Của Đức Chúa Trời Trong Những Điều Khó Hiểu: Sẽ có những điều chúng ta chưa hiểu thấu (Phục truyền 29:29). Thay vì vội vàng bác bỏ, hãy khiêm nhường nhìn nhận giới hạn của mình và tiếp tục tin cậy vào Đấng toàn tri.

Kinh Thánh không chỉ còn thích hợp, mà là tuyệt đối cần thiết cho ngày hôm nay. Trong một thế giới đầy biến động, hỗn loạn về giá trị và khủng hoảng về ý nghĩa, Kinh Thánh đứng vững như tảng đá vững chắc, như ngọn hải đăng không hề lay chuyển. Nó cho chúng ta biết chúng ta là ai (tạo vật được yêu thương nhưng sa ngã), vấn đề thực sự của chúng ta là gì (tội lỗi và sự xa cách khỏi Đức Chúa Trời), và giải pháp duy nhất là gì (ân điển qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ).

Lời Chúa là “đèn cho chân tôi, ánh sáng cho đường lối tôi” (Thi thiên 119:105). Ánh sáng đó không bao giờ tắt, dù cho bóng tối của thời đại có dày đặc đến đâu. Thách thức của chúng ta không phải là làm cho Kinh Thánh trở nên thích hợp – vì nó đã là như vậy – mà là khiêm tốn đặt mình dưới thẩm quyền của nó, siêng năng nghiên cứu, và trung tín vâng theo, để chính chúng ta kinh nghiệm quyền năng biến đổi và sự khôn ngoan vượt thời gian của Lời Đức Chúa Trời dành cho mọi thế hệ.

“Đức Giê-hô-va phán: Ý tưởng ta chẳng phải ý tưởng các ngươi, đường lối các ngươi chẳng phải đường lối ta. Vì các từng trời cao hơn đất bao nhiêu, thì đường lối ta cao hơn đường lối các ngươi, và ý tưởng ta cao hơn ý tưởng các ngươi cũng bấy nhiêu.” (Ê-sai 55:8-9)

Chính vì Lời Chúa đến từ một Đấng vượt lên trên thời gian và văn hóa, nên nó có khả năng phán xét, hướng dẫn và nâng đỡ mọi nền văn hóa trong mọi thời đại. Sự thích hợp của Kinh Thánh là một minh chứng hùng hồn cho sự hiện diện và tiếng nói đang còn tiếp tục của Đức Chúa Trời hằng sống giữa vòng dân Ngài.