Kinh Thánh được soi dẫn có nghĩa là gì?

Trong thế giới tôn giáo đa dạng và phức tạp, một câu hỏi then chốt và căn cơ đối với Cơ Đốc giáo là: Làm sao chúng ta có thể biết Kinh Thánh thực sự là Lời của Đức Chúa Trời? Câu trả lời trọng tâm nằm ở giáo lý nền tảng: Sự soi dẫn của Kinh Thánh. Đây không phải là một khái niệm trừu tượng hay triết lý suông, mà là nền tảng đức tin quyết định thẩm quyền, độ tin cậy và quyền năng biến đổi của Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học phong phú của sự soi dẫn, dựa trên chính lời chứng của Kinh Thánh về chính mình, và rút ra những ứng dụng thiết yếu cho đời sống tin kính.

Thuật ngữ "soi dẫn" trong thần học Cơ Đốc xuất phát từ nguyên gốc tiếng Hy Lạp "theopneustos" (θεόπνευστος), được sử dụng duy nhất một lần trong Tân Ước tại 2 Ti-mô-thê 3:16: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn". Từ này là sự kết hợp của "Theos" (Đức Chúa Trời) và "pneustos" (được thổi, được hà hơi). Vì vậy, "theopneustos" có nghĩa đen là "được Đức Chúa Trời hà hơi vào". Điều này gợi nhớ đến hình ảnh sáng thế trong Sáng-thế Ký 2:7, khi Đức Chúa Trời "hà sinh khí vào lỗ mũi" A-đam và người trở nên một loài sanh linh. Cũng vậy, Kinh Thánh không phải là sản phẩm thuần túy của trí tuệ con người, mà là kết quả của sinh khí (hơi thở) sáng tạo của Đức Chúa Trời tác động trên những tác giả loài người, khiến Lời được viết ra trở nên sống động và đầy quyền năng (Hê-bơ-rơ 4:12).

Cần phân biệt rõ ba khái niệm liên quan:

• Mặc Khải (Revelation): Là hành động Đức Chúa Trời bày tỏ chính Ngài, ý chỉ Ngài và chương trình cứu rỗi của Ngài cho con người. Đây là nội dung được truyền đạt.
• Soi Dẫn (Inspiration): Là quá trình Đức Chúa Trời siêu nhiên hướng dẫn các tác giả loài người để họ ghi chép lại cách chính xác và đáng tin cậy sự mặc khải đó. Đây là phương pháp truyền đạt.
• Soi Sáng (Illumination): Là công tác của Đức Thánh Linh giúp tâm trí và tấm lòng của người đọc ngày nay hiểu, tiếp nhận và vâng theo Lời đã được soi dẫn. Đây là ứng dụng cho người đọc.

Kinh Thánh tự làm chứng về nguồn gốc thần thượng của mình. Có hai phân đoạn then chốt:

1. 2 Ti-mô-thê 3:16-17: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn (theopneustos), có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành."
Phân đoạn này khẳng định:

• Phạm vi: "Cả Kinh Thánh" (Pasa Graphe) - toàn bộ các bút tích thánh (Cựu Ước thời đó, và nguyên tắc áp dụng cho toàn bộ Kinh điển).
• Nguồn gốc: "Bởi Đức Chúa Trời" - xuất phát từ Ngài.
• Bản chất: "Soi dẫn" - được Đức Chúa Trời hà hơi.
• Mục đích: Hữu ích, thiết thực, hướng đến sự trưởng thành và nếp sống công chính.

2. 2 Phi-e-rơ 1:20-21: "Trước hết, phải biết rõ ràng rằng chẳng có lời tiên tri nào trong Kinh Thánh lấy ý riêng giải nghĩa được. Vì chẳng hề có lời tiên tri nào là bởi ý một người nào mà ra, nhưng ấy là bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời."
Phân đoạn này tiết lộ cơ chế của sự soi dẫn:

• Nguồn gốc không phải con người: "Chẳng hề... bởi ý một người nào mà ra."
• Tác nhân chủ động: "Bởi Đức Thánh Linh cảm động." Từ "cảm động" (pheromenoi - φερόμενοι) trong tiếng Hy Lạp mang nghĩa "được mang đi, được đưa dắt", như một con thuyền được gió đẩy đi. Đức Thánh Linh là động lực siêu nhiên đằng sau các lời tiên tri.
• Kết quả: "Người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời." Lời được phán ra là Lời của Đức Chúa Trời, dù được truyền đạt qua cá tính, văn phong và bối cảnh của con người.

Sự soi dẫn này được gọi là Soi Dẫn Trọn Vẹn và Từng Từ (Plenary Verbal Inspiration). "Trọn vẹn" (Plenary) nghĩa là tất cả các phần của Kinh Thánh đều được soi dẫn, không chỉ những phần nói về "đạo" hay "tín lý". "Từng từ" (Verbal) không có nghĩa đọc chính tả, mà khẳng định rằng Đức Thánh Linh đã hành động trong và qua tâm trí, ngôn ngữ, kinh nghiệm và cá tính của các tác giả để đảm bảo rằng những từ ngữ họ chọn lựa dưới sự hướng dẫn siêu nhiên ấy đều chính xác là những từ Đức Chúa Trời muốn dùng để truyền đạt thông điệp của Ngài. Chúa Giê-xu đã xác nhận điều này khi Ngài nhấn mạnh đến từng nét chữ, từng chi tiết nhỏ nhất của Kinh Thánh phải được ứng nghiệm (Ma-thi-ơ 5:18).

Sự soi dẫn không phải là thuyết "đọc chính tả" thụ động, cũng không phải là thuyết "ý niệm" (chỉ truyền đạt ý tưởng chung). Đó là một sự hợp tác siêu nhiên kỳ diệu. Đức Thánh Linh, Đấng Toàn Tri, đã chuẩn bị, lựa chọn và sử dụng toàn bộ con người của các trước giả - bao gồm tính cách, học vấn, nghề nghiệp, vốn từ vựng, phong cách văn chương, kinh nghiệm sống và nghiên cứu cá nhân - để tạo nên một bức tranh đa dạng nhưng hoàn toàn hài hòa và thống nhất.

Chúng ta thấy rõ điều này qua sự khác biệt giữa văn phong triết lý sâu sắc của Phao-lô, sự giản dị mục vụ của Phi-e-rơ, hay sự chính xác tỉ mỉ của Lu-ca (một thầy thuốc). Tuy nhiên, tất cả đều cùng tuyên ra một sứ điệp cứu rỗi duy nhất qua Đấng Christ. Điều này khẳng định: Đức Chúa Trời tôn trọng và sử dụng nhân tính của các tác giả, nhưng Ngài siêu việt trên họ để đảm bảo kết quả cuối cùng là Lời vô ngộ, không sai lầm của chính Ngài.

Ví dụ, trong Công-vụ 1:16, Phi-e-rơ nói về lời tiên tri trong Thi-thiên rằng: "Hỡi anh em, lời đó cần phải ứng nghiệm, mà Đức Thánh Linh đã cậy miệng vua Đa-vít mà nói tiên tri...". Ở đây, tác giả loài người (Đa-vít) và tác giả thần thượng (Đức Thánh Linh) được xem như một thể thống nhất.

Giáo lý về sự soi dẫn không chỉ để tranh luận thần học, mà phải biến thành nền tảng cho một đời sống đức tin năng động.

1. Thẩm Quyền Tối Thượng: Vì Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi, nó trở thành thẩm quyền tối cao và cuối cùng cho đức tin và nếp sống của chúng ta (Ê-sai 8:20). Mọi truyền thống, kinh nghiệm, cảm xúc hay lý luận của con người đều phải được đem ra xem xét dưới ánh sáng của Lời Chúa. Đây là nguyên tắc "Sola Scriptura" (Duy Kinh Thánh) của Cải Chánh.

2. Sự Tin Cậy Tuyệt Đối: Đức tin nơi sự soi dẫn dẫn đến sự tin cậy trọn vẹn vào Lời Chúa. Chúng ta có thể đứng vững trên mọi lời hứa của Ngài, dù hoàn cảnh trái ngược (Giô-suê 21:45). Khi đối diện với tội lỗi, sự dạy dỗ và quở trách của Kinh Thánh là tiêu chuẩn chính xác để ăn năn. Khi bối rối, sự khôn ngoan của Kinh Thánh là ánh sáng dẫn lối (Thi-thiên 119:105).

3. Thái Độ Học Hỏi và Vâng Phục: Nhận biết Kinh Thánh là Lời của Chúa đòi hỏi chúng ta phải có thái độ nghiên cứu cẩn thận, suy ngẫm liên tục (Giô-suê 1:8) và vâng phục cách mau lẹ, không chọn lọc. Chúng ta không chỉ là độc giả, mà là những môn đệ tìm kiếm sự biến đổi qua Lời (Gia-cơ 1:22-25).

4. Nền Tảng cho Sự Cầu Nguyện và Thờ Phượng: Chúng ta cầu nguyện dựa trên những lời hứa trong Kinh Thánh. Chúng ta thờ phượng với tâm thần được Lời Chúa định hình. Sự soi dẫn khiến việc đọc, học, giảng và ca hát Lời Chúa trở thành trung tâm của đời sống Hội Thánh.

Giáo lý về sự soi dẫn của Kinh Thánh là trụ cột không thể thiếu cho niềm tin Cơ Đốc chân chính. Nó khẳng định rằng trong 66 sách của Kinh Thánh, qua khoảng 40 tác giả trong suốt 1500 năm, chúng ta không chỉ nghe tiếng nói của con người trong hành trình tìm kiếm Đức Chúa Trời, mà chính là tiếng nói của Đức Chúa Trời Toàn Năng đang bày tỏ chính Ngài, ý chỉ cứu rỗi của Ngài và chương trình đời đời của Ngài cho nhân loại. Sự soi dẫn bảo đảm rằng Lời Chúa là "sống và linh nghiệm" (Hê-bơ-rơ 4:12), đáng để chúng ta dựng cả đời mình lên trên đó.

Cuối cùng, sự xác tín này dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, là Lời (Logos) đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Ngài là sự mặc khải trọn vẹn nhất của Đức Chúa Trời, và Kinh Thánh được soi dẫn chính là tấm gương trung tín phản chiếu vinh quang của Ngài, dẫn đưa mọi người đến với sự cứu rỗi và sự hiểu biết chân lý (2 Ti-mô-thê 3:15). Ước mong mỗi chúng ta không chỉ tin về sự soi dẫn, mà còn sống mỗi ngày dưới thẩm quyền, sự dạy dỗ và sức sống của Lời được Đức Chúa Trời hà hơi ấy.